*محمود مهرداد شکریه
در سرمايه‌گذاري كشورهاي توسعه‌يافته در حوزه مواد پیشرفته اين نكته قابل ذكر است كه در اسناد سياستي اين كشورها اولويت و جايگاه ويژه‌اي براي اين دسته از فناور‌ي‌ها و نوآوري‌ها قائل شده‌اند و طبيعتاً منجر به تزريق منابع مناسبي هم براي توسعه اين حوزه شده است. برنامه‌هاي تحقيقاتي متعددي ترتيب داده‌اند، زيرساخت‌هاي قابل‌توجهي فراهم كرده‌اند، محققان زيادي را به‌كار گرفتند و حتي با توجه به مخارج بالاي تحقيق و توسعه در حوزه مواد پيشرفته، تقسيم كار منطقه‌اي و بين‌المللي انجام داده‌اند.

البته آمار تجميع شده‌اي از ميزان سرمايه‌گذاري‌ كشورها در تحقيق و در توليد مواد پيشرفته در دست نيست و اين خودش چند علت دارد. يكي اين‌كه اساساً حوزه مواد پيشرفته يك حوزه راهبردي براي كشورهاي پيشرفته است چراكه نخستين پيامدهاي فني خود را در حوزه‌هاي راهبردي دفاعي و امنيتي نشان مي‌دهد و طبيعتاً دولت‌ها چنين اطلاعاتي را با جزييات دقيق فاش نمي‌كنند.

ديگر اين‌كه حوزه مواد يك حوزه عام است و سرمايه‌گذاري درباره آن در گستره وسيعي از موضوعات ممكن است تعريف شود. مثلاً ممكن است پروژه‌اي در باره كاهش مصرف سوخت در خودرو تعريف شود كه عملاً مرتبط با تحقيق درباره مواد پيشرفته باشد يا پروژه‌اي درباره افزايش برد يك موشك تعريف شود كه به توسعه يك ماده جديد بيانجامد.

اما آمار جسته و گريخته‌اي كه از تخصيص منابع به اين حوزه به گوش مي‌رسد بسيار جالب توجه است. مثلاً سال 2011 آقاي اوباما، رئيس جمهور ايالات متحده، دستوري براي تسريع تجاري‌سازي يافته‌هاي تحقيقاتي در حوزه مواد جديد صادر كرد كه به ابتكار ژنوم مواد (Materials Genome Initiative) موسوم شده است. گزارش پنج‌ساله اول اين برنامه كه به سال 2016 منتهي مي‌شود نشان مي‌دهد كه وزارت‌خانه‌ها و نهادهاي مشاركت‌كننده در اين برنامه تنها در اين دوره زماني، 500 ميليون دلار در اين زمينه هزينه نموده‌اند. اين تنها بخشي از منابع يكي از برنامه‌هاي يكي از كشورهاي پيش رو در اين زمينه است. حالا اگر بخواهيد كانادا، اروپا، ژاپن و چين را هم اضافه كنيد مي‌بينيد كه چه حجم عظيمي از منابع در اين زمينه سرمايه‌گذاري مي‌شود.   

 
*دبیر ستاد توسعه فناوری های مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی