حمل و نقل هوشمند با گسترده شدن شیوع ویروس کرونا و توجه بیشتر به رعایت فاصله اجتماعی، جابجایی‌های مشترک مانند وسایل حمل و نقل عمومی، ماهیت دیگری پیدا کرده است. در شهرها، حمل ونقل همگانی به دلایلی مانند حضور تعداد بالای افراد در فضای محصور با سیستم تهویه بسته، نبود امکانات برای شناسایی افراد بیمار و ناقل بیماری، وجود تعداد زیادی از سطوح که توسط افراد قابل لمس است مانند دستگیره ها، دستگاه کنترل بلیت، نردها و از طرفی دیگر ضروری بودن خدمات دهی سیستم حمل ونقل همگانی حتی در زمان همه گیری ویروس، یکی از پرریسک ترین محل ها برای ابتلا و گسترش بیماری های واگیر به خصوص کرونا ویروس محسوب می شود.

 به گفته مسئولان، مهمترین بسترهای نگرانی انتقال ویروس کرونا در کلان شهرهایی مانند تهران و کرج حمل و نقل عمومی است چراکه امکانات و ظرفیت لازم در این راستا وجود ندارد و همواره از مسافران خواسته می شود که از سفر خودداری کنند مگر اینکه کاملا ضروری باشد.

از طرفی کم شدن تعداد مسافران اتوبوس ها برای رعایت موازین بهداشتی نیز عاملی برای کاهش درآمدهای شرکت های مسافری است؛ عاملی که در وضعیت نه چندان مناسب فعلی اقتصادی جامعه، نمکی بر زخم رانندگان و شرکت های مسافربری برون شهری است.

با کاهش میزان تردد وسایل حمل و نقل پس از شیوع ویروس کرونا، صنعت حمل و نقل جاده ای جدی ترین آسیب را طی سال های گذشته متحمل شد. هرچند هنوز خیلی زود است که تأثیر کروناویروس بر حمل و نقل را بتوان ارزیابی کرد اما شواهد و گزارشهای موجود نشان می دهد که این بخش به شدت از این بحران تأثیر گرفته است. پیش بینی شده است که بیشترین اثر این شوک به بخش های گردشگری و حمل ونقل آسیب وارد کرده باشد.

آژانس های حمل و نقل عمومی در حال قطع خدمات جامع هستند و خدمات ضروری را فقط به افرادی که باید سفر کنند و می توانند مطابق درخواست خود فاصله اجتماعی داشته باشند، ارائه می دهند. بعلاوه، جابجابجایی های کوچک نیز در تعداد زیادی از شهرها اصلاح شده است.

از طرفی در دیگر صنایع حمل و نقل از جمله صنعت هوایی و هوافضا نیز شاهد سالی ناگوار بوده است. یکی از بزرگترین مشتریان ایــن صنعت، یعنی شرکت های هواپیمایی، به خاطر کاهش شدید سفرهای هوایی سفارشات خود را لغو می کنند یا به تاخیر می اندازد.

در حوزه حمل ونقل، برآورد شده است که بخش های هوایی و تجارت دریایی بیشترین آسیب را در کوتاه مدت دیده باشند. برای مثال، آثار اولیه ناشی از شیوع ویروس کرونا بر میزان کاهش هزینه های مصرف کنندگان در کشورهای گروه G7 نشان دهنده سهم قابل توجه هزینه های حمل ونقل است که بخش عمده آن مربوط به هزینه سفرهای هوایی به علت اقدامات انجام شده برای مهار شیوع ویروس است.

شیوع سریع ویروس کرونا اثری عمیق بر بازارهای کشتیرانی و حمل و نقل دریایی بر جای گذاشته است. بنادر و پایانه ها، همزمان، بــا افت شــدید درآمد و هزینه های بالای نگهداری و انبار حجم زیادی از کانتینرهای خالی مواجه هستند. به خصوص، کاهش تقاضا برای کالاها از چین، تأثیر چشمگیری بر تمام بخش های اقتصادی از جمله کشتی های کانتینربر تا نفتکش ها برجای گذاشته است.

*کارشناس حوزه حمل‌ونقل هوشمند ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری