چشم همچون سایر اعضا بدن دارای سلول های بنیادی مختص خود است. البته این سلول های بنیادی در هر بخشی از چشم نیز مختص آن بخش است. آسیب به چشم و بیماری های چشمی یک مشکل اساسی و مهم محسوب می شود. پیشرفت زیاد پیوند سلول های بنیادی و سركوب سیستم ایمنی، تمایل چشم پزشكان به بازسازی سطح چشم از طریق پیوند سلول های بنیادی را افزایش داده است. البته برخی بیماری های چشمی نیز به کمبود یا آسیب سلول های بنیادی باز می گردد. پیوند، وقتی کمبود سلول های بنیادی مطرح است به کمک می آید.

البته در برخی موارد نیز همچون بیماری های ارثی که سلول های بنیادی فرد آسیب دیده پیوند تنها راه باقی مانده است. البته پیوند سلول های بنیادی چشم بیشتر در موارد آسیب به قرنیه کاربرد دارد. بنابراین زمانی که یک چشم با آسیب مواجه می شود پیوند از چشم سالم امکان پذیر است. در صورت آسیب هر دو چشم نیز می توان این سلول ها را از فرد دیگری تهیه کرد.

نارسایی سطح چشم به دلایل مختلفی رخ می دهد و این اتفاق باعث از بین رفتن سلول های بنیادی چشم و کاهش شفافیت قرنیه می شود که می توان به سوختگی های شیمیایی اشاره کرد. البته بیماری های مادر زادی چشمی نیز وجود دارند که سلول های بنیادی چشم در آنها از بین رفته است. آسیب دیدگی سلول های بنیادی قرنیه نشانه های بالینی نیز دارد. ریزش دائمی اشک، ترس از نور، قرمزی را می توان نام برد. همانطور که گفته شد کاهش سلول های بنیادی شفافیت قرنیه را کاهش می دهد و زمانی که قرنیه با لایه ای از سلول های بنیادی پوشیده شود شفافیت از دست رفته بازمی گرد.

البته در حوزه پیوند سلول های بنیادی در کشور اقدامات مناسبی رخ داده است و روش های مختلف بدون وابستگی به سایر کشورها انجام می شود. می توان گفت تمام روش های کاربردی در این حوزه در کشورمان نهادینه شده است. در حال حاضر بازسازی سطح چشم از طریق پیوند سلول های بنیادی یا پروتزهای قرنیه در کشور انجام می شود.

شاید به نظر رسد که برداشتن سلول بنیادی از چشم سالم باعث آسیب به آن شود در اینجا می توان از مهندسی بافت استفاده کرد. کشت سلول هم کاربرد دارد که می توان سلول را از بافت های دیگر بدن برداشت و پس از کشت پیوند را انجام داد.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی