*محمدجعفر نظری

توانمندسازی زیست‌بوم لیزر و فوتونیک کشور را می‌توان هدف عمده ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی ( با اندک تعمیم، هدف عمده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر ستادهای توسعه فناوری راهبردی) دانست، که روحیه‌ای جهادی می‌طلبد و نیازمند عزم جمعی به منظور توانمندسازی زیست‌بوم لیزر و فوتونیک کشور است.
سرمایه گزاری در این حوزه، به‌ویژه زمینه زیرساخت لیزر و فوتونیک در کشور، نیازمند مقادیر بالایی از سرمایه ثابت و همچنین انتقال فناوری‌ها به درون کشور است. این امر با توجه به الگوهای جهانی و راهبردهای توسعه فناوری‌های کلیدی در جهان، نیازمند شکل‌گیری مشارکت عمومی و خصوصی است، ساختاری که یکی از الزامات آن فراموش نکردن منیت ها و کنار گذاشتن ادعاها و تلاش بی‌شائبه و بی‌وقفه مسئولان و برنامه ریزان دولتی در کنار دانشوران و صنعت گران و متخصصان بازار است.
بر اساس برآوردها، در سال 2017 ارزش بازار حوزه لیزر و فوتونیک در جهان بالغ‌بر 500 میلیارد دلار بوده است. بر اساس آمارهای رسمی اتحادیه اروپا، این صنعت تاکنون تنها در اروپا بیش از 300 هزار تن  را در بالغ‌بر پانصد شرکت و متوسط مشغول به کارکرده است. بنا بر آمارهای بانک جهانی، سرعت افزایش ارزش این صنعت، از متوسط سرعت افزایش تولید ناخالص جهانی بیشتر است.
فناوری‌های فوتونیک و ساختارهای میکرونی جزء 6 حوزه فناوری توانمند ساز در اروپا دسته‌بندی‌شده و بیشترین اثر اهرمی در رشد دیگر فناوری‌ها در مطالعات اتحادیه اروپا به خود اختصاص داده است.
کاربردهای فوتونیک بسیار گسترده است، ازجمله در ارتباطات( شفاف‌تر، سریع‌تر و پویا کردن شبکه‌های نوری و گسترش بازار ارتباطات) طراحی و تولید صنعتی ( برش، حکاکی، لایه نشانی، پردازش مواد، ساخت افزایشی و ...) پزشکی( تحقیقات پیش بالینی، تومور شناسی، تشخیص و درمان بیماری‌های عفونی، تصویربرداری و پایش عصبی ... ) و همچنین در حوزه اثری( فوتوولتاییک) آموزش و تحقیقات( اندازه‌گیری، اسکن و .... ) و به‌عنوان یک فناوری توانمند ساز کلیدی برای فناوری‌های دیگر، بنا بر آمار رسمی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در این حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان بشماری در حال فعالیت هستند، در همین راستا بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در ستاد توسعه فناوری‌های لیزر فوتونیک و ساختارهای میکرونی معاونت علمی، برخی از مشکلات عمده در این حوزه در کشور عبارت‌اند از فقدان نظارت کارآمد بر واردات و استاندارد نبودن محصولات لیزری که به‌صورت گسترده به‌ویژه در زمینه پزشکی و زیبایی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

*مسئول دبیرخانه و دبیر کارگروه سیاست‌گذاری و نظارت راهبردی ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی معاونت علمی