آب موجود در چرخه تأسیسات ساختمان، بعد از دریافت گرما در دیگ، منبسط‌شده و حجم آن افزایش می‌یابد. جهت جلوگیری از خروج این حجم اضافی از چرخه و همچنین کنترل فشار استاتیک سیستم گرمایش ساختمان، منبعی تعبیه می‌شود که به آن منبع انبساط می‌گویند.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، به منبعی که بخشی از آن پرشده و در فشار اتمسفر کار می‌کند و در بالاترین نقطه‌ی مدار یک سیستم لوله‌کشی آب جهت سازگاری سیستم با انبساط حجمی نصب می‌شود منبع انبساط گفته می‌شود. این نوع مخازن در سیستم‌های رادیاتوری نصب می‌شدند که معمولاً سیستم‌های ثقلی بودند، یعنی برای غلبه بر اصطکاک و ایجاد جریان در سیستم از اختلاف چگالی بین آب گرم دیگ در زیرزمین و آب سردتر موجود در قسمت‌های مرتفع‌تر سیستم استفاده می‌کردند.
ازآنجایی‌که این نوع منبع‌ها به اتمسفر راه دارند، این امکان وجود دارد که در اثر تبخیر و یا سرریز، قسمتی از آب موجود در سیستم هدر برود.
برای جبران این مقدار آب ازدست‌رفته، باید آب جدید وارد سیستم شود که به همراه خود اکسیژن محلول و مواد معدنی وارد سیستم کرده و خوردگی و ایجاد رسوب در سیستم را شتاب می‌بخشد.
محمدرضا مهرافزا عضو هیئت‌مدیره شرکت مهر افروز با اشاره به دیگر مشکلات منبع انبساط باز گفت: فشار اتمسفری در بالای سیستم، حداکثر دمای قابل‌دستیابی را محدود می‌کند و  ازآنجاکه آب در فشار استاندارد اتمسفر در دمای حدودC ˚100 می‌جوشد. جوشش آب در یک سیستم رادیاتوری پدیده‌ی قابل قبولی نیست، زیرا باعث ایجاد پدیده ضربه قوچ می‌شود. بنابراین استفاده از منبع انبساط در سراچه‌ام های رادیاتوری موجب محدودیت دمای آب در این سیستم می‌شود.

مهرافزا گفت: ازآنجایی‌که منبع انبساط در فشار سیستم کار می‌کند، می‌توان دمای آب سیستم را بالا برد و افت دمای طراحی کمتری در نظر گرفت  و به‌این‌ترتیب نرخ جریان طراحی و به دنبال آن هزینه‌های بهره‌برداری را کاهش داد،  همچنین در صورت استفاده از این نوع منابع می‌توان فشار غیرعملیاتی سیستم را تا هر مقدار موردنظر تنظیم کنیم.

وی بابیان اینکه در سایر منابع انبساط استاندارد، آب و بالشتک گاز هم در ارتباط هستند بیان کرد: منابع دیافراگمی یا غشایی را باید قبل از اتصال به سیستم، تا فشار غیرعملیاتی سیستم شارژ کرد درصورتی‌که منابع استاندارد بسته را می‌توان قبل از اتصال به سیستم تحت‌فشار قرارداد، اما این کار به‌ندرت انجام می‌گیرد.

این فعال حوزه فناوری همچنین ادامه داد: سیستم‌های رادیاتوری اغلب به‌غلط راه‌اندازی می‌شوند زیرا تکنسین‌ها اغلب فراموش می‌کنند که فشار را در مخازن دیافراگمی کنترل کنند و یا فرض می‌شود که فشار کارخانه برای راه‌اندازی  مناسب است.  شاید اگر به این نوع انبساط، اصطلاح منابع انبساط بسته پیش شارژ شده اطلاق شود، تعداد این خطاها کاهش یابد.
منابع انبساط بسته «پیش شارژ شده»
مهرافزا منبع انبساط بسته را یک ابزار ضربه‌گیر بادی خواند و گفت: این ضربه‌گیر بادی در فشار سیستم کارکرده و انبساط سیال را که ناشی از تغییرات دما است، جذب  می‌کند. این منبع كه در هر جای ساختمان می‌تواند قرار گیرد با هوای آزاد ارتباط ندارد و فشار سیستم توسط بالشتك هوا ، بخار و یا یك گاز بی‌اثر مانند ازت كه نیمی از حجم منبع را اشغال می‌کند تأمین می‌شود . حداكثر فشار به مقتضیات طرح بستگی دارد و جهت كنترل آن از شیر اطمینان استفاده می‌شود. حداقل فشار در منبع انبساط بسته باید به‌اندازه‌ای باشد كه موقع سرد بودن سیستم بالاترین رادیاتور از آب پر باشد.
وی بیان کرد: این منبع در سیستم‌های گرمایش با دمای آب زیاد (بیش از دمای جوشش آب در فشار جو) و نیز در مواردی كه به علت محدودیت ارتفاع موتورخانه یا هر دلیل دیگری نتوانیم از منبع انبساط باز استفاده کنیم ، به كار می‌رود .
این فعال حوزه فناوری بابیان اینکه منبع انبساط بسته است و لازم نیست آن را در نقطه بالایی سیستم  قرارداد گفت: منبع انبساط نه آب از دست می‌دهد و نه از هوای اطراف اکسیژن می‌گیرد، درنتیجه امکان خوردگی و تشکیل رسوب کمتر می‌شود.ضمناً لازم است در تمام نقاط مرتفع سیستم شیرهای هواگیری نصب شوند . منبع انبساط بسته نیز بهتر است در خط مكش پمپ نصب شود تا سمت مكش تحت‌فشار تقریباً ثابتی عمل نماید و از این نظر قرار گرفتن منبع در خط دهش پمپ نتیجه رضایت بخشی به دست نمی‌دهد.
بر اساس این گزارش شرکت مهر افروز در طرح بهینه سازی موتورخانه ها که توسط ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست معاونت علمی به انجام رسیده شرکت کرده است و  مورد حمایت ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست معاونت علمی است.
پایان پیام/32