گزارش‌ها حاکی از این است که سالانه بیش از ۴ میلیارد دلار ارز از کشور برای تامین دانه‌های روغنی و روغن خام از کشور خارج می‌شود این اتفاق در شرایطی رخ می دهد که پتانسیل خوداتکایی ۷۰ درصد دانه‌های روغنی، تامین بخش اعظم نیاز خانوار، صنوف و صنعت در داخل وجود دارد.

در حال حاضر دانه‌های روغنی در بین محصولات زراعی اهمیت خاصی دارد و پس از غلات، دومین ذخائر غذایی جهان را تشکیل می‌دهد. این محصولات دارای ذخایرغنی از اسیدهای چرب است. روغن‌های نباتی تولید شده به طور عمده از دانه‌های روغنی چون سویا، آفتابگردان، پنبه دانه، بادام زمینی وکلزا به دست می‌آید.

صنعت روغن‌کشی و تولید روغن در دنیا به عنوان یکی از صنایع راهبردی مطرح است و هر سال سطح زیرکشت این محصولات در کشورها افزایش می‌یابد. اما این عرصه ارزش‌آفرین در ایران هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است و آمارها حکایت از این دارد که بیش از ۹۰ درصد روغن مورد نیاز کشور از خارج تامین می‌شود.

این موضوع، شرکت دانش‌بنیان بیستون شفا را برآن داشت تا با استفاده از تخصص موجود در این مجموعه و با کمک ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به حوزه تولید این مواد ورود کند تا بخشی از نیاز داخلی به شکلی بومی تامین شود.

برهمین اساس با تلاش این شرکت، نخستین روغن کاملیای داخلی تولید شد. اگر حمایت‌ها از تولید این محصول ادامه یابد، در یک دوره ۵ ساله می‌توان حداقل ۱۰ درصد از نیاز کشور به دانه های روغنی را تامین کرد و از خروج میزان قابل توجهی ارز جلوگیری خواهد شد.

مقایسه این محصول با نمونه‌های خارجی از لحاظ کیفیت تفاوت معنی‌داری ندارد اما در بسیاری از شاخص‌ها، عملکرد کمی بالاتری نیز برای آن ثبت شده است. هزینه تمام شده تولید روغن کاملینا در داخل حدود یک پنجم مشابه خارجی است.

این محصول با فناوری تولید خطوط دابل هاپلویید در کشت بافت گیاهی تولید می شود. این فناوری به خوبی در کشور بومی شده است و متخصصان این حوزه از زیست فناوری در مقیاس آزمایشگاهی بارها توانسته اند به نتایج مطلوبی دست پیدا کنند. اما تجاری سازی یک محصول در این حوزه برای نخستین بار در کشور توسط شرکت دانش بنیان بیستون شفا و با همکاری و حمایت نهادهای دولتی برای تولید گیاه کاملینا در ایران صورت گرفته است.

کاملینا خواص بسیار زیادی دارد که از آن جمله می توان به افزایش ارزش غذایی در مواد خوراکی از جمله انواع نان ها و کره و نیز روغن سرخ کردنی اشاره کرد. همچنین این روغن امگا 3 بالایی دارد که  در مصارف پزشکی از جمله در جلوگیری از ابتلا به سرطان و درمان چاقی پس از یائسگی در زنان کاربرد دارد. این گیاه در صنعت سوخت، حفاظت خاک و بذر و تغذیه طیور و ماهی نیز کاربردی است.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#23