همه ما از کودکی با انیمیشن‌ها و کارتون‌ها مأنوس بوده‌ایم و تعدادی از آنها را همیشه به یاد داریم. انیمیشن‌ها همواره برای ما خاطره‌انگیز بوده‌اند و حتی بر رفتار و افکار ما تأثیرگذار بوده‌اند. انیمیشن یکی از زیرمجموعه‌های صنایع خلاق است که طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد.
 
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، امروزه بسیاری از کشورها بر روی پروژه‌های بزرگ انیمیشن سرمایه‌گذاری کرده و حتی برای ساخت بعضی از پروژه‌ها سال‌ها زمان صرف می‌کنند. این صنعت هم به لحاظ سودآوری و هم از نظر پتانسیل‌هایی که در حوزه فرهنگ دارد، توانسته است جای خود را به خوبی در بین صنایع خلاق باز کند.
ازآنجایی‌که سرمایه‌گذاری در صنعت انیمیشن برخلاف بسیاری از صنایع دیگر نیاز به سرمایه‌گذاری هنگفت اولیه ندارد، یکی از بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای کشورهای جهان محسوب می‌شود. در این مقاله قصد داریم به جایگاه انیمیشن به‌عنوان یک صنعت خلاق در دنیا بپردازیم و از جنبه‌های گوناگون آن را بررسی کنیم.
دقیقاً مشــخص نیست که اولین بار انیمیشن توسط چه کسی اختراع شد، زیرا اولین پروژه‌های انیمیشن در چند مکان متفاوت و توسط اشخاص متفاوت به صورت همزمان ساخته شده‌اند. به طور واضح می‌توان گفت که حیات فنّاوری انیمیشن از دهه ۱ آغاز شــد و رفته‌رفته در گذر زمان تکامل پیدا کرد.
صنعت انیمیشن که در فارسی به آن پویانمایی هم گفته می‌شود، در گذشته بیشتر با روش‌های سنتی مانند رتوسکوپی، استاپ موشن، انیمیشن‌های عروسکی تولید می‌شد؛ اما امروزه با توسعه نرم‌افزارهای قدرتمند رایانه‌ای، معمولاً پروژه‌ها توسط رایانه طراحی و ساخته می‌شوند. در روش رایانه‌ای، دیگر از دردسرهای روش‌های سنتی خبری نیست و همه‌چیز در کامپیوتر شروع و تمام می‌شود.
اگرچه انیمیشن‌ها غالبــاً به‌عنوان نوعی از آثار هنری شــناخته می‌شوند که قابلیت‌های تأثیرگذاری فرهنگی نیــز دارند، اما همه‌چیز به بعد فرهنگی آنها محدود نمی‌شود؛ استفاده از کلمه «صنعت» در کنار کلمه «انیمیشن» نشان‌دهنده آن است که این رشته می‌تواند یکی از منابع مهم درآمدی برای کشورهای سازنده به حساب بیاید.
در حال حاضر انیمیشــن در کشــورهای اروپایی و همچنین کشــورهای امریکای شمالی  رونق فراوانــی دارد و یکــی از مهم‌ترین راه‌های افزایش درآمد این کشــورها محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که می‌توان گفــت بیش از 90 درصد از سرمایه‌گذاری صنعت انیمیشن جهان توسط این کشورها صورت می‌پذیرد. از چند دهه پیش کشــورهای غربی با هدف کاهش هزینه نیروی انسانی استودیوهای بزرگ انیمیشن سازی را در برخی کشورهای آسیایی مانند ژاپن، کره جنوبی، تایوان، چین، فیلیپین، مالزی، سنگاپور و هند راه‌اندازی کرده‌اند.
کشــورهای اروپایی و آمریکا به دلیل کمتر بودن هزینه ساخت انیمیشن در آسیا، برنامه‌ریزی اولیه پروژه‌های خود را در شرکت‌های غربی انجام داده و به اصطلاح مراحل پیش‌تولید را در آنجا اجرا می‌کنند. پس‌ازآن این پروژه‌ها برای ساخت به استودیوهای آسیایی ارسال  می‌شوند تا در آنجا به هزینه کمتر به سرانجام برسند.
انیمیشن و پویایی اقتصاد جهان
در حــال حاضر گردش ســرمایه مربوط به حوزه صنعت خلاق انیمیشــن حدود 250 میلیارد دلار در جهان اســت که به فعالیت‌های کشــورهای ژاپن، آمریــکا، کانادا چین، کره جنوبــی، هند و چند کشــور دیگر اختصاص دارد. کشــور ژاپن با داشــتن 50 درصد از حجم گردش ســرمایه در رتبه اول انیمیشن سازی دنیا قرار دارد و پس‌ازآن آمریکا با 40 درصد جایــگاه دوم را به خــود اختصاص داده اســت.
انیمیشن‌های معروفی همانند مجموعه عصــر یخبندان، دانشــگاه هیولاها، ماداگاسکار، مجموعه شرک و شیرشاه از جملــه پرفروش‌ترین انیمیشن‌های جهان محسوب می‌شوند که توانسته‌اند فروش‌های  میلیــاردی را به خود اختصــاص دهند. در بازه زمانی بین سال‌های ۱990 تا 20۱3 پنجاه فیلم انیمیشن پرفروش تولید شــده که در مجموع رقمی بالغ بر 30 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده‌اند.
در حال حاضر نیز عــلاوه بر برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی اختصاصی انیمیشن، هر ساله چندین اثر انیمیشــن نیز در بین آثار برگزیده جشنواره‌های بزرگ سینمایی به چشم می‌خورند که بــه آثار منتخــب جوایز جهانی سینمایی تعلق می‌گیرد. در حال حاضــر کمپانی‌های بزرگــی در حوزه ساخت انیمیشن در سطح دنیا فعالیت می‌کنند که از جمله موفق‌ترین آنها می‌توان به پیکسار، والت دیزنی پیکچرز، دریم ورکس، آی آل ام، وتا دیجیتال و سونی پیکچرز اشاره کرد.
پیکسار به عنوان موفق‌ترین کمپانی انیمیشن‌سازی در جهان در طول 20 سال ســابقه خود حدود ۱0 میلیارد دلار از طریق ســاخت انیمیشن درآمد کسب کرده اســت که در مقایسه با سایر صنایع خلاق رقم قابل‌توجهی به شــمار می‌رود. والت دیزنی پیکچــرز نیز یکــی از زیرمجموعه‌های کمپانی والت دیزنی است که در حیطه ساخت انیمیشــن فعالیت می‌کند و ســالانه حدود 4 میلیارد دلار درآمد دارد.

صنعت انیمیشن را می‌توان یکی از صنایع خلاقی دانست که به‌هیچ‌وجه اشباع نخواهد شد؛ زیرا یک بعد این صنعت خلاق ماننــد تمام صنایع خلاق دیگر، فرهنگ است و فرهنگ، موضوعی نیســت که بتوان آن را به زمان یا مکانی خاص  محدود کرد. تنوع فرهنگ‌ها در ســطح جهان مقدمه‌ای برای تنوع ایده‌ها بوده که این مسئله خود بر رونق انیمیشن تأثیر زیادی گذاشته است.
خاصیت زایایی فرهنگ به نوعی سبب تنوع در ساخت انیمیشــن نیز گردیده و آن را تبدیل به یکی از جذابیت‌های زندگی انســان امروزی کرده است. توســعه صنعت انیمیشــن و تولد نسل‌های جدیدتر، انیمیشــن سه‌بعدی و چهار بعدی، نشان از استقبال گســترده عموم مردم جهان دارد.
اگر تا دیروز عمــده مخاطبان کارتون‌ها و پویانمایی‌ها رده‌های سنی کودکان و نوجوانان بودند، امروزه بزرگ‌سالان نیز در ردیف مخاطبان اصلی این محصولات قرار دارند و گزاف نیســت اگر بگوییم که بخش زیادی از انیمیشن‌های تولیدی اصولاً برای مخاطب بزرگسال ساخته می‌شوند. مجموعه این عوامل دست‌به‌دست هم داده تا صنعت انیمیشن با صنعت فیلم‌سازی به‌صورت پایاپای رقابت کرده و جایگاه مهمی را در صنعت هنر از آن خود کند.
با توجه به مســائلی که در بالا توضیح داده شد، می‌توان دریافت که صنعت خلاق انیمیشن از ظرفیت بسیار خوبی برای درآمدزایی برخوردار اســت. این مسئله به‌ویژه با درنظر گرفتن رشد تک‌بعدی این صنعت در تعــداد اندکی از کشــورهای جهان اهمیت ویژه می‌یابد؛ البته وجود غول‌های انیمیشــن ســازی در دنیا رقابت را کمی ســخت کرده است، اما بالا بودن آمار تقاضا و تنوع ایده‌های قابل‌پردازش، از عواملی هســتند که می‌توانند ورود سایر کشورها را به این حوزه تسهیل کنند. 
ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت ساز معاونت علمی در راستای گسترش فناوری‌های نرم و فرنگی که صنعت انیمیشن نیز از جمله زیرشاخه‌های آن محسوب می‌شود، در این معاونت فعالیت می‌کند.
پایان پیام/29