صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی و فناوری نیز از نخستین روزهای شیوع کرونا بر آن شد تا از ظرفیت علمی محققان کشور برای مقابله با این بیماری استفاده کند. بنابراین نخستین فراخوان ویژه خود را با محوریت کرونا منتشر کرد.

ایمان افتخاری رییس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی درباره این موضوع گفت: پس از انتشار فراخوان بیش از400 طرح پژوهشی  به صندوق ارسال شد که تا کنون بالغ بر ۱۰۰ طرح مورد حمایت قرار گرفته است. در این فراخوان تمرکز بر موضوعات حوزه علوم انسانی بود تا با توجه به ظرفیت های غنی در این حوزه آگاهی و شناخت نسبت به ابعاد گوناگون بیماری افزایش یابد.

شیوع کرونا و تاثیر آن بر فعالیت محققان

وی ادامه داد: به عنوان مثال کنترل استرس ناشی از سبک جدید زندگی، توصیه های ورزشی در این دوران و برخورد با کودکان برخی از موضوعات پژوهش ها در این زمینه است. طراحی برخی اپلیکیشن ها از جمله خروجی های این پژوهش ها بوده و تلاش شده است دستاوردهای آن در خدمت احاد مردم قرار گیرد.

افتخاری درباره شیوع کرونا و تاثیر آن بر فعالیت محققان گفت: شیوع کرونا و شرایطی که در مراکز علمی ایجاد کرد، صندوق را بر آن داشت تا برای انگیزه بخشی بیشتر به پژوهشگران سطح حمایت ها را افزایش دهد و ساز و کار ارزیابی طرح ها را تسهیل کنیم. در حوزه هایی مثل پسا دکتری و حوزه های مربوط به جوانان رشدمان را در مقایسه با سال گذشته ادامه دادیم.

انتشار فراخوان های مشترک

رییس صندوق ضمن اشاره به انتشار فراخوان مشترک با آکادمی علوم چین افزود: صندوق و آکادمی علوم چین چند دوره فراخوان‌ برای حمایت از طرح‌های پژوهشی مشترک میان محققان دو کشور منتشر کرده اند. اما در سال گذشته علاوه بر حوزه های فناورانه مد نظر 6 طرح نیز با محوریت کرونا مورد حمایت قرار گرفت.

علاوه بر فعالیت صندوق در سطح ملی نگاهی به اقدامات این مرکز در حوزه بین المللی در سال گذشته قابل اعتناست. افزون بر فراخوانی که با آکادمی علوم چین منتشر شد؛ صندوق دومین فراخوان خود با بنیاد پژوهش‌های بنیادی روسیه را نیز اجرایی کرد. در این فراخوان 40 طرح پژوهشی مشترک میان محققان ایران و روسیه حمایت می‌شود.

افتخاری درباره این فراخوان گفت: در این فراخوان حوزه‌های متنوعی همچون فناوری اطلاعات، مکانیک، هوا و فضا، اقتصاد، هوش مصنوعی، باستان شناسی، علوم پایه و مطالعات پیشرفته نفت و گاز مد نظر قرار گرفت. این فراخوان را باید یکی از موفق‌ترین فراخوان‌های صندوق بدانیم. زیرا از نظر کیفی و کمی ارسال طرح‌ها با همه فراخوان های دیگر متفاوت بود. 380 طرح مشترک بسیار کیفی ارسال شد و قرار بود حداکثر از 20 طرح حمایت شود  اما از آنجا که از نظر کیفی طرح‌ها در سطح بالایی قرار داشتند، طی رایزنی هایی که با طرف روسی صورت گرفت این تعداد به 40 افزایش یافت.  اینکه از این طریق، ارتباط محکم علمی میان پژوهشگران دو کشور ایجاد شد را باید دستاورد مهمی بدانیم.

عضویت رسمی ایران در یاسا

همچنین در سال ۱۳۹۹، عضویت صندوق حمایت از پژوهشگران، به عنوان نماینده ایران در یاسا  (موسسه بین المللی تحلیل کاربردی سیستم ها) به تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان رسید. افتخاری در این خصوص گفت: ایران از این پس رسماً یکی از ۲۵ عضو شورای حکام یاسا خواهد بود، که تمرکز آن بر تحلیل و سیاست گذاری بر مبنای بررسی جامع سیستمهای پیچیده است که ابعاد متعددی در آن باید مد نظر گیرد. بالاخص در موضوعات کلانی که مسائلی از جنس منابع انرژی، موضوعات جمعیتی، دغدغه های محیط زیستی، جنبه های اجتماعی و ... به هم گره می خورند و همه آنها در تصمیم گیری باید مد نظر قرار گیرد، تجربه و تخصص قابل توجهی در یاسا وجود دارد که امیدواریم در قالب برنامه‌های داخلی منسجم، بتوانیم با استفاده صحیح از این تجربه، گروههای پژوهشی داخل کشور را در این حوزه‌ها توانمندتر از گذشته ببینیم.

تمرکز بیشتر روی حوزه های علوم انسانی و پایه

رییس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی و فناوری با اشاره به دیگر برنامه‌های صندوق در سال گذشته افزود: صندوق تمرکز خاصی در سال 99 روی حوزه های علوم پایه و انسانی داشت. تعداد و حجم حمایت از این حوزه ها در سال گذشته افزایش قابل توجهی داشت. علاوه بر منابع مالی خوب برای تقویت این حوزه ها؛ قالب های حمایتی جدیدی را تعریف کردیم که می توان به گرنت های میثاق و بنیان اشاره کرد. این قالب های حمایت مراحل تصویب را طی کرده‌اند و در سال جاری تکمیل می‌شوند.

 وی ادامه داد: امضای تفاهم‌نامه با مجموعه های فعال در حوزه علوم انسانی نیز از دیگر اقدامات سال گذشته بود که در راستای بین المللی شدن و حمایت از کرسی های گروهی این حوزه انجام شده است.

توسعه مسیر تحقیقات در خارج از دانشگاه

همچنین صندوق تفاهم نامه های دیگری نیز در سال گذشته منعقد کرده است. یکی از آنها تفاهم نامه پسا دکتری فناوری بود که پژوهشگران پس از دوران دکتری مسیر تحقیقات خود را در خارج از دانشگاه و در شرکت‌های دانش‌بنیان یا صنعتی بزرگ انجام می‌دهند. این اقدام یا منجر به استقرار پژوهشگران در این شرکت ها می شود یا با تجربه کسب شده منجر به راه اندازی شرکت دانش‌بنیان می شود.

نخستین تفاهم نامه در سال گذشته اجرایی شد. این تفاهم نامه در حوزه لاستیک بوده و تعدادی از پژوهشگران در شرکت بارز برای گذراندن دوره پسا دکتری مستقر شدند. همچنین صندوق تفاهم‌نامه دیگری با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای حمایت از 200 پژوهشگر پسا دکتری و ۲۰۰ رساله دکتری منعقد کرده است.

جشنواره ای برای ترویج فناوری میان عموم

فعالیت های ترویجی را باید یکی از فعالیت های صندوق در سال گذشته بدانیم. به گفته رییس صندوق، جشنواره و مسابقه ملی «پاناسه» یکی از فعالیت های بخش ترویج صندوق بود. این رویداد با همکاری ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان برگزار شد و در آن دانشجویان تمام مقاطع پایان نامه خود را در سه دقیقه و با زبان ساده بیان کردند. بیش از 6۵0 فیلم دریافت و از این میان 150 اثر برتر انتخاب شد. ترویج علم در سطح جامعه و آگاهی سازی عمومی از دستاوردهای علمی دانشگاهی از اهداف این رویداد بود.

در سال گذشته اتفاق مهمی در صندوق رخ داد و آن انتصاب اعضای جدید کمیته تخصصی بود. این کمیته از برجسته ترین پژوهشگران کشور در حوزه های مختلف علمی تشکیل شده است. کمیته تخصصی نهاد عمده سیاستگذاری صندوق است.

وی همچنین درباره حمایت های صندوق از فعالیت پژوهشگران، افزود: صندوق از طرح های پژوهشی محققان دانشگاهی حمایت می کند. یک پله بالاتر گرنت های پژوهشی قرار دارند. تنوع هم دارند. به عنوان مثال در حوزه علوم پایه به برندگان جایزه های بین المللی نگاهی ویژه داریم یا گرنت آغاز که به فارغ التحصیلان صد دانشگاه برتر بازگشته به کشور تعلق می گیرد. یک سطح بالاتر حمایت از کرسی پژوهشی و طرح های بین المللی است.

برنامه های سال جاری 

 رییس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی و فناوری گفت: سال جاری چندین فراخوان در حوزه بین الملل برای حمایت از انجام طرح های پژوهشی مشترک با آکادمی علوم چین، وزارت علوم و فناوری چین، بنیاد علوم طبیعی چین و بنیاد پژوهش‌های بنیادی روسیه منتشر خواهیم کرد.

به گفته وی، برخی گرنت هایی که در طول سال گذشته تعریف شدند، دریافت طرح های خود برای حمایت را نیز آغاز کردند که باید آنها را توسعه و رونق دهیم. کرسی های پژوهشی در سال جاری با قدرت بیشتری دنبال می شود و بخش قابل توجهی از منابع را به سمت کرسی های جوان سوق می دهیم. نخستین پذیرش های کرسی جوان در نیمه نخست سال جاری آغاز می شود.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری