به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، در ابتدای این نشست که با محوریت معرفی فعالیت­‌ها و حمایت­‌های معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش­‌بنیان ریاست جمهوری،بحث، تبادل‌نظر و همفکری با متخصصین حوزه فناوری‌های کوانتومی و ارائه فعالیت‌های انجام‌شده ستاد اپتیک و کوانتوم برگزار شد، شقایق حق‌جوی جوانمرد، رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت در سخنانی کوتاه با تأکید بر حمایت ویژه معاونت علمی از توسعه فناوری‌های کوانتوم در کشور گفت: دانش کوانتوم نه‌تنها فرصت‌های تازه‌ای ایجاد می‌کند بلکه می‌تواند اساساً زمین بازی را هم تغییر دهد. بر این اساس معاونت علمی آمادگی دارد از فعالیت‌ها و طرح‌های پژوهشی این حوزه که پیشران اصلی آن‌ها در کشور، دانشگاهیان هستند حمایت کند.

علی اسفندیار، دبیر ستاد «توسعه فناوری­‌های اپتیک و کوانتوم» هم با بیان این که این ستاد، خردادماه امسال از تفکیک ستاد «توسعه فناوری‌های فوتونیک، لیزر، مواد پیشرفته و ساخت» به دو ستاد مستقل ایجاد شده در خصوص فعالیت‌ها و اقدامات ستاد گفت: برگزاری جلساتی با متخصصان، حمایت از برگزاری کنفرانس‌ها، ابلاغ برنامه سالیانه ستاد، اجرای برنامه مشترک با بنیاد ملی علم ایران، تعیین تکلیف طرح‌های باقی‌مانده از سال‌های گذشته، بازدید از نمایشگاه و آزمایشگاه‌های سرآمد چین و تدوین و ارائه پیش‌نویس پیشنهادی سند علوم و فناوری‌های کوانتومی به شورای عالی انقلاب فرهنگی که در حال تدوین سندی در این حوزه است ازجمله فعالیت‌های ستاد طی سه، چهار ماه اخیر است.

وی در توضیح برنامه مشترک ستاد با بنیاد ملی علم گفت: در قالب این برنامه از طرح‌های پژوهشی، پسادکتری و دکتری حمایت می‌شود که در پی فراخوان اعلام‌شده تاکنون 10 طرح پژوهشی به دبیرخانه واصل شده که در انتظار طرح‌های بیشتر هستیم.

اسفندیار، حوزه رایانش و اطلاعات کوانتومی، حسگری کوانتومی و ارتباطات و رمزنگاری را از زمینه‌های مورد حمایت ستاد عنوان کرد و گفت: حمایت از برنامه‌ها و طرح‌های پژوهشی، آموزشی و ترویج، حمایت از آزمایشگاه‌های موجود، فعالیت‌های بین‌المللی، مذاکره با نهادهای مختلف و تدوین نقشه راه از فعالیت‌های در حال انجام در ستاد است و به‌زودی فراخوان حمایت از طرح‌های توسعه فناوری در حوزه‌های اپتیک و کوانتوم اعلام خواهد شد.

دبیر ستاد «توسعه فناوری­‌های اپتیک و کوانتوم» در تبیین زمینه‌های مورد توجه در حوزه‌های مختلف کوانتوم گفت: در حوزه رایانش و اطلاعات کوانتومی برنامه‌نویسی، ساخت کامپیوتر کوانتومی و مباحث مختلف نظری را دنبال می‌کنیم. در حال حاضر چند گروه مختلف برای ساخت کامپیوتر کوانتومی در کشور تشکیل شده که معتقدیم  این برنامه باید در قالب یک آزمایشگاه ملی دنبال شود.

در حوزه حسگری کوانتومی هم زمینه‌های مختلفی مثل مغناطیس سنجی، گرانش سنجی و ساعت اتمی - که بسیار موردنیاز کشور می‌باشد - را دنبال می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه ارتباطات و رمزنگاری هم رمزنگاری پساکوانتومی، شبکه توزیع کلید کوانتومی، بومی‌سازی تجهیزات کلیدی و توزیع کلید کوانتومی بلندبرد مورد توجه قرار دارد.

در ادامه این نشست، دکتر مجتبی نسب، دبیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی با ارائه توضیحاتی در خصوص تاریخچه و فعالیت‌های این شبکه، حمایت‌هایی را که در قالب این شبکه از آزمایشگاه‌های کشور می‌شود تشریح کرد.

به گفته وی در حال حاضر بیش از 11 هزار آزمایشگاه از هزار و 600 مجموعه آزمایشگاهی مختلف در شبکه عضویت دارند که با بهره‌گیری از 31 هزار دستگاه مختلف، امکان 12 هزار نوع آزمون را فراهم کرده‌اند.

نسب افزود: این شبکه که به‌جز آزمایشگاه‌های بالینی و تشخیص طبی، تمام آزمایشگاه‌های پژوهشی و خدماتی (خدمت به صنایع) را شامل می‌شود از یک‌سو به آزمایشگاه‌ها و از سوی دیگر به شبکه گسترده مشتریان آزمایشگاه‌ها ارائه خدمت می‌کند. شبکه علاوه بر تبلیغات و اطلاع‌رسانی درباره خدمات آزمایشگاه‌ها به‌منظور جذب اعتبارات پژوهشی به فعالیت‌های آزمایشگاهی واقعی، بودجه‌ها و یارانه‌هایی را نیز در اختیار باشگاه مشتریان شبکه – که بالغ‌بر 160 هزار عضو دارد – قرار می‌دهد.

در ادامه این نشست، جمعی از اساتید، متخصصان و محققان حوزه فناوری‌های کوانتومی، به بیان دیدگاه‌ها و نقطه نظرات خود پرداختند.

دکتر جواد صالحی، استاد دانشگاه صنعتی شریف طی سخنانی در این نشست با تأکید بر این‌که در کنار حمایت از فناوری‌های کوانتومی باید زمینه را برای فعالیت گروهی بسیار نخبه که در مرزهای دانش کوانتوم تحقیق کنند فراهم کرد، اظهار داشت: زمینه‌ها و کاربردهای مختلفی در حوزه کوانتوم وجود دارد که در حال حاضر چندان موردتوجه قرار ندارند ولی ممکن است طی چند سال آینده به‌شدت موردتوجه قرار بگیرند. از این لحاظ لازم است که گروهی نخبه از محققان کوانتوم کشور در مرزهای دانش و زمینه‌های جدید این علم کار کنند تا از حوزه‌هایی که در آینده توسعه خواهند یافت هم بی‌اطلاع نباشیم.

وی گفت: حوزه کوانتوم در دنیا تا حدی توسعه پیدا کرده که تنها ذیل دانشکده‌های فیزیک فعالیت ندارد بلکه به‌تدریج شاهد ایجاد دانشکده‌های مستقل مهندسی کوانتوم هستیم. برخی کشورهای پیشرو با پیش‌بینی نیاز به صدها مهندس کوانتوم در حوزه‌های مختلف، دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد و حتی دکتری علوم و مهندسی کوانتوم را راه‌اندازی کرده‌اند و لازم است ما هم ضمن ورود به حیطه آموزش مهندسی کوانتوم، سرمایه‌گذاری مناسبی در این حوزه بسیار مهم داشته باشیم.

دکتر جعفری زاده استاد دانشگاه تبریز، ضمن اشاره به پیشرفت‌های صورت گرفته در دنیا در حوزه کوانتوم و ایجاد گرایش‌های جدید در فیزیک و مهندسی، از  گرد هم آمدن اساتید و متخصصان حوزه کوانتوم ابراز خشنودی کرد و عنوان کرد کارهای نظری در کنار کارهای تجربی پیگیری شود و از پتانسیل موجود در کشور نهایت استفاده صورت بگیرد.

همچنین دکتر رکنی زاده استاد فیزیک دانشگاه اصفهان، خاطرنشان کردند راه ورود جدی به حوزه‌های نوظهور مانند حوزه کوانتوم در کشور برخلاف حوزه‌های قدیمی‌تر باز است و ما می‌توانیم کارهای جدی درزمینهٔ کوانتوم از بخش نظری و محاسبات گرفته تا توسعه فناوری در کشور راه‌اندازی و پیگیری کنیم.

وی همچنین شبکه‌سازی و همکاری‌های بین دانشگاهی در حوزه کوانتوم را بسیار ضروری دانست و از خوشه اصفهان متشکل از دانشگاه‌های اصفهان و صنعتی اصفهان و همچنین صنایع اپتیک اصفهان و برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان نمونه موفقی از شبکه‌سازی نام برد.

در ادامه دکتر اخترشناس استاد دانشگاه فردوسی مشهد، به پیشینه پژوهش در این حوزه در کشور اشاره کرد و گفت ورود جدی به فناوری‌‌های کوانتومی در کشور با تأخیر صورت گرفته و از ستاد اپتیک و کوانتوم خواست برای جبران این خلا ایجادشده تلاش کنند. وی همچنین بر اهمیت شبکه‌سازی حتی فراتر از کشور و در سطح بین‌الملل تأکید کرد. همچنین ایشان به بحث آموزش به‌عنوان پایه توسعه فناوری‌های کوانتومی اشاره کردند و تأکید کردند عجله در مسیر توسعه این فناوری نباید باعث انحراف از مسیر و رفتن به سمت موضوعات شبه‌علمی شود.

دکتر صحرایی، استاد دانشگاه تبریز نیز ضمن تشکر از بانیان این جلسه، ابراز امیدواری کردند با ورود جوانان به این عرصه شاهد رشد خوبی در کشور باشیم. وی همچنین عدم ماندگاری دانشجویان در عرصه فعالیت علمی داخل را از مشکلات مهم رشد این فناوری در کشور دانستند و حمایت از ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و شناساندن این حوزه علمی به جامعه و صنعت برای ورود به این عرصه را به‌عنوان راه‌حل‌های این موضوع بیان کردند.

مهندس مشهدی‌زاده از شرکت زمهریرسازان، ضمن ارائه توضیحاتی در مورد فعالیت‌های شرکت، فناوری ایجاد دماهای پایین را از زیرساخت‌های مهم فناوری‌های کوانتومی دانستند و خواستار توجه به این موضوع در کشور شدند. ایشان همچنین کار بر روی ایزوتوپ مهم هلیوم-3 برای دستگاه‌‌های سرماساز را از اولویت‌های مهم کشور دانستند.

دکتر احمدی، استاد دانشگاه تربیت مدرس نیز ادامه همفکری بین مجموعه متخصصین و اساتید کشور و همچنین تلاش برای اقناع مدیریت کشور برای حمایت از دانشگاه‌ها و شرکت‌های استارتاپی را از موضوعات مهم و اولویت‌دار دانستند و خواستار کمک به ایجاد و تقویت بستر همکاری‌های بین‌المللی با دعوت از اساتید بین‌المللی به کنفرانس‌های داخل کشور و حمایت از حضور اساتید در رویدادهای بین‌المللی شدند.

دکتر صبح خیز ، عضو فرهنگستان علوم هم به موضوع اهمیت آموزش فناوری‌های کوانتومی و مفاهیم انقلاب دوم کوانتوم در دوره دبیرستان اشاره و خاطرنشان کردند یک فصل در سرفصل درسی دوره دبیرستان باید به فناوری‌های کوانتومی اختصاص داده شود که پیشنهاد آن داده شده و در فرهنگستان علوم با همکاری اساتید تدوین شده است. ایشان همچنین به بیان اهمیت اولویت‌بندی در تعریف پروژه‌های بزرگ با توجه به محدودیت منابع مالی پرداختند.

دکتر واحدی، استاد دانشگاه علم و صنعت نیز ابتدا پیشنهاد تشکیل انجمن فناوری کوانتوم برای کمک به توسعه علوم و فناوری کوانتوم در کشور را مطرح کردند و سپس بر اهمیت مدیریت فعالیت‌های دانشگاهی در کشور تأکید کردند و بیان داشتند: لازم است در کشور درزمینهٔ کوانتوم تقسیم‌کار صورت بگیرد و یک اطلس کوانتوم در کشور داشته باشیم و بدانیم هرکسی در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کند و از این طریق این فناوری‌ها را با توجه به ظرفیت‌های موجود و همکاری با سایر رشته‌ها مثل ریاضی و مهندسی برق، گسترش دهیم.

در این نشست اساتید و متخصصین دیگری ازجمله دکتر قاسم پور اردکانی (دانشگاه شیراز)، دکتر زارعی (دانشگاه صنعتی اصفهان)، دکتر عربانیان (شرکت نورآبی لیزر و دانشگاه شهید بهشتی)، دکتر احمدوند (دانشگاه صنعتی اصفهان)، دکتر شاطرزاده (دانشگاه تهران) و دکتر سلیمی (دانشگاه کردستان) به بیان دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود در مورد علوم و فناوری‌های کوانتومی در کشور پرداختند.