با توجه به‌ضرورت حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و شکل‌گیری اقتصاد مبنی بر پایه دانش‌بنیانی، به‌طور حتم  ارزیابی عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به ماهیت آن‌ها به‌صورت اساسی، منجر به تغییر و بهبود اقتصاد در کشور می‌شود، به همین منظور  معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای ورود به فضای اقتصاد دانش‌بنیانی به اجرای قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان ورود پیداکرده است. 
 
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری؛ شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان،  شرکت یا موسسه خصوصی یا تعاونی است که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه ( شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و باارزش مافزوده فراوان تشکیل می‌شود. ماه‌عسل روند اجرایی قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در سال 96، 3 هزار و سیصد و هفتادوچهار شرکت دانش‌بنیان بود که توانستند موردحمایت قرار گیرند.
در راستای اقدامات صورت گرفته در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، توانسته است از پنجاه و پنج شرکت دانش بنیان در سال 92 از  سه هزار و سیصدو شصت هشت شرکت دانش بنیان در سال 96 حمایت به عمل آورد. 
همچنین طبق این آمار تعداد شرکت های دانش بنیان به ترتیب در سال 93 هزار و چهارصدو هشتاد و چهار، در سال 94 دو هزار و 320 و همچنین در سال 95 از سه هزار شرکت دانش بنیان بوده است.

بر اساس این گزارش، عملکرد فرایند ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌ها و مؤسسات متقاضی استفاده از حمایت‌ها و تسهیلات ذیل قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان از طریق سامانه daneshbonyan.ir تقاضای خود را به دبیرخانه کارگروه ارسال کرده تا پس‌ازآن، فرآیند ارزیابی انجام‌شده و در صورت تأیید، شرکت برای استفاده از حمایت‌ها و تسهیلات به سازمان¬های مربوط معرفی شوند. در زیر به نحوه این مهم در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می‌پردازیم.

کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها

یکی از وظایف کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها، تعیین محصولات و خدمات دانش‌بنیان شرکت‌های متقاضی است. این کار ازآنجایی‌که تأثیر بسزایی در جهت‌دهی به حمایت‌ها و جلوگیری از هدر رفت منابع دارد، بسیار مهم است. به همین جهت در دبیرخانه کارگروه، واحدی با عنوان ارزیابی امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان شکل گرفت که اقداماتی را هم به ‌لحاظ نحوه ارزیابی و هم به لحاظ محتوای موردنیاز برای آن انجام می‌دهد‌.

مهم‌ترین بخش‌های این کارگروه شامل بخش ثبت‌نام شرکت‌های متقاضی،  کارگزاران ارزیابی، شرایط شناسایی کارگزاران ارزیابی است.

ثبت‌نام شرکت‌های متقاضی
ایجاد بستر یکسان برای همه شرکت‌‎های متقاضی استفاده از تسهیلات قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان از یک‌سو و گستردگی و تنوع بالای تعاملات موردنیاز میان دبیرخانه کارگروه، کارگزاران ارزیابی، شرکت‌های متقاضی، شرکت‌های دانش‌بنیان تأییدشده و سایر دستگاه‌های مرتبط از سوی دیگر، ضرورت وجود زیرساخت اطلاعاتی مناسب و کارآمد را بیش‌ازپیش نمایان شد. 
بدین منظور در اسفند 1391 فاز اول سامانه‌ای با آدرس reg.daneshbonyan.ir طراحی و اجرا شد که نخستین گام در اجرای قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بود. ازاین‌رو شرکت‌های متقاضی در اولین گام برای ثبت‌نام و ارزیابی، باید اطلاعات خود را که شامل شناسه ملی شرکت، اعضای هیئت‌مدیره، سهامداران، مجوزها و استانداردها، منابع انسانی موجود، اطلاعات مالی و اطلاعات کالا و خدمات است، در سامانه وارد کنند.
به‌این‌ترتیب این سامانه، زمينه‌ساز اجراي قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، ازجمله شناسایی و ارزیابی شرکت‌ها و بستری برای پیاده‌سازی برنامه‌های حمایتی دولت از این شرکت‌ها است.

تا اسفند سال 96، از 23301 نام کاربری ثبت‌شده در سامانه، بیش از 11هزار و هشت‌صد درخواست،  نهایی و وارد مرحله ارزیابی‌شده است.

کارگزاران ارزیابی
رسیدگی به درخواست‌های زیادی که از سراسر کشور از سوی شرکت‌های متقاضی به معاونت علمی و فناوری ارجاع می‌شود، مستلزم وجود فرایند ارزیابی دقیق و منسجم است.
در این میان یکی از فعالیت‌های زمان‌بر و پرحجم بخش ارزیابی، بازدید حضوری از شرکت‌ها و مشاهده فعالیت‌ها، گفتگو با کارکنان اصلی و بخش‌های فنی شرکت، و بررسی اسناد و مدارک آن‌ها است.
در سال اول اجرای قانون عمدتاً از بخش‌های دولتی مرتبط نظیر پارک‌های علم و فناوری و ستادهای فناوری‌های راهبردی به‌عنوان کارگزاران ارزیابی دعوت به همکاری شد، اما با توجه به‌ضرورت سرعت عمل در انجام این فرایند، به‌تدریج فعالان بخش خصوصی جایگزین شدند. به‌گونه‌ای که هم‌اکنون کلیه کارگزاران ارزیابی از بخش خصوصی انتخاب‌شده و به فعالیت می‌پردازند.
در این راستا، بخش منابع انسانی دبیرخانه کارگروه در جهت تشکیل شبکه بزرگ کارگزاران، مجموعه‌ای از اقدامات شامل فراخوان، جذب، آموزش، نظارت و ارتقاء کارگزاران را به‌صورت مستمر انجام داده است.

فرآیند شناسایی کارگزاران ارزیابی

مطابق مصوبه کارگروه، کارگزاران ارزیابی در چارچوب «آیین‌نامه انتخاب و فعالیت کارگزاران ارزیابی شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان» به خدمت گرفته می‌شوند.

شناسایی و جذب کارگزاران، از ابتدای فرآیند ارزیابی شرکت‌ها شروع‌شده است و به فراخور نیاز و متناسب با درخواست‌های شرکت‌های متقاضی، کارگزاران جدید نیز به شبکه کارگزاران اضافه می‌شود.

در پی این اقدام، در حال حاضر 34 کارگزار و 67 سرارزیاب مورد تأیید و فعال در ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول فعالیت هستند.

گفتنی است، برمبنای آیین‌نامه مذکور، کارگزاران ارزیابی می‌بایست، دارای سابقه ارزيابي شركت‌ها را داشته باشند. (نظیر ارزيابي طرح، شرکت‌، اعتبارسنجی، رتبه‌بندی و...)، ذینفع نبودن در فرایند ارزیابی شرکت‌های متقاضی و همچنین داراي حسن سابقه، امانت‌داری و صلاحيت‌هاي لازم براي دسترسي به اطلاعات شركت‌هاي متقاضي باشند.

از سوی دیگر کارگزار، بايد توان كارشناسي و منابع انساني لازم براي ارزيابي فني، حسابداري و سازماني شركت‌هاي متقاضي ارجاع شده را داشته باشد و گروه‌های ارزيابي را به شکل مناسبی تشکیل دهد.

لازم به ذکر است علاوه بر شرایط کلی این مجموعه‌ها، سوابق افراد حقیقی شاغل در آن‌ها نیز از حیث تخصص، تحصیلات، حسن سابقه و... موردبررسی قرار می‌گیرد.

تعریف کالاهای دانش‌بنیانی

تولید کالاهای دانش‌بنیان، یکی از معیارهایی است که در فرایند ارزیابی و شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان موردتوجه قرار می‌گیرد و لذا برای این منظور فهرستی از مصادیق کالاها و خدمات دانش‌بنیان تهیه و مبنای عمل قرارگرفته است.

سطح فناوری، مرحله تولید، تسلط بر دانش فنی شرایط کالاها و خدمات دانش‌بنیان مورد تأیید آیت که می‌بایست به آن توجه شود.

منظور از سطح فناوری در تعریف کالای دانش‌بنیانی

در این بخش کالاها و خدمات باید در حوزه فناوری‌های بالا یا متوسط به بالا باشند به این معنا که دانش فنی طراحی و ساخت نمونه‌ آزمایشگاهی یا دانش فنی فرآیند تولید محصول به دلیل پیچیدگی فنی باشد.

به این منظور که به‌سختی قابل کپی‌برداری بوده و کسب آن از موانع اصلی ورود شرکت‌های دیگر به بازار باشد، از سوی دیگر  نیازمند تحقیق و توسعه قابل‌توجه، توسط گروه فنی خبره برای کسب آن باشد و درنهایت منجر به ایجاد خواص یا کارکردهای پیچیده‌ای در محصول، شده باشد.

مرحله تولید کالای دانش‌بنیانی

در این بخش کالاهای ارائه‌شده،‌ باید در حال تولید بوده یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی (دارای قابلیت بررسی فنی)‌ ساخته‌شده باشند، همچنین خدمات، باید دارای اسناد فروش باشند.

تسلط بر دانش فني

تسلط بر دانش فنی شرکت‌های دانش‌بنیانی به این معنا است، که شرکت باید طراحی اساسی و قابل‌توجهی مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه بر اساس یک یا ترکیبی از روش‌های طراحی داخلی، مهندسی معکوس، انتقال فناوری به همراه ایجاد تغییرات اساسی را داشته باشد.

و یا اینکه حداقل دریکی از موارد طراحی زیرسیستم اصلی کالا و خدمت ،  یکپارچه‌سازی كالا و خدمت و یا طراحی فرآیند (یا تجهیزات) تولید کالا و خدمت، مشروط به پیچیده بودن این فرآیند (یا تجهیزات) تولید منابع مالی دریافت شده مهارت داشت ه باشد.

بر این اساس و با استفاده از نظرات نخبگان و برگزاری جلسات متعدد کارشناسی، ویرایش چهارم فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان در خردادماه سال 1396 تدوین و مبنای عمل قرار گرفت.

فرآیند تمدید  در قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان

بر اساس مصوبات کارگروه ارزیابی، کلیه شرکت‌های دانش‌بنیان از زمان تأیید به مدت دو سال می‌توانند از حمایت‌های موردنظر قانون استفاده کنند و برای تداوم بهره‌مندی از این حمایت‌ها، باید تأییدیه کارگروه برای سال‌های بعد تمدید شود. تمدید این تأییدیه منوط به ارتقاء عملکرد و تداوم معیارهای موردنظر کارگروه و آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان است.

با انجام فرایند تمدید، روند فعالیت شرکت‌ها در سال‌های گذشته بررسی می‌شود و رشد و ارتقاء عملکرد آن‌ها به‌عنوان معیارهای اصلی تمدید، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به‌عنوان نمونه، طبق آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌هایی که در ابتدا به‌صورت نوپا تأییدشده‌اند، در مرحله تمدید باید معیارهای شرکت‌های تولیدکننده کالاها و خدمات را احراز نمایند و در غیر این صورت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان حذف خواهند شد.

لازم به ذکر است تاکنون حدود 400 شرکت دانش‌بنیان به دلیل عدم ارتقاء و رشد عملکردی مناسب و عدم احراز شرایط، در مرحله تمدید از فهرست شرکت‌های تأییدی خارج‌شده‌اند.


معافیت‌های مالیاتی، معافیت‌های گمرکی، صدور جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری، استقرار دفاتر کاری در اماکن مسکونی در پهنه مجاز، استقرار دفاتر کاری در اماکن مسکونی در پهنه مجاز و تسهیلات نظام‌وظیفه تخصصي، دوره‌های آموزشی و درنهایت مشاوره از حمایت¬های صورت گرفته از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان است، که می‌توان به آن اشاره کرد.

معافیت‌های گمرکی
در این بخش، تعداد شرکت‌ها و مؤسسات  دانش‌بنیان معرفی‌شده به گمرک جمهور اسلامی برای استفاده از معافیت  حقوق گمرکی، عوارض، سود بازرگانی: 270 شرکت است.

صدور جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری

همچنین تعداد شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان معرفی شده به وزارت صنعت معدن و تجارت برای صدور جواز تأسیس و پروانه بهره برداری: 75 شرکت است.

استقرار دفاتر کاری در اماکن مسکونی در پهنه مجاز
تعداد شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان معرفی شده به شهرداری تهران برای استقرار دفاتر کاری در اماکن مسکونی در پهنه‌های مجاز در شهر تهران 71 شرکت است.

تسهیلات نظام وظیفه تخصصي
تعداد افراد معرفی شده به ستاد کل نخبگان نیروهای مسلح برای استفاده از تسهیلات نظام وظیفه تخصصي براي افراد فعال در شرکت‌هاي دانش بنيان هفتصدو بیست و هفت نفر  است که از تسهیلات نظام وظیفه تخصصی بهره مند می‌شوند.

دوره های آموزشی
میزان دوره های آموزشی برای شرکت های دانش بنیان در دو قالب دوره‌های آموزشی 8 ساعته  و نشست های پرسش و پاسخ 4 ساعته 21 هزار نفرساعت آموزش در موضوعات کاربردی برگزار شد.
مشاوره
 همچنین در تعداد جلسات مشاوره‌ای جهت رفع مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه‌های امور مالیاتی، بیمه تأمین اجتماعی و قوانین کار، حقوقی و قردادها و شرکت در مناقصات، مدیریت، ترخیص کالا و امور گمرکی، صادرات و واردات،  منابع انسانی، بازاریابی و تحقیقات بازار و ... : 480 جلسه تا کنون برگزار شده است.

پایان پیام/32