با وجود چالش‌هایی که اقتصاد جهانی به صورت عام در دو دهه گذشته با آن مواجه شد و در نتیجه آن متحمل خسران های زیادی شد، اقتصاد خلاق در دنیا با تاب آوری بالایی توانست که پایداری زیادی از خود نشان دهد.

به عبارت دیگر در جریان نوسانات و بحران‌های مالی دنیا، زیست‌بوم اقتصاد خلاق جهانی، رکود کمتری پیدا کرد و بسترهای آن دچار آسیب نشدند. این حجم از پایداری اقتصادی، توجه بسیاری از تحلیل گران اقتصادی و برنامه‌ریزان توسعه را به خود جلب کرد.

یکی از مهمترین برهه‌های زمانی، شاید بحران مالی سال  2008 میلادی باشد که بسیاری از حوزه‌های اقتصاد را با رکودی بی‌سابقه روبرو ساخت، اما روند خلق، تولید و توزیع کالاهای خلاق در دنیا همچنان با رشد همراه بود و توانست که در بازه زمانی 2003 تا 2015 با نرخ رشد متوسط سالانه 34/7 درصد روند صعودی خود را حفظ و ادامه دهد.

این قابلیت سازنده سبب شده تا بسیاری از کشورهای دنیا به سمت سرمایه گذاری در عرصه اقتصاد و صنایع نرم و خلاق روی آورند. در این میان کشورهای در حال توسعه برای بهبود فزآینده شرایط اقتصادی خود و نیز ایجاد بسترهایی برای توسعه اجتماعی و ایجاد اشتغال پایدار، گرایش ویژه‌ای به صنایع نرم و خلاق پیدا کردند. این در حالی است که کشورهای در حال توسعه همواره در معرض آسیب بحران‌های مالی و نوسانات جهانی قیمت انرژی قرار دارند.

از این رو این کشورها برای عبور از این چالش‌های سنتی و نیز استحکام بخشی ساختار اقتصاد و اشتغال خود برای مواجه با بحران‌های آتی، سرمایه گذاری در عرصه صنایع نرم و خلاق را به عنوان یکی از راهکارهای خود انتخاب کرده‌انده و با نگرشی آینده پژوهانه به سمت این حوزه گرایش پیدا کرده‌اند.

بر طبق آخرین گزارش کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) که سال 2018 منتشر شد، میزان مشارکت اقتصادهای در حال توسعه در عرصه تجارت صنایع نرم و خلاق بالاتر از اقتصادهای توسعه یافته دنیاست. بر اساس گزارش مذکور رقم این تجارت در کشورهای در حال توسعه بالغ بر 265 میلیارد دلار بوده است، در حالی‌که این میزان در کشورهای توسعه یافته 241 میلیارد دلار است.

این وضعیت بیانگر توجه و گرایش بیشتر کشورهای در حال توسعه برای بهره‌برداری از قابلیت صنایع نرم و خلاق به منظور رسیدن به رشد اقتصادی و اجتماعی بیشتر است.

با توجه به ارزان‌تر بودن نیروی کار و مواد اولیه در برخی کشورهای در حال توسعه مانند مالزی، هند و چین، شرایط مناسبی برای رشد و توسعه صنایع خلاق پدیدار شده است.

چین به عنوان بزرگترین صادرکننده کالاهای خلاق دنیا در کنار، هند، سنگاپور، تایلند، مالزی و تایوان بیشترین سهم را در صادرات کالاهای خلاق در میان اقتصادهای در حال توسعه دارا هستند. این کشورها توانسته‌اند به کمک صنایع نرم و خلاق، رشد قابل توجهی در عرصههای اقتصادی، به دست آورند.

شاید کشورهای در حال توسعه‌ای مانند چین و هند، درس‌های بسیار بیشتری برای ما داشته باشند تا برخی کشورهای توسعه یافته غربی. بر این اساس می‌توان هم‌راستا با سیاست محوری، نگاه به شرق، گسترش صنایع نرم، خلاق و فرهنگی را به عنوان یکی از محورهای اصلی قطار اقتصادی کشور در نظر گرفت. با توجه به غنای فرهنگی بالای کشور و تنوع و استعدادهای بالقوه عظیم نهفته در استان‌ها و مناطق کشور، باید یک برنامه کشوری برای رشد اقتصادهای هر منطقه تبیین و اجرا شود.

*پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه