زیست‌بوم خلاق از حیث ماهیت و کارکرد تفاوت‌هایی با زیست‌بوم عام شکل‌گرفته در حوزه نوآوری و فناوری دارد. قبول یا تأیید این فرضیه می‌تواند مسیرهای متفاوتی از حیث سیاست‌گذاری و رویه‌های حمایتی و همراهی ستاد توسعه فناوری‌های نرم و فرهنگی و معاونت علمی با این زیست‌بوم ترسیم کند.

 این زیست‌بوم دو عنصر مهم دارد؛ خانه‌های خلاق و نوآوری و شرکت‌های خلاق.

برخلاف تصور بسیاری از فعالان که تبیین مفهوم خانه خلاق را دچار ابهام می‌دانند، به نظر می‌رسد نسبت به تعریف گسترده حوزه صنایع خلاق و شرکت‌های خلاق، ما در تعریف خانه‌های خلاق و نوآوری با ابهام کمتری روبه‌رو هستیم.

خانه خلاق را در تعریفی راهبردی می‌توان هسته طراحی زنجیره حل خلاقانه مسائل اجتماعی دانست؛ هسته از حیث انسجام و تمرکز، طراحی به‌دلیل ذات هوشمندانه و راهبردی بودن آن، زنجیره به‌خاطر رویکرد جامع و فرآیندی‌نگر، حل مسائل اجتماعی به پشتوانه دغدغه عمیق عموم فعالان این زیست‌بوم و خلاقانه مبتنی بر نگاه نو و ساختارشکن این شبکه.

با این تعریف ما عملا با یک هسته یا نهاد میانجی در حوزه فناوری‌های نرم و صنایع خلاق مواجه هستیم.

نهاد میانجی از حلقه‌های مفقوده سیاست‌گذاری و رسیدن به اهداف در کشور ماست. با این تعریف و در این برهوت نهادهای میانجی، حالا ما با تجمع و شبکه مستعدی از نهادهای بالقوه مواجهیم که درک عمیق این کارکرد، می‌تواند آنها را به هسته‌های اثربخش و فعال حوزه اجتماع تبدیل کند. این مسأله وقتی مهم‌تر و ارزشمندتر می‌شود که به جریان‌های مشابه نگاهی بیندازیم.

بسیاری از جریان‌های تربیت نیروی انسانی خلاق و فرهنگی کشور در لایه‌ها و سطوح دیگر مشغول به فعالیت هستند و به نظر می‌رسد خانه‌های خلاق و نوآوری از معدود کارخانه‌های رشد نیروی انسانی و طراحی چرخه‌های حل مسائل اجتماعی است.

شکل‌دهی شبکه فعال به دو مسأله نیاز دارد؛ استعداد و ظرفیت بالقوه و توسعه زیرساخت کنشگری. مقوله اول در سطح عام وظیفه زیست‌بوم و مقوله دوم وظیفه جریان‌ها و نهادهای حاکمیتی اعم از ستاد و معاونت علمی و فناوری است. اولویت اول ستاد در دوره جدید و با شناخت ظرفیت‌های ارزشمند به وجود آمده در سال‌های گذشته، تحقق زیرساخت کنشگری فعال خانه‌های خلاق و نوآوری و کنشگران این حوزه به‌مثابه یک نهاد میانجی است. مسأله‌ای که بدون تبادل‌نظر و گفت‌وگو درباره این فرضیه و شکل‌گیری کرسی‌های عمیق در این حوزه به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

*دبیرستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم