*نادرقلی ابراهیمی
 
 هرچند انواع فناوری‌های موردنیاز در طی سال‌های اخیر در کشور رشد و توسعه بسیار چشمگیر و اثرگذار  داشته، مع‌الوصف، نوسانات و تغییرات اقلیمی، کمبود آب و مسائل زیست‌محیطی مربوط به آن از بحران‌های مهمی است که در چند دهه اخیر زندگی بشر را دچار چالش کرده است.
امروزه بروز خشکسالی‌های شدید و سیل‌های ویرانگر منجر به خسارات جبران‌ناپذیری به بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی، محیط‌های طبیعی و سرزمین شده و پیامدهای منفی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی را به همراه داشته است.
ایران با میانگین بارش سالیانه حدود 250 میلی‌متر جزء مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان محسوب شده و با توجه به کمبود بارش و رشد جمعیت آن، بایستی تدابیر و راهکارهای فناورانه برای تأمین آب موردنیاز در بخش‌های شرب، کشاورزی، صنعت، محیط‌زیست و بهداشت مدنظر قرار گیرد.
از طرفی معضل تشدید فرسایش آبی، بادی و هدر رفت مواد مغذی خاک که از جمله علل آن کاهش پوشش گیاهی، بیابان‌زایی و تغییر نامناسب کاربری اراضی و استفاده از سرزمین است و نیز معضل افزایش شوری خاک که در اثر روش‌های نامناسب آبیاری، کشت و غیره صورت می‌پذیرد، ضرورت استفاده از فناوری¬هایی را که بتواند به کاهش فرسایش، رشد و توسعه گیاهان مقاوم به شوری و خشکی کمک کرده و معیشت مردم را در مناطق تخریب یافته تأمین کند آشکار می‌سازد.
علاوه بر این، آلودگی منابع هوا، آب‌وخاک از جمله عوامل تهدیدکننده سلامت بشر، حوزه‌های آبخیز و اکوسیستم‌های طبیعی است. آلودگی هوا ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی از جمله معضلاتی است که  نه تنها مردم کلان‌شهرها بلکه ساکنین شهرهای کوچک نیز امروزه با آن دست‌به‌گریبان هستند.
به‌علاوه بروز پدیده گردوغبار در بخش‌های جنوب، جنوب غرب، غرب و شرق کشور مشکلات فراوانی را برای ساکنان این مناطق به همراه داشته است و گستره آن در سراسر کشور رو به افزایش است.
بیماری‌های مختلف جسمی و روانی و اثرات منفی بر محیط‌زیست، تولیدات کشاورزی و منابع طبیعی از جمله عوارض این پدیده است. با این وصف، ضرورت به‌کارگیری فناوری‌های جدید در حل بحران آلودگی هوا و گرد و غبار دو چندان می‌شود.
آب از مهم‌ترین منابع پایه تولید در سطح حوضه‌ها است که علاوه بر بهره‌برداری بی‌رویه، در معرض استفاده نامناسب نیز قرار گرفته است و لذا فناوری‌های ارتقاء بهره‌وری آب، تعادل بخشی آبخوان‌ها و بهبود کیفیت تجهیزات و تأسیسات آبی یکی از دیگر اولویت‌های امروز عرصه علم و فناوری کشور است.
همچنین استفاده از دانش برای ایجاد ارزش‌افزوده محسوس یا غیر محسوس که همان مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان است و ایجاد کسب‌وکارهای ارزش‌آفرین و مبتنی بر فناوری‌های نوین از جمله راهکارهای ایجاد اشتغال و حل مشکلات معیشتی مردم است که بایستی ضمن تلاش برای حفظ منابع آب، خاک و هوا  مورد توجه قرار گیرد.
ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی بر آن است تا با حمایت از طرح‌ها و راهکارهای فناورانه و با برگزاری استارت آپ و مدنظر قرار دادن اقتصاد دانش‌بنیان در دستیابی و ارتقاء بهره‌وری از آب‌وخاک، حل بحران‌های زیست‌محیطی کشور، تأمین نیاز پایه منابع آب‌وخاک و نیز ایجاد اشتغال مناسب به‌منظور معیشت پایدار مردم با مشارکت کلیه ذی‌نفعان، نخبگان و دانشمندان کشور گام‌های مؤثری را بردارد.
*دبیر ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری