در این راستا گفت‌وگویی با آقای علیرضا دلیری رئیس کارگروه «راهبری و نظارت بر ارزشگذاری دارایی های نامشهود» انجام شد که در ادامه می‎‌خوانیم:

* در ابتدا درخصوص مفهوم دارایی های نامشهود و جایگاه و اهمیت آنها بفرمایید.

دارایی نامشهود دارایی غیرپولی اشخاص است که ماهیت عینی ندارد و در عین حال جدا شدنی است و یا از حقوق قراردادی و سایر حقوق قانونی اشخاص نشات گرفته است. به بیان ساده تر دارایی های نامشهود، دارایی هایی هستند که فاقد ماهیت فیزیکی هستند اما امتیازات و مزایای انحصاری برای اشخاص به همراه دارند. برند یا نام تجاری مثال بارزی از یک دارایی نامشهود است. شهرت، سرمایه های انسانی، دانش فکری و فنی، پروانه های قانونی، حق امتیاز و .... و حتی فهرست مشتریان و تامین کنندگان نمونه هایی از دارایی های نامشهود هستند.

گسترش استفاده از رایانه و اینترنت و در سال های اخیر همه گیری کووید 19 کفه دارایی های شرکتها را به نفع دارایی های نامشهود سنگین کرده است به طوری که در دنیا در بخش هایی مانند نرم افزار و اینترنت و یا هوانوردی، دارایی های نامشهود بیش از 90 درصد ارزش شرکتها در آن بخش را تشکیل می دهند و یا در صنعت غذا، بیش از 60 درصد ارزش کسب و کارها، از دارایی های نامشهود حاصل شده است.

حتی در زمینه سرمایه گذاری هم میزان سرمایه گذاری انجام شده در دارایی های نامشهود از سرمایه گذاری انجام شده در دارایی های مشهود پیشی گرفته است. همه این روندها موید روند افزایشی سهم و اهمیت دارایی های نامشهود در آینده است.

*لطفا اشاره ای به ضرورت و مشکلات ارزشگذاری دارایی های نامشهود بفرمایید؟

موضوع اصلی این است که طبیعتا کسب و کارهای دانش محور برای توسعه خود، نیازمند سرمایه هستند که مشخص کردن ارزش دارایی آنها اولین گام در جهت جذب سرمایه مورد نیاز است. خواه محل تامین این سرمایه، وام بانکی ، سرمایه خطر پذیر و یا روشهای دیگر باشد باید ارزش دارایی های شرکت دانش بنیان مشخص شود. از طرف دیگر این کسب و کارهای عموما نوپا دارایی فیزیکی زیادی از جنس ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات و... در اختیار ندارند و گردش مالی شرکت نیز چندان قابل توجه نیست چون معمولا شرکتهای دانش بنیان و استارتاپها در ابتدای راه بوده و محصولی را توسعه داده اند که هنوز فروش زیادی نداشته است بنابراین شرکت گردش مالی چندانی ندارد.  در واقع دانش فنی یا نرم افزار توسعه داده شده که از جنس دارایی نامشهود است بخش اصلی دارایی شرکت را تشکیل می دهد. بنابراین استفاده از روشهای علمی و مناسب و محاسبه دارایی های نامشهود در ارزشگذاری این شرکتها ضرورت و اهمیت زیادی در تامین مالی و توسعه این شرکتها دارد. در مورد فروش و واگذاری دارایی نامشهود نیز ضرورت ارزشگذاری کاملا روشن است و نیاز به توضیح ندارد.

*سامانه ارزش گذاری دارایی های نامشهود( سادان) با چه هدفی شکل گرفته است؟

این سامانه در واقع پل ارتباطی معاونت به عنوان مرجع قانونی اعطای مجوز ارزشگذاری دارایی های نامشهود و ذینفعان این حوزه می باشد. بستر قانونی راه اندازی سامانه، اجرای ماده 6 آیین نامه ارزش گذاری دارایی های نامشهود در طرح های سرمایه گذاری و اصلاحیه آن است که در سال 96 و 98 به تصویب هیات وزیران رسیده است.

هدف اصلی این سامانه، ساماندهی، تسهیل و شفاف سازی فرآیند اخذ مجوز ارزشگذاری دارایی های نامشهود است. در حال حاضر تمام ضوابط و دستورالعمل ها و همینطور فراخوان ها درخصوص ارزش گذاری دارایی های نامشهود از طریق سامانه سادان اطلاع رسانی شده و در دسترس عموم قرار می گیرد. همچنین همه تعاملات لازم با ذینفعان این حوزه از طریق سامانه صورت می پذیرد. البته امیدواریم بستر فراهم شده، در کنار کارکردهای جاری، در زمینه فرهنگ سازی، توسعه، ترویج و آموزش نیز مورد استفاده قرار گیرد.

*مخاطب یا مخاطبان اصلی این سامانه چه کسانی هستند ؟

سامانه ارزشگذاری دارایی های نامشهود علاوه بر اطلاع رسانی در خصوص ضوابط و مقررات قانونی و فرآیند اخذ مجوز، دو بخش اصلی دارد. یک بخش به شرکتهایی که خواهان فعالیت در حوزه ارزشگذاری دارایی های نامشهود هستند اختصاص دارد. این شرکتها با مراجعه به درگاه ملی مجوزها و اتصال به سامانه سادان ، اطلاعات خود را ثبت و وارد فرآیند اخذ مجوز ارزشگذاری می شوند. بخش دوم سامانه در واقع امکان درخواست خدمت ارزشگذاری را برای متقاضیان فراهم می کند. به عبارت دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی که دارایی نامشهود دارند و می خواهند این دارایی را ارزشگذاری کنند، با مراجعه و ثبت نام در سامانه سادان می توانند درخواست خود را به شرکتهای دارای مجوز ارسال نمایند. شرکت ارزشگذار انتخاب شده، این درخواست ها را بررسی و در صورت توافق قرارداد ارزش گذاری فیمابین شرکت ارزشگذار و متقاضی منعقد می‌شود.

*سایر سازمانها و نهادهای ذیربط در موضوع ارزشگذاری چگونه در این فرآیند همکاری می کنند؟

با محول شدن وظیفه اعطای مجوز ارزشگذاری دارایی های نامشهود به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از طرف هیات وزیران، این معاونت با هدف هماهنگی و بهره برداری از ظرفیت های موجود در کشور، کارگروه «کارگروه راهبری و نظارت بر ارزشگذاری دارایی های نامشهود» را با حضور نمایندگان سایر نهادها و سازمانهای ذیربط تشکیل داد. در این کارگروه علاوه بر نمایندگان معاونت علمی، نمایندگانی از سازمان برنامه و بودجه کشور، قوه قضائیه، وزارت امور اقتصاد و دارایی، سازمان بورس و اوراق بهادار، فرابورس، صندوق نوآوری و شکوفایی، شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری و مرکز کارشناسان رسمی قوه قضائیه حضور دارند و البته نمایندگان سایر دستگاهها نیز با توجه به موضوعات در جلسات کارگروه حضور می یابند.

علاوه بر این معاونت علمی در جهت همکاری و استفاده از ظرفیت های خوب کارشناسی موجود در شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری، تفاهم نامه ای با این شورا منعقد کرده است و کارگروه مشترکی بین معاونت و شورا تشکیل شده است که موضوعات را پیگیری می کنند.

*تاکنون چه تعداد شرکت موفق به دریافت مجوز ارزشگذاری شده اند؟

فراخوان تایید صلاحیت شرکتها و موسسات ارزشگذار در فروردین ماه 1399 در سامانه ارزشگذاری دارایی های نامشهود منتشر گردید. دبیرخانه کارگروه تا کنون حدود 50 درخواست جهت اخذ مجوز ارزشگذاری دارایی های نامشهود دریافت کرده است که شرکتهای دانش بنیان با ثبت بیش از نیمی از این درخواستها در این زمینه پیشرو هستند.

در حال حاضر صلاحیت 15 شرکت متقاضی دریافت مجوز ارزشگذاری در کارگروه تایید شده است. که لیست اسامی این شرکت ها در سایت www.sadan.isti.ir  در دسترس است.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#23