آمارهای مهاجرتی نشان می‌دهد در سال 2018 تعداد کل دانشجویان جهان در بخش آموزش عالی 227 میلیون نفر بوده است که دانشجویان 2 درصد از این جمعیت را شامل می‌شوند. آمار جهانی، تعداد دانشجویان بین‌المللی در جهان از رقم 2 میلیون نفر در سال 2000 میلادی به 5 میلیون نفر در سال 2018 میلادی رسیده است.

در طول بازه ده ساله 2008 تا 2018، تعداد دانشجویان بین‌المللی در جهان حدود 67 درصد افزایش یافته است که پیش‌بینی می‌شود که در صورت تداوم رشد سالیانه جمعیت دانشجویان بین‌المللی، جمعیت آن‌ها تا سال 2030 دو برابر شود و به رقم 10.2 میلیون نفر در جهان برسد.

نقش کرونا در جابه‌جایی‌های بین‌المللی

در طول دو سال گذشته، همه‌گیری ویروس کرونا به عنوان یک شوک جهانی، روند رشد روزافزون جابه‌جایی بین‌المللی دانشجویان را با کندی همراه کرد و موجب افت در ثبت نام‌های بین‌المللی و به تبع آن وارد شدن زیان مالی به دانشگاه‌هایی شد که وابستگی زیادی به دانشجویان بین‌المللی دارند.

عوامل مختلفی در میزان محبوبیت کشورها و انتخاب به عنوان مقصد مهاجرتی تاثیرگذار هستند که اوج‌گیری جنبش‌های ملی‌گرایانه، تشدید قوانین ضد مهاجرتی در کشورهای مقصد، اهمیت یافتن نزدیکی‌های فرهنگی و جغرافیایی، ضرورت مقرون به صرفه بودن تحصیل به ظهور مقاصد جدید تحصیلی در قاره آسیا به‌خصوص کشور چین کمک کرده است. کشورهای آمریکا، بریتانیا، کانادا، چین و استرالیا به ترتیب با بیشترین تعداد دانشجویان بین‌المللی، پنج کشور میزبان دانشجویان بین‌المللی در سال 2020 بوده‌اند.

کشورهای مهاجرفرست

با توجه به اینکه مهم‌ترین کشورهای دانشجوفرست جهان یعنی چین و هند در آسیا قرار دارند، در نتیجه 27 درصد از کل جمعیت دانشجویان بین‌المللی در جهان حدود یک و نیم میلیون نفر، از کشورهای آسیایی و اقیانوسیه تأمین می‌شوند. کشورهای چین، هند، آلمان، ویتنام و کره جنوبی نیز به ترتیب پنج کشور برتر دانشجوفرست در سال 2018 بوده‌اند.

ایران و خروج دانشجویان ایرانی از کشور

تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور نیز به مرور و هم‌راستا با افزایش کل جمعیت دانشجویان کشور و نیز افزایش جمعیت دانشجویان بین‌المللی در جهان، روند صعودی داشته و از تراز 19 هزار دانشجو در سال 2003 میلادی به تراز 56 هزار دانشجو در سال 2018 رسیده است.

نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین‌المللی ایرانی در قیاس با نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین‌المللی در جهان کندتر بوده است. بنابراین، سهم دانشجوفرستی ایران در کل بازار دانشجویان بین‌المللی جهان از سال 2012 روندی کاهشی به خود گرفته و از 3/1درصد به حدود یک درصد در سال 2018 رسیده است.

سهم دانشجویان ایرانی خارج از کشور به نسبت کل جمعیت دانشجویان مشغول به تحصیل در داخل طی سا لهای 2000 تا 2018 با تغییر چندانی همراه نبوده علی رغم افزایش قابل توجه جمعیت کل دانشجویان کشور  از حدود یک درصد در سال 2000 به 1.5 درصد در سال 2018 رسیده است.

جایگاه دانشجوفرستی ایران در بازه زمانی 2003 تا 2012 از رتبه 29 در جهان به رتبه 11 ارتقا یافته بود که بالاترین جهش رتبه دانشجوفرستی ایران در دو دهه گذشته بوده است.

در بازه زمانی 2012 تا 2018 جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در تراز 50 هزار دانشجو ثابت مانده و تغییرات اندکی داشته و به همین خاطر رتبه دانشجوفرستی ایران به رتبه 19 ام تنزل یافته است.

در سال 2019 کشور ایران با 11هزار و 451 دانشجو یک درصد از سهم بازار دانشجویان بین‌المللی در آمریکا را به خود اختصاص داده است. اکثریت دانشجویان ایرانی تقریبا 75 درصد در آمریکا در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند و بیش از نیمی از دانشجویان ایرانی در آمریکا در رشته‌های مهندسی مشغول تحصیل می‌کنند.

منبع: سالنامه مهاجرتی ایران

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
#24