رویکرد زبان‌شناسی شناختی بر دیگر حوزه‌های مطالعاتی، از جمله ترجمه نیز تأثیرگذار بوده است. زبان‌شناسی شناختی به خاطر نقشی که در تلفیق جنبه‌های زبانی با دیگر جنبه‌های مرتبط با شناخت در فرایند ترجمه دارد، موجب شده است فرایند ترجمه همچون یک فرایند شناختی محسوب شود. به عبارتی، فرضیه اصلی که در زبان شناسی شناختی در خصوص زبان وجود دارد و زبان را بخشی از شناخت می داند فرایند ترجمه را تنها تبدیل ساخت‌های یک زبان به زبان دیگر قلمداد نمی‌کند. بلکه، قائل به ماهیت شناختی ترجمه است و فرایند ترجمه را یک فرایند میانجی  بین دو دنیای مفهومی متفاوت می داند.

به نظر تاباکووسکا زبان شناسی شناختی با تأکیدی که بر ویژگی‌های معنایی دستور دارد و به خاطر استفاده از اصول کاربرد شناسی به جای قواعد الگوریتمی در فرایند ترجمه، تأثیر به سزایی بر ارتقای کیفیت ترجمه داشته است. در زبانشناسی شناختی، اقلام واژگانی بازنمای مقوله‌های شناختی‌اند که بر پایه تجارب بدنمند انسان از جهان شکل می گیرند.

 معنا نیز حاصل تعامل انسان با دنیای خارج است و معادل مفهوم سازی است. از این منظر، فرایند ترجمه را باید یک پدیده کاربردشناسی شناختی تلقی کرد که مستلزم انتقال مقوله‌های شناختی در ابعاد میان زبانی  و میان فرهنگی است. بنابراین براساس این رویکرد، بر خلاف نظریه‌های سنتی ترجمه که بر پایه زبان شناسی ساختگرا تدوین شده است، ترجمه تنها رمزگردانی از یک زبان به زبان دیگر نیست، بلکه مفهومسازی مجدد پیام زبان مبدأ به صورت پیام زبان مقصد است.

مندلبلیت برای حل یکی از مشکلات اساسی در ترجمه‌های ماشینی که به بی قاعدگی و پیچیدگی‌های داده‌های ترجمه بر می گردد، از رویکرد زبان شناسی شناختی استفاده کرد. به نظر او، بهترین راه حل اضافه کردن دانش کاربرد زبان به نظام ترجمه است. زبا نشناسی شناختی اهمیت خاصی برای نقش طرحواره‌ها در فهم معنا قائل است. طرحواره‌ها در بستر زبان شکل می‌گیرند، اما بخشی از خود زبان محسوب نمی شوند. به نظر مندل بلیت، زبان اطلاعات کمی را منتقل می کند و داده‌های متن زبان مبدأ برای فهم دقیق پیام و تولید متن زبان مقصد کافی نیست و فرایند ترجمه باید طرحواره های شناختی را که بازنمایی بهتری را از معنای زبان مبدأ ارائه می دهند به داده های زبانی بیفزاید.

ارتباط بین زبان و شناخت از جمله مباحث مهم زبانشناسی و دیگر شاخه های علوم شناختی است. سؤالات متعددی در زمینه ارتباط بین زبان و شناخت مطرح است.

*عضو هیات علمی پژوهشکده علوم شناختی