برخی بر این باورند که هوش مصنوعی فناوری پیچیده‌ای است که تنها در ابزارهایی خاص دیده می‌شود؛ اما واقعیت این‌گونه نیست. هوش مصنوعی در اصل به توانایی ماشین‌ها (دستگاه‌ها) برای تقلید از رفتار هوشمند انسان اشاره دارد. اتفاقی که به انسان در داشتن زندگی راحت‌تر و فناورانه‌تر کمک می‌کند.

ربات‌ها نمونه بارز این فناوری هستند. انسان‌های آهنی که تلاش می‌کنند شبیه آدم باشند و ادای آن را دربیاورند. اما اینکه در آینده از این ربات‌های هوشمند اما تقلیدگر چقدر در زندگی انسان استفاده شود جای سوال دارد. هرچند که در روزهای شیوع ویروس کرونا توانمندی آنها اثبات شد و در برخی بیمارستان‌های دیگر کشورها خدمات پرستاری و مراقبت از بیماران به صورتی محدود توسط این ربات‌ها انجام شد.

فیلم‌های تخیلی بشر را به این باور رسانده‌اند که این ماشین‌های کوکی احساس هم خواهند داشت و می‌توانند جای خالی دوست، خانواده و نیاز به محبت را در انسان پر کنند. اما آیا این اتفاق واقعی است یا تخیلی؟ بیایید به جای فکر کردن به سناریوهای سینمایی به موردی فکر کنیم که این‌قدر نمایشی نیست. فکر کردن و احساس داشتن به درون انسان برمی‌گردد. واکنشی انتزاعی به محیط اطراف است که بعید می‌دانم بتوان آن را با آهن و فلز ایجاد کرد.

شبیه انسان بدون قدرت تفکر

اندیشه و احساس دو مفهوم زنده‌ای هستند که برای ایجاد آنها ملزوماتی نیاز است. اندیشه‌شناسان معتقدند که اندازه و معیار آدم‌ها براساس نوع جهان‌بینی و نگاه آن‌ها به دنیا شکل می‌گیرد و انسان هرآنچه که هست ساخته اندیشه خود است. با این تعریف از تفکر و اندیشه قطعا نمی‌توان به یک ربات نام انسان داد. پس چگونه ممکن است یک جسم بی‌جان را به عنوان بشر بپذیریم.

می‌توان گفت این ربات‌ها فقط یک محصول تولیدی ساخته دست بشر هستند که با کمک هوش مصنوعی توسعه یافته‌اند و با تقلید رفتارهای اکتسابی بشر، سعی می‌کنند نمونه ساده شده‌ای از انسان را به نمایش دربیاورند. در این میان موضوعی که مهم و قابل توجه است توان بشر در ساخت این نوع ربات‌ها است. تلاشی که به واسطه همان نیروی ذاتی تفکر بشر به ثمر نشسته است.

اما هوش بشر به یک مفهوم نوین جهانی هم منجر شده است و آن هوش مصنوعی است. همان چیزی که به توسعه ربات‌ها هم کمک کرده است. این بخش از فناوری، فضایی برای تلاقی بسیاری از دانش‌ها، علوم و فنون قدیم و جدید شده است. علومی از جنس فلسفه، زبان‌شناسی، ریاضیات، روان‌شناسی، عصب‌شناسی، فیزیولوژی، تئوری کنترل، احتمالات و بهینه‌سازی و بر مبنای فناوری ارتباطات و اطلاعات.

این فناوری در زوایای مختلف زندگی بشر رسوخ کرده است. این روزها هوش مصنوعی حرف اول را در حوزه‌های مختلف پژوهشی و صنعتی می‌زند. مثلا در ساخت ربات‌ها، برچسب‌گذاری خودکار تصاویر، تبدیل گفتار به نوشتار، رتبه‌بندی صفحات وب، پاسخ‌دهی خودکار در نرم‌افزارهای پیام‌رسان، توصیف تصاویر، اتوموبیل‌های خودران، کشاورزی، هوانوردی، کامپیوتر و غیره.

رقابت با بزرگان هوش مصنوعی

این فناوری نوین جهانی در ایران هم به واسطه وجود نخبگان و سرآمدان علمی کشور روند رو به رشدی را در پیش گرفته است. بارها از سوی سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری بر لزوم توسعه این فناوری در کشور تاکید شده است.

به گفته او، کشورهایی که در هوش مصنوعی فعال هستند آینده خوبی دارند. به تازگی برخی از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیلانی در این حوزه دارند و ما باید زیرساخت‌هایی ایجاد کنیم تا آنها بتوانند در این حوزه فعال شوند.

ستاری معتقد است که هوش مصنوعی یک حوزه فکری است. این حوزه ظرفیت‌های خوبی دارد و معاونت علمی نیز از این فعالیت‌ها حمایت می‌کند. امیدواریم با توسعه این فرهنگ در کشور و استفاده آن در کسب‌وکارها بتوانیم روزی را شاهد باشیم که با بزرگان هوش مصنوعی رقابت می‌کنیم.

5 برابر شدن سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی

ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم به این حوزه ورود کرده است و برنامه‌های جدی برای توسعه آن دارد. برای این کار تصمیم گرفته که سرمایه‌گذاری در حوزه شکل‌گیری استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی را 5 برابر کند.

این ستاد حمایت از توسعه فناوری هوش مصنوعی را یکی از اولویت‌های خود قرار داده است این فناوری پیچیده و کاربردی قرار است با تلاش زیست‌بوم فناوری و نوآوری در کشور گسترش یابد.

ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای همراهی با این زیست‌بوم سودمند و خلاق در تلاش است تا تعداد استارت‌آپ‌های این حوزه را در آینده‌ای نزدیک به ۲۰۰ مورد برساند و سرمایه‌گذاران را به حضور در حوزه هوش مصنوعی ترغیب کند.

فناوری هیجان‌انگیز

این فناوری را یکی از هیجان‌انگیزترین نوآوری‌ها در دنیا می‌دانند. هوش مصنوعی تلاش می‌کند رفتار و پاسخ یك سیستم كامپیوتری را به رفتار انسان نزدیک کند. در این میان گاهی پیش آمده سیستم‌هایی طراحی شده که قدرت تحلیل و تجزیه آن از بشر بیشتر است اما باز هم الگویی از انسان زنده است. این فناوری هر چقدر هم که توسعه یابد باز هم تقلیدی از رفتار انسان است و هیچ‌گاه نمی‌تواند جایگزینی برای بشر باشد.

هوش مصنوعی را می‌توان به عنوان دستیاری باهوش در کنار انسان قرار داد. در کنار و کنترل بشر که می‌تواند با توسعه خود، زندگی انسان را متحول کند. این فناوری نوعی انسان مصنوعی و یک ساخت برنامه نرم‏‌افزاری مشابه انسان است با ترکیب تکنیک‏‌های استنباطی پیشرفته و استفاده از توانایی تحلیل‏گران، مهندسان، سیاست‏مداران، تصمیم‌گیرنده‌‏های شرایط بحرانی و سایر دانشمندان.

شکی در لزوم توسعه این فناوری پیچیده و نوین نیست. ایران هم با توان دانش‌بنیان‌ها به این حوزه ورودی مقتدرانه داشته است. حوزه‌ای فناورانه که ارتباط مستقیمی با تامین و حفظ امنیت ملی دارد. هر چه که سرمایه‌گذاری و هم‌افزایی در این حوزه بیشتر شود روند توسعه آن هم سرعت بیشتری می‌گیرد. پس نیاز است که بازیگران این حوزه به میدان بیایند و هر چه توان دارند به کار ببندند تا به زودی شاهد پیشرفت ایران در حوزه هوش مصنوعی در کنار کشورهای قدرتمند باشیم.

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/23