بر مبنای آمارهای تحلیلی سالنامه آماری مهاجرتی ایران، نیروی کار مهاجر در سال 2019 بر اساس تخمین سازمان بین‌المللی کار 169 میلیون نفر تخمین زده شده است که 41.5 درصد آن را زنان و 58.5 درصد را مردان تشکیل داده‌اند.

نرخ مشارکت مهاجران در بازار کار بالاتر از بومیان است و در سال 2019 میلادی 69 درصد، در سال 2017 میلادی، 70 درصد و در سال 2013 میلادی 72.5 درصد بوده است.

66.2 درصد از نیروی کار مهاجر بین‌المللی در بخش خدمات مشغول به فعالیت هستند، درحالیکه 26.7 درصد در صنعت و7.1 درصد در بخش کشاورزی کار می‌کنند.

سه منطقه اصلی شمال، جنوب و غرب اروپا، آمریکای شمالی، و کشورهای عربی مناطق اصلی پذیرنده نیروی کار مهاجر هستند که 60.6 درصد از نیروی کار مهاجر را در خود جای داده‌اند. همچنین 67.4 درصد از نیروی کار مهاجر در کشورهای با درآمد بالا مستقر هستند.

تحت تاثیر همه‌گیری کرونا بازارهای جهانی به ویژه بازار نیروی کار مهاجر به شدت تحت تاثیر قرار گرفت. بر اساس تخمین سازمان بین‌المللی کار پس از شیوع کرونا، کل ساعات کاری کاهش یافته در اثر از بین رفتن شغل یا کاهش ساعات کاری در سال 2020 معادل 255 میلیون شغل تمام وقت بوده است.

در سال 2020 معادل 4.4 درصد از تولید ناخالص جهانی سال 2019 درآمد نیروی کار کاهش یافته است. بنا بر تخمین صندوق بین المللی پول رشد حقیقی تولید ناخالص داخلی جهان 2020 منفی 3.3 درصد بوده است.

به دلیل شیوع کرونا و جلوگیری از شیوع این ویروس، پذیرش مهاجران کاری در بسیاری از کشورهای پذیرنده آسیایی کاهش چشمگیری داشت. همچنین کاهش زیادی در خروج مهاجران کاری از مبدا کشورهای آسیایی مشهود بوده است. وجوه ارسالی مهاجران به کشورهای مبدا نیز در سال 2020 نسبت به سال 2019 میلادی 2.4 درصد کاهش یافته است.

کرونا و مهاجرت‌های بین‌المللی

سیاست‌های مهاجرت نیروی کار در دوران کرونا در بسیاری از کشورهای پذیرنده و فرستنده تحت تاثیر قرار گرفت؛ سیاست‌هایی چون بالا بردن نسبت نیروی کار بومی به مهاجر در کشورهای عربی، حمایت درآمدی از نیروی کار مهاجر در نیوزلند و تایلند، تمدید زمان اقامت نیروی کار مهاجر در روسیه و ژاپن را می‌توان به عنوان عکس‌العمل‌های سیاستی کشورهای مقصد نسبت به نیروی کار مهاجر نام برد. حمایت از خانواده نیروی کار مهاجر در کشور مبدا را نیز می‌توان از سیاست‌های کشورهای مبدا برای حمایت از نیروی کار خود در خارج از کشورمثال زد که کشور فیلیپین آن را اجرا کرد.

بخشی از نیروی کار مهاجر که در فعالی تهای کلیدی مشغول به کار بودند و در مواجهه با همه‌گیری در جبهه اول قرار داشتند، مانند نیروی کار دربخش مراقبت و نگ هداری و بخش بهداشت و درمان، در کشورهای مقصد اهمیت زیادی یافتند.

کشورهای مقصد برای حفظ و جذب این بخش از نیروی کار برنامه‌ها و سیاست‌های منعطفی برای تامین کادر بهداشت و درمان از نیروی کار مهاجر در پیش گرفتند.

وضعیت ایران

مهاجرت های اقتصادی و کاری مهمترین نوع و کانال مهاجرت ایرانیان است. پیمایش های رصد خانه مهاجرت ایران نشان می دهد بسیاری از مهاجرت هایی که از سایر کانال های تحصیلی یا پناهجویی نیز انجام می‌شود دلائل یا انگیزه های اقتصادی دارد.

یل به مهاجرت در میان گروه‌های حرفه‌ای و فعالین استارتاپ‌ها بنا بر اطلاعات پیمایش‌های رصدخانه مهاجرت در سال‌های اخیر افزایش یافته و تحولات اقتصادی سا ل‌های اخیر از جمله مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده تمایل به مهاجرت بوده است.

اطلاعات ویزاهای موقت یا دائم دریافتی ایرانیان در کشورهای اصلی مقصد ایرانیان مهاجر نشان می دهد که دریافت ویزاهای کاری در آمریکا، کانادا، اتحادیه اروپا و استرالیا توسط ایرانیان پس از ویزاهای تحصیلی خانوادگی و بشردوستانه قرار دارد.

در مجموع ایران بر اساس میزان ویزاهای صادرشده از سوی کشورهای میزبان برای مهاجران، در شمار کشورهای مهاجرفرست قرار نداشته و تناقض میان پیشران های مهاجرت و کانال های آن محدویت کانال های مهاجرتی را برای ایرانیان نشان می دهد.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24