ارتقای 7 پله ای ایران در شاخص‌های جهانی نوآوری که توسط سازمان جهانی مالکیت فکری منتشر می‌شود، نشان داد که رونق زیست‌بوم نوآوری و فناوری، حمایت از شرکت‌هاش دانش‌بنیان و خلاق و همین‌طور حمایت از نیروی انسانی نخبه و توانمندی می‌تواند تأثیری شگرف در بهبود و ارتقای وضعیت کشور از حیث نوآورانه و دانش‌محور اثرگذاری بالایی داشته باشد.

محمد هوشی پژوهشگر رصدخانه مهاجرت ایران با بیان این که یکی از مؤلفه‌های اصلی و مهم در گزارش شاخص‌های جهانی نوآوری Gii را می‌توان شاخص نیروی انسانی دانست، افزود: ایران در این شاخص، نسبت به سایر کشورها رشدی قابل توجه داشته و شتاب بیش‌تری را تجربه کرده است.

ایران از کشورهایی است که بیشترین ارتقای رتبه را داشته است. درگزارش شاخص جهانی نوآوری 2021، رده‌بندی کشورها به تفکیک منطقه و سطح درآمدی نیز ارائه شده و ایران در میان کشورهای دارای درآمد متوسط به بالا در جایگاه 13 و در میان کشورهای منطقه آسیای مرکزی و جنوبی، پس از هند، در جایگاه دوم قرار گرفته است.

با نگاه به همین شاخصه، کشورمان حتی در میان کشورهای همسایه که از زیرساخت‌های فناورانه خوبی برخوردارند و دارای شاخص‌های اقتصادی و تجاری بالاتری نیز هستند، توانسته است برای چندمین سال پیاپی، در شاخص نیروی انسانی برتری کسب کند، موضوعی که نشان می‌دهد باید روی این مزیت نسبی توجه بیش‌تری شود.

شاخص نیروی انسانی و فرصتی برای مهاجرپذیری

به گفته این پژوهشگر حوزه مهاجرت، وقتی ایران در جایگاه بالاترین رشد شاخص نیروی انسانی قرار می‌گیرد، بدین معناست که از یک سو از ظرفیت لازم به لحاظ نیروی انسانی کار و مهاجرت برخوردار است و هم از سوی دیگر می‌تواند ظرفیت لازم را برای استفاده از تربیت نیروی انسانی دانش آموخته فراهم کند، ظرفیتی که دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها ایجاد کرده‌اند و می‌تواند برای رشد اقتصاد، مفید و کارآمد بیفتد.

وی با بیان این‌که در عصر شیوع کووید 19 ایران توانسته است این جایگاه را ارتقا ببخشد، ادامه داد:  در حالی که شیوع کرونا و قرنطینه، به محدودیت‌های جابه‌جایی دانشجویان بین‌المللی دامن زد، اما آموزش‌ها به شکل مجازی جریان یافت و ایران توانست از این محل، سهمی برای خود قائل شود.

سهم درخور ایران از مهاجرپذیری

هوشی، از امکان افزایش نرخ مهاجرپذیری نسبت به نرخ مهاجرفرستی گفت و ادامه داد: ایران که هیچ‌گاه جزو کشورهای مهاجرفرست نبوده است و این موضوع با کمک تلاش‌هایی که برای تربیت و پرورش نیروی انسانی فراهم شده، ایران را در مسیر گرفتن سهمی از بازار نیروی انسانی بین‌المللی و استفاده در کسب و کارهای فناورانه، توسعه علم و تبادلات علمی و فناورانه با جهان یاری خواهد کرد.

هوشی، با اشاره به برنامه‌های جدی برای توسعه بازار مهاجرپذری گفت: در دوران پساکرونا و در شرایطی که ایران ظرفیت‌های لازم را برای جابه‌جایی‌های مثبت وآماده کرده است، می‌توان انتظار داشت ایران سهمی درخور از بازار مهاجرتی را به توسعه اقتصاد و گسترده تر کردن بازار فناوری و تولید علم به خود اختصاص دهد. البته با اقداماتی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در قالب طرح همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور یا همکاری های علمی و فناورانه با غیر ایرانیان ایجاد کرده، در این راه گام برداشته‌ایم، اما لازم و ضروری است که این روند با یک راهبرد مشخص و همکاری همه دستگاه‌های تصمیم گیر به یک سیاست بالادستی بدل شود.

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24