پــس از مــوج اول (روی آوردن بــه کشــاورزی)، مــوج دوم (انقــلاب صنعتــی) و مــوج ســوم (فنــاوری اطلاعات) توسـعه زندگـی بشـر در آسـتانه قـرن 21 بـا مـوج چهـارم توسـعه کـه همـان فناوری هـای همگراسـت روبـه رو اسـت.

تکامـل علـوم مختلـف و نـگاه کلـی و سیسـتمی بـه چالش هـا و موضوعـات پیــش روی بشــر هرچــه بیشــتر ضــرورت مشــارکت ابزارهــا و دانش هــا را نشــان داده و موجــب پدیــد آمــدن حوزه هــای علمــی و فنــاوری میان رشــته‌ای شــده اســت.

از ایــن رو رشــته های علمــی جداگانــه آرام آرام در نقــاط مشــترک یــا در حــل مســائل مشــترک بــه هــم نزدیک‌تــر شــدند تــا حــدی کــه بــا همگرایــی علــوم و فناوری هــای مختلــف، بشــر بــه دســتاوردهای نوینــی دســت یافــت کــه در صــورت عــدم همگرایــی قابــل دســتیابی نبودنــد.

همگرایــی چهــار فنــاوری مهــم نانوفنــاوری، زیســت فناوری، فنــاوری اطلاعــات و علــوم شــناختی امــروزه بــه عنــوان فناوری هــای همگــرا شــناخته می شـود کـه حـوزه ای نوظهـور بـوده و توانسـته اسـت ظـرف مـدت کوتاهـی بـر جنبه هـای مختلـف زندگـی بشـر در راسـتای ارتقـای عملکـرد انسـانی و نیـز کیفیـت زندگـی او تاثیرات شـگرفی بگذارد.

تلفیــق و همگرایــی نانوفنــاوری و زیســت فناوری بــه دلیــل نزدیکــی ماهیــت هــر دو فنــاوری توانســته اسـت بـه نتایـج مهمـی بـه ویـژه در حـوزه سـاخت حسـگرهای تشـخیصی، مطالعـه و شـناخت بهتـر فرآیندهــای زیســتی و تقلیــد زیســتی ایــن فرآیندهــا بــرای کاربردهــای ویــژه، ســاخت ســامانه های دارورســانی هدفمنــد، مهندســی بافت هــای مختلــف، کمــک بــه ترمیــم ســریع تر بافت هــا، ســاخت ســامانه های بررســی و مطالعــه دقیــق ســلول ها و بســیاری مــوارد دیگــر بیانجامــد.

آرایه هــای الکتــرودی ساخته شــده و پیشــرفت های شــگرف حــوزه نانوالکترونیــک توانســته اســت بــه توســعه زیســت فناوری و نیــز علــوم پزشــکی در زمینــه تشــخیص و درمــان بیماری هــا کمــک موثــری کنــد.

فنـاوری اطلاعـات را در واقـع می تـوان جـزء بسـیار مهمـی در همگرایـی فناوری هـا دانسـت. اسـتفاده از قابلیــت کامپیوترهــا و فنــاوری اطلاعــات در تولیــد، ذخیــره، تحلیــل و پــردازش اطلاعــات در هــر حـوزه ای موجـب تحولـی بـزرگ در آن حـوزه می شـود.

قرارگرفتـن ایـن فنـاوری در کنـار سـایر علـوم و فناوری هــا ماننــد زیســت فناوری و ایجــاد علومــی چــون بیوانفورماتیــک موجــب رشــد و گســترش بسـیار سـریع و نیـز شـناخت عمیق تـر و جامع تـر در آن حـوزه شـده اسـت. تاثیـر فنـاوری اطلاعـات در دیگــر علــوم و فناوری هــا ماننــد علــوم شــناختی کــه خــود شــامل علــوم مختلفــی ماننــد علــوم اعصــاب، روانشناســی، زبان شناســی، هوش مصنوعــی و فلســفه ذهــن است نیــز بــه خوبــی در نتایـج تحقیقـات پژوهشـگران و نیـز محصـولات تجـاری عرضـه شـده در بـازار کـه هـر روز بـر تعـداد آنهـا افـزوده می شـود مشـهود اسـت.

دانـش و آگاهـی بیشـتر در حـوزه علـوم شـناختی کـه بـا کمـک سـایر علـوم بـه ویـژه فنـاوری اطلاعـات بـه دسـت آمـده اسـت موجـب مداخـلات تشـخیص و درمانـی سـریع تر و نیـز دقیق تـر شـده اسـت و بـه ایجـاد و توسـعه روش هـای درمانـی غیرتهاجمـی، روش هایـی نویـن بـرای درمـان در مـواردی کـه روش هـای گذشـته پاسـخگو نبوده انـد و نیـز روش هایـی سـاده تر منجــر شــده اســت.

هدســت ها و نیــز گجت هــای پوشــیدنی یکــی از مثال هــا در ایــن حــوزه اســت. بـا توجـه بـه اهمیـت همگرایـی علـوم و فناوری هـا بـه ویـژه چهـار فنـاوری نانـو، زیسـتی، شـناختی و اطلاعــات، مرکــز راهبــردی فناوری هــای همگــرا معاونت علمی و فناوری تــلاش کــرده اســت تــا حــد امــکان از محصــولات جذاب کــه در حــوزه فناوری هــای همگــرا قــرار میگرفته انــد حمایت هــای مالــی و معنــوی کنــد و بـا برگـزاری فراخوان هـای متعـدد بسـتر رشـد و تکامـل ایـن محصـولات و عرضـه آنهـا بـه بـازار را فراهـم کنـد.

*مدیر ترویج و فرهنگسازی مرکز راهبردی فناوری های همگرا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع: isti.ir

#