دیپلماسی در فرآیند مهم جهانی شدن، توسعه اقتصادی و روابط تجاری بین کشورها نقشی مهم و حیاتی ایفا می‌کند. اما این مفهوم با سابقه تاریخی و کهن، تنها به حوزه روابط سیاسی میان کشورها مربوط نمی‌شود و با نگاهی به تاریخ، می‌توان به این موضوع صحه گذاشت که دیپلماسی بیش از هر چیز دیگری ریشه در تجارت دارد و دیپلماسی سیاسی میان کشورها نیز ادامه همان راه را طی کرده است. دیپلماسی تجاری را مهم‌ترین ابزار سیاست خارجی می‌دانند که نقشی اثرگذار در توسعه روابط خارجی کشورها و برقراری ارتباطات دو سویه میان آنها دارد.

اما دیپلماسی تجاری مفهومی گسترده است و وجوه بیشتری از ارتباطات دوسویه میان کشورها را دربرمی‌گیرد و مالکیت فکری، توریسم، صادرات و واردات و مراودات علمی و فناورانه میان کشورها را در دل خود جای داده است.

در همین راستا نیز همه کشورها در قالب افراد حقیقی یا حقوقی خود با با به‌کارگیری ساز وکارهای خصوصی و دولتی از این مفهوم جهانی استفاده می‌کنند. این افراد نماینده کشور مبدا برای ترسیم تصویری درست و منطقی از توانمندی کشورشان برای بازار جهانی و کشور مقصد هستند. تسهیل تجارت در زمینه‌های صادرات و واردات، سرمایه‌گذاری گردشگری و توسعه علم و فناوری از جمله این اهداف است.

در کشورهای پیشرفته دولت‌ها با مشارکت بخش خصوصی سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را برای گسترش کسب‌‍وکار بین‌المللی خود انجام می‌دهند و از این طریق به بهبود اشتغال، رشد اقتصادی و افزایش رفاه اجتماعی کمک می‌کنند.

دولت کشورهایی نظیر کانادا، استرالیا و کره جنوبی از طریق تربیت نیروی متخصص و نیز ابزارهایی نظیر ادغام وزارتخانه‌های خارجه و تجارت خارجی خود تلاش می‌کنند تا بهتر بتوانند از ظرفیت‌های کشورشان برای توسعه تجارت خارجی و افزایش درآمدهای ملی اقدام کنند.

در ایران نیز یکی از مهم‌ترین اهداف برای توسعه بازار جهانی محصولات داخلی، استفاده از ابزارهای دیپلماسی است. مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یکی از نهادهای پیشرو در این حوزه است و در چند سال اخیر، اقداماتی را با مشارکت نهادهای ذیربط برای توسعه روابط تجاری در حوزه علم و فناوری با دیگر کشورها انجام داده است. این اقدامات به گشوده شدن در بازارهای جهانی به روی محصولات ایرانی منجر شده است.

*معاون دفتر توسعه کسب‌وکار بین‌الملل مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری