محمدرضا اسپهبد*

امکان سنجی استفاده از گنبدهای نمکی در نقاط مختلف کشور برای دفن زباله های هسته ای و میله های سوخت مصرف شده کاربردی می شود .

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ، استفاده از انرژی هسته ای به عنوان یکی از انواع انرژی های جایگزین علاوه بر داشتن کاربردهای زیاد در صنعت و سایر علوم مانند پزشکی ، صنعت و غیره منجر به تولید پسماندهای هسته ای نیز می شود .

از اینرو باید با مدیریت صحیح و مسوولانه فعالیت های هسته ای و اتخاذ روشی موثر برای دفع زباله حاصل تا حد زیادی خطر بروز مشکلات آتی در جامعه و محیط زیست مرتفع شود .

یافتن روشی ایمن برای دفع چنین زباله هایی در دراز مدت نه فقط برای امنیت جامعه و حفاظت از محیط زیست بلکه برای ادامه فعالیت نیروگاه های هسته ای اجتناب ناپذیر است و به همین دلیل بسیاری از کشورها مانند فرانسه ، انگلستان ، سوییس و اسپانیا برنامه های مختص خود را برای دفع ایمن و موثر زباله های هسته ای تدوین کرده اند .

در همین راستا بحث امکان سنجی برای جانمایی و نگهداری زباله های هسته ای میله های سوخت به کار رفته مدتی است که توسط کارشناسان و مسوولان حوزه انرژی مطرح شد تا با شناسایی گنبدهای نمکی نقاط مختلف کشور محل دفن زباله ها و میله های سوخت شده هسته ای باشد .

همچنین تاکنون روش های مختلفی برای دفن زباله های هسته ای به کار گرفته شده از جمله دفن این زباله ها در اقیانوس ها ونیز دفن این زباله ها درکرات دیگر که با توجه به برنامه ریزی های اولیه این موضوع مسکوت ماند واجرایی نشد .

همچنین در کشور فرانسه با استفاده از راکتورهای زاینده پلوتونیوم تشکیل شده از سوخت مواد هسته ای را به چرخه بازگردانده و مصرف می کنند تا این پلوتونیوم ها کاملا بلااستفاده شوند به همین دلیل در تولید زباله و میله های سوخت مصرفی نهایت صرفه جویی را به عمل می آورند  .

در کشور ما زباله های هسته ای در استخر هایی کنار نیروگاه ها نگهداری  می شود .پیش از این نیز زباله ها و میله های سوخت در زیر آب اقیانوس ها و در محفظه هایی که از جنس شیشه های مخصوص ساخته شده بودند نگهداری می شد اما میکرو ارگانیسم های موجود در آب دراین مواد موجب خوردگی سیلیس و نفوذ آب در این محفظه ها می شد به همین دلیل این روش نیز منسوخ شد .

به همین دلیل تمهیداتی اندیشیده شد تا بتوان این زباله های هسته ای را از محیط زیست دور کنیم و برای سالیان متمادی آن ها را در محلی مناسب نگهداری کنیم .

در کشور ما پارامترهای خوبی برای دفن زباله های مورد نظرهسته ای وجود دارد که گنبدهای نمکی یکی از این پدیده های زمین شناسی و طبیعی است به همین دلیل ما اقدام به شناسایی و بررسی گنبدهای نمکی ایران درنقاط مختلف کشور کردیم و دریافتیم که برخی از این گنبدها شرایط بسیار خوبی برای حفظ و نگهداری زباله های هسته ای و میله های سوخت فزاهم آورده اند .

این گنبدهای نمکی باید ازعوامل ناهنجار زمین شناسی مانند تکتونیک ( عوامل زمین ساختی ) ، گسل ، رانش زمین  ، فرونشست و لغزش های محلی  به دور باشد تا بتوان از آنها برای نگهداری و حفظ زباله های هسته ای استفاده کرد .

این در حالی است که در بعضی از گنبدهای نمکی ساختمان های گنبدی شکل شامل نمک و انواع ترکیبات مختلف فلزی و رسوبی وجود دارد که به دلایل تکتونیک شدید امکان استفاده از آنها وجود ندارد و یا بعد آز آماده سازی امکان محدودی برای استفاده از آنها به وجود خواهد آمد .

گنبدهای نمکی واقع در حوزه های ایران مرکزی، شمال غرب ، حوزه کرمان در منطقه شرق و مناطق شمال شرقی کشور برای نگهداری از زباله های هسته ای مناسب هستند اما گنبدهای نمکی زاگرس به دلایل تکتونیک زیاد امکان حفظ و نگهداری میله های سوخت را ندارند و مستلزم بررسی های تفصیلی و فنی و مهندسی دقیق است .

از انجایی که در هر مرحله از بارگذاری حدود 200 تن اورانیوم به صورت میله های سوخت متشکل از قرص های اورانیوم 238 و اورانیوم 235 در محفظه استوانه ای به صورت دوایر متحدالمرکز قرار داده شده و هر سال حدود 30 درصد آنها باید تعویض شود لذا میله های سوخت مرکزی پس از مصرف باید در جای مناسبی از نظر زیست محیطی قرار گیرند و توصیه می شود که گنبدهای نمکی می توانند مامن خوبی برای حفظ و نگهداری میله های سوخت مصرف شده مورد پیشنهاد و ارزیابی های فنی و مهندسی قرار گیرد .

*دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

منبع: isti.ir

پایان پیام /26