فناوری و نوآوری و سیاست‌های حمایت از توسعه فناوری و نوآوری، می‌تواند پاسخی موثر در غلبه بر بحران‌ها باشد. اقدامات کوتاه‌مدت یا بلندمدتی که که می‌تواند که کشور را در مسیر حل چالش‌ها و ایجاد فرصت‌هایی از دل تهدید‌ها همراهی کند، همان مسیر ریل گذاری سیاستی است که به تغییر در روند و ارائه تصویری روشن از آینده پیش رو منجر می‌شود.

بحران‌ها شکل ایستا و ثابت نداشته و در طول زمانه دچاردگردیسی‌هایی می‌شوند. برای ایستادگی در برابر این مشکلات، برنامه‌ریزی‌هایی نیاز است که به حرکت چرخ‌های کشور تداوم ببخشد. بحران اخیر کرونا و همه‌گیری جهانی یک درس مهم برای دنیا برای درک اهمیت نوآوری است. این‌که جامعه جهانی و حتی کشورهای توسعه‌یافته با وجود پیشرفت‌های علمی و فناورانه در برابر یک ویروس دچار چالش‌های جدی شده‌اند، تجربه‌های گران‌بهایی را در خصوص لزوم توجه به نوآوری و شکل دهی به زیست بوم نوآوری در سطح ملی به همراه داشته است.

ضرورت شکل‌‌دهی و بلوغ زیست‌بوم نوآوری برای ارائه پاسخ موثر به بحران‌ها

وجود یک زیست‌بوم مساعد نوآوری که بتواند با مشارکت ذینفعان نوآوری و شکل‌دهی آن توسط توسط دولت، پادتنی برای اقتصاد کشور و پیشران جهش تولید، رونق اقتصادی و فناورانه است. این امر باید در تعامل مستمر و فعال بین سیاست‌گذاران، کارآفرینان سیاستی، استارتاپ‌ها و شرکت‌های بزرگ امکان تحقق دارد.

وجود سیاست‌ها و راهبردهایی که در گردنه‌های صعب‌العبور اقتصادی به استارتاپ‌ها و شرکت‌های بزرگ کمک نماید، از جمه نقش‌های کلیدی دولت‌ها محسوب می‌شود. عبور از این شرایط سخت که امروز به واسطه تحریم‌های ظالمانه آمریکا و نیز شیوع بحران کرونا در کشور با آن مواجه هستیم، ضرورت شکل‌‌دهی و بلوغ زیست‌بوم نوآوری را در کشور گوشزد می‌نماید.

در این زیست‌بوم، شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و شرکت‌های خلاق با ماهیت پویای خود، ب برای غلبه بر بحران‌ها توانایی واکنش سریع برای یافتن راه‌حل‌های فناوری و نوآورانه را دارند و از این حیث به مثابه پادتن در اقتصاد کشور ایفای نقش می‌کنند. این نقش را امروز در عملکرد شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ سازنده کالاها و خدمات مرتبط با تشخیص و درمان کرونا در کالاهای ساده‌ای مثل ماسک تا تجهیزات پیچیده‌ای نظیر ونتیلاتور مشاهده می‌‌کنیم.

در تحقق این مسیر و شکل‌گیری زیست‌بومی بالغ و توانمند در توسعه نوآوری، در کنار شرکت‌های دانش بنیان و خلاق در قلب اکوسیستم همه ذینفعان از جمله نهادهای سیاستگذار و تنظیم‌گر، نهادهای عمومی و دستگاه‌های اجرایی، نهادهای تامین مالی، نهادهای واسط عرضه و تقاضای محصولات و خدمات دانش‌بنیان، نهادهای آموزش عالی و پژوهشی، نهادهای حامی و تقویت کننده دارای نقش بوده و برای اینکه شاهد سر برآوردن جوانه‌های ثمربخش پیشرفت و ارزش افزوده حاصل از نوآوری باشیم، به مشارکت و نقش‌آفرینی فعال همه آن‌ها نیازمند هستیم.

* عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و مشاور معاونت سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری