*داود حبیبی کیا
یکی از مهمترین کاربردهای جمع آوری گازهای همراه نفت تولید میعانات گازی، تصفیه و استفاده از آنها در تولید CNG و LNG برای مصرف خودورها یا مصارف شهری است. همچنین از این گازهای فلر می توان برای تولید مشتقات شیمیایی در کارخانجات پتروشیمی استفاده کرد. از سوی دیگر از انرژی حرارتی این گازها می توان در تولید الکتریسته بهره مند شد. همچنین برای ازدیاد برداشت از چاه های نفت یا احیای مجدد چاه های نفت خشک شده یا رو به خشک شدن می توان این گازها را با فشار بالا به داخل مخازن نفتی تزریق کرد.

در حال حاضر طبق آمارهای موجود در کشورمان روزانه حدود 37 میلیون متر مکعب گاز همراه در برج های فلر سوزانده شده و به هدر می رود. این مقدار با تولید یک فاز در منطقه عسلویه برابری می کند. طبق بند الف ماده 48 قانون پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تا پایان برنامه ششم باید حداقل 90 درصد گازهای فلر مهار و کنترل شود و در این زمینه دولت مکلف شده ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون پنج ساله ششم کلیه طرح های جمع آوری،؛ مهار، کنترل و بهره برداری از گازهای فلر را در کلیه میادین نفتی و تاسیسات صنعت نفت، با تعیین نرخ عادلانه خوراک آنها از طریق فراخوان به بخش غیر دولتی واگذار کند.

شرکت ملی نفت ایران در راستای اجرایی کردن برنامه حذف گازهای فلر قراردادهای مختلفی را با شرکت های داخلی و خارجی منعقد کرده است. در یک مورد جمع آوری گازهای فلر و استفاده از آنها در شبکه گاز شهری بر عهده یک شرکت داخلی قرار داده شده است. همچنین 8 پروژه در قالب طرح های ان جی ال 1700، 1800، 2400، 3200 و 3300 به مجموعه های بیدگلان و پتروشیمی امام واگذار شده که علی رغم نیاز به سرمایه گذاری های کلان فعالیت اجرایی این پروژه ها از پیشرفت خوبی برخوردار است.

اما باید تاکید کرد که این اقدامات کافی نیست و دولت در زمینه جمع آوری گازهای فلر از برنامه عقب است و بدین ترتیب برنامه ریزی و اقدامات اجرایی در این زمینه باید با سرعت بیشتری انجام شود. به ویژه در منطقه عسلویه که بیشترین گازهای فلر مربوط به آن بوده و به همین دلیل این منطقه یکی از آلوده ترین مناطق کشور از نظر کیفیت هوا به شمار می رود. البته بر اساس وعده مدیران پارس جنوبی با برنامه ریزی های انجام شده تا پایان سال 1398 تمامی فلرهای پارس جنوبی خاموش شده و از گازهای آن استفاده بهینه می شود. در این صورت سالانه 400 میلیون متر مکعب گاز به تولید کشور افزوده می شود که با نرخ 20 سنتی به ازای هر متر مکعب مبلغ این افزایش تولید برابر با 80 میلیون دلار می شود.

*معاون نفت و گاز ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی