شناسايي و ارزيابي جهش‌هاي موثر بر دوقلوزايي گوسفندان ايراني عنوان پژوهشی است که توسط محققان کشور و با پشتیبانی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی انجام شد.

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دوقلوزايي و افزايش وزن روزانه (در جهت كاهش دنبه) دو صفت مهم اقتصادي در گوسفندان ايراني محسوب مي شوند. بهبود ژنتيكي صفت دوقلوزايي در دهه هاي اخير توجه بسياري از محققين و دامپروران داخل و خارج كشور را جلب كرده است. تاكنون جهش در سه ژن به عنوان عامل ايجاد چندقلوزايي يا عقيمي گوسفندان گزارش شده است.
البته براي مشخص کردن جهش عامل ايجاد دوقلوزايي در گوسفندان ايراني نياز به انجام يك مطالعه جامع است. براين اساس، ارزيابي تاثير تمامي جهش ها به طور همزمان بر چندقلوزايي نژادهاي مختلف ايراني و مشخص کردن جهش مهم مي تواند گام بلندي در انتخاب قوچ ها و برنامه هاي اصلاح نژادي گوسفند كشور باشد. در این راستا محققان در دانشگاه آزاد با پشتیبانی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی طرح " شناسايي و ارزيابي جهش هاي موثر بر دوقلوزايي گوسفندان ايراني" را انجام دادند. مشخص كردن جهش عامل ايجاد دوقلوزايي در ژن هاي GDF9، BMP15 و BMPR-1B گوسفندان نژآد افشاري، شال، قزل و لري بختياري از اهداف این طرح است.

گوسفندداری در ایران به طور سنتی و یا نیمه صنعتی اجرا می شود. در هر دو روش، گوسفنددار ترجیح می دهد که از جفت گیری طبیعی برای آبستنی میش ها استفاده کند. در این روش قوچ معمولا بر مبنای تیپ و صفات مربوط به لاشه انتخاب می شود، درحالیکه صفات باروری قوچ درنظر گرفته نمی شود.
 با توجه به اهمیت صفت دوقلوزایی در بازدهی اقتصادی گوسفندداری، برخی از گوسفندداران نیمه صنعتی از طریق همزمان سازی میش ها و تزریق هورمون های GnRHو PMSG تعداد فولیکول ها و به دنبال آن تعداد تخمک های آزادشده را افزایش داده و سپس با تلقیح گوسفندان در زمان مناسب احتمال دوقلوزایی را در گله خود افزایش می دهند. با این وجود، بدلیل هزینه بالای هورمون هاو مواد مورد استفاده و نیز نیاز به فرد متخصص در زمینه همزمان سازی گوسفندان، این روش با استقبال چندانی از طرف گوسفندداران مواجه نشده است.

از سوی دیگر، درصورت موفقیت در ایجاد دوقلوزایی از این طریق، بدلیل ناتوانی میش (تامین شیر و نیز رفتار مادری) در نگهداری بره اضافی و سخت بودن شرایط پرورش برای گوسفنددار، معمولا بره اضافه شده با استفاده از این روش از کیفیت مطلوب برخوردار نبوده و حذف می شود. بهترین و اقتصادی ترین راه برای رفع این مشکل تقویت بنیه ژنتیکی گوسفندان برای نگهداری و پرورش بره ها و افزایش نرخ تخمک اندازی و نرخ دوقلوزایی به صورت کاملا طبیعی و بدون دستکاری هورمونی است. با شناسایی قوچ های برتر که دارای ژنهای دوقلوزایی در کنار سایر صفات مطلوب دامدار هستند، براحتی می توان قوچ های برتر را انتخاب کرد و سپس با توزیع آنها در بین گوسفندداران و یا اسپرم گیری از این قوچها و توزیع اسپرم منجمد آنها برای استفاده از تلقیح مصنوعی میتوان کمک بسیار ارزنده ای به اقتصاد گوسفندداری در کشور داشت.

بدیهی است درصورت شناسایی جهش های موثر بر دوقلوزایی گوسفندان، براحتی می توان قوچ های حامل این جهش ها را به مراکز اصلاح نژاد دام کشور معرفی کرد. سپس خود این مراکز می توانند اقدام به فروش قوچ معرفی شده کنند یا اسپرم این قوچ را به صورت تازه یا منجمد به فروش رسانند. با این وجود، اجرای بخش توزیع اسپرم از قوچ های برتر از دامنه اهداف طرح حاضر خارج بوده و نیاز به ارائه طرح های دیگر در این خصوص است و فقط معرفی قوچ های برتر ارزیابی شده مورد نظر است.
علاوه براین، رواج تلقیح مصنوعی یا استفاده از قوچهای ثبت شده در گله های گوسفندان می تواند در تمایل گوسفندداران به ثبت رکورد و اطلاعات شجره گوسفندان آنها و به دنبال آن ترویج فرهنگ رکوردبرداری در گوسفندداری همانند گاوداری موثر گردد.
انتهای پیام/25