سیدعلیرضا آذرسا*

دستيابي به برتري در اقتصاد دانش‌بنيان امروز بيش از هر چيز مبتني بر دانايي است و اين موضوع در شرايط حساس كنوني كشور ايران اهميتي دوچندان مي‌يابد. لزوم توجه جدي به اقتصاد مقاومتي ضرورتي انكارناپذير است، راه برون‌رفت و سربلندي ملتي كه قصد دارد تا استقلال خويش را به جهانيان نشان دهد. از اين رو است كه توجه به دانش، نوآوري و فناوري لزوم مي‌يابد و در اين ميان، ايجاد ثروت از دانش و فناوري و تجاري‌سازي نوآوري‌ها و دستاوردهاي علمي و پژوهشي به مثابه موتور محرك اقتصادي دانايي‌محور، شايسته توجه جدي و ويژه است. بي‌سبب نيست كه رهبر فرزانه انقلاب در ديدار با جمعي از پژوهشگران، نوآوران و مسئولان، شركت‌هاي دانش بنيان را از بهترين مظاهر و موثرترين مولفه‌هاي اقتصاد مقاومتي دانستند.

تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و دوری از خام فروشی
بنابراین تکمیل زنجیره خلق ایده تا ثروت همواره یکی از دغدغه‌های کشور در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و فاصله گرفتن از خام فروشی بوده است. به‌ ویژه، در آمارهای ارائه شده در بخش علم و فناوری کشور شاهد قدرت در حلقه‌های ابتدایی زنجیره‌ ایده تا ثروت بوده و هر میزان به حلقه‌های انتهایی که مرتبط با تجاری‌سازی فناوری و ارائه فناوری‌ها به عرصه اجتماع است، نزدیک تر شویم شاهد کاهش توانمندی‌ها در کشور هستیم. با توجه به خلاء موجود، حمایت از نوآوری و تجاری‌سازی فناوری با هدف افزایش سهم تولیدات دانش‌بنیان در کشور و بازارسازی مناسب برای آنها یکی از سیاست‌های راهبردی و اولویت‌های اساسی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.
با عنایت به مسير بلوغ نظام ملي نوآوري و ظرفیت مناسب طرف عرضه علم و فناوري، توجه به سياست‌هاي حمايت از تجاري‌سازي فناوري برای توسعه اقتصاد دانش بنیان، تحريک تقاضا و ایجاد نهادهای جدید به منظور تقویت حلقه‌های مفقوده نظام ملی نوآوری از اولويت‌هاي اساسي دفتر تجاری سازی فناوری است.

شناسایی و ارزیابی طرح‌های فناورانه
1. حمایت از تجاری سازی فناوری برای توسعه اقتصاد دانش بنیان با هدف رفع نیازهای راهبردی کشور، به عنوان یکی از سیاست‌های کلیدی معاونت در حوزه نوآوری و تجاری‌سازی فناوری محسوب می‌شود و شامل اعطای تسهیلات به طرح‌های تجاریسازی شرکت ها بر مبناي فناوري‌هاي راهبردي و اولويت‌دار کشور است که با رویکرد حل مسایل و چالش های کشور صورت می پذیرد.

بر این اساس، معاونت اقدام به شناسایی و ارزیابی طرح‌های فناورانه با قابلیت تجاری‌سازی کرده و از برخی طرح‌های منتخب در استان‌ها و دانشگاه‌های مختلف پس از ارزیابی قابلیت تجاری‌سازی طرح در قالب ارائه تسهیلات مالی حمایت می‌کند.
همچنین اعطای جایزه تجاري‌سازي فناوري به دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی، با هدف تشویق دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی به تجاری‌سازی فناوری‌های توسعه‌ یافته خود از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان متشکل از اعضای هیات علمی و پژوهشگران دانشگاه‌ها انجام می‌گیرد.
2. تحریک تقاضای فناوری و نوآوری، سیاست مهم دیگری از معاونت است که با هدف تحریک تقاضا و برقراری ارتباط میان طرفین عرضه و تقاضای فناوری اتخاذ شده است. برگزاری نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت داخل‌ با هدف ارائه محصولات فناورانه و نوآورانه تولید داخل، از جمله اقداماتی است که در این حوزه انجام شده است. به منظور بازارسازی برای شرکت‌های دانش بنیان سازنده تجهیزات و تولیدکننده مواد آزمایشگاهی ایرانی و همچنین کمک به تجهیز زیرساخت‌های آزمایشگاهی مراکز علمی و پژوهشی کشور و ایجاد فرهنگ استفاده از تولید ملی، تاکنون سه دوره نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران در سالهای 1392 تا 1394 برگزار شده و معاونت علمی و فناوری برای خریداران این نمایشگاه حمایت‌هایی مصوب کرده است. دفتر تجاری سازی فناوری درصدد است این مدل را تعمیم داده و تحریک تقاضا در سایر حوزه¬های فناوری مورد نیاز داخل نیز رخ دهد.

تقویت حلقه‌های مفقوده نظام ملی نوآوری
3. سیاست سوم، ایجاد نهادهای جدید به منظور تقویت حلقه های مفقوده نظام ملی نوآوری است. نظام نوآوری متشکل است از اجزاء‌ و نهادهای مختلف که با ارتباط مناسب میان آن ها، زنجیره نوآوری شکل گرفته و تبدیل ایده به ارزش تسهیل می شود. در حال حاضر در کشور برخی از این اجزاء‌ یا وجود ندارد و یا آنکه در صورت موجودیت، کارکرد لازمه را از خود بروز نمی دهد و یا آن که از کارایی مناسب برخوردار نیست. در این راستا، دفتر تجاری سازی، برای ایجاد و تقویت حلقه های مفقوده نظام های نوآوری، با ایجاد نهادهای جدید و یا راه اندازی نهادهای غیر فعال موجود، تلاش جدی را در بهبود شرایط آغاز کرده است، که این اقدامات در قالب ایجاد مراکز نوآوری در پارکها و دانشگاه ها، تقویت و حمایت از پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد انجام می گیرد.
4. همچنین دفتر تجاری سازی فناوری به عنوان بازوی اجرایی معاونت علمی و فناوری که نقش فرادستگاهی را در حوزه علم و فناوری دارد یکی از وظایف خود را تلاش در جهت رفع موانع و مشکلات شرکت های فناور از طریق ایجاد هماهنگی میان سازمان های دولتی و خصوصی دانسته و اقدام به حل مسایل نموده و خود را رابط بین شرکت های دانش بنیان و سایر نهادها در صورت بروز چالش می داند.
5. به عنوان آخرین سیاست دفتر تجاری سازی فناوری به جهت جریان سازی و تقویت موج تجاری سازی در کشور اقدام به برگزاری رویداد جشنواره ملی علم تا عمل کرده است که طی آن مشارکت نهادهای استانی و ملی در جهت تجاری سازی فناوری های و نوآوری ها رخ داده و مقوله تجاری سازی در بستری فرهنگی-رسانه ای تقویت می شود. این رویداد تاکنون 5 دوره برگزار شده و دفتر تجاری سازی فناوری ضمن بازنگری اهداف و رسالت ها در جهت سیاست های کلی معاونت علمی و فناوری و نیز بهره مندی حوزه فناوری از سرمایه های اجتماعی، در سال 95 اقدام به برگزاری ششمین دوره این جشنواره را می‌کند.

*کارشناس دفتر تجاریسازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
منبع: ISTI.IR
پایان پیام/25