مجید عباسپور*

امروزه پس از گذشت چهار دهه ما هنوز در درک مفهوم آموزش‌های آکادمیک دریایی و تحقیق و پژوهش در این مقوله با چالش و ضعف مواجه هستیم. برای نجات صنعت دریایی کشور باید بخش تحقیق و توسعه در کنار صنعت قرار گیرد.

به طور مثال پروژه‌ای برای تولید یک قطعه با کمک نیروهای خارجی در دست اقدام است ولی به دلیل عدم وجود نگاه علمی و بحث انتقال فنّاوری برای تولیدات بعدی این قطعه با مشکل مواجه می‌شویم. این مشکل زمانی حل می‌شود که بخش تحقیق و توسعه در کنار صنعت قرار گیرد و از توانمندی‌های دانشگاهی در صنعت استفاده شود. لذا باید راهکارهایی در زمینه ارتباط دانشگاه با صنعت مطرح شود که در آن‌هم کارفرما و بخش‌های درخواست‌کننده ازلحاظ زمان انجام کار با مشکل مواجه نشوند و هم صنعت قادر به تأمین نیازها باشد. 

لازم به ذکر است که  توانمندی‌های کشور در حوزه آکادمیک دریایی امروز بسیار توسعه‌یافته است و افق‌های روشنی در آن وجود دارد. به‌خصوص که نقشه‌ راه صنایع دریایی نیز امروز تصویب‌شده است و حتی مقام معظم رهبری نیز به این نکته تأکید داشته است که توانمندی‌های دریایی کشور باید به‌گونه‌ای باشد که شناورهای ساخت ایران بتوانند تا قطب جنوب نفوذ داشته باشند. 

به‌رغم تمام چالش‌ها و مشکلاتی کشور، صنعت دریایی پیشرفت‌های فراوانی داشته و دست آورد های ارزشمندی را به دست آورده است. ما پیش‌ازاین به دلیل محدودیت‌های مرزی اجازه ورود سازه‌های فراساحلی را نداشتیم و توانایی لازم‌ برای ساخت نیز در کشور وجود نداشت. 

امروزه ما توانایی طراحی، نصب و ساخت سازه‌های فراساحلی راداریم. در حوزه‌های دفاعی در بحث شناورهای تندرو و یا زیردریایی پیشرفت‌های چشم‌گیری داشتیم. تا پیش‌ از این ما حتی جرئت مطرح کردن بحث ساخت در این زمینه‌ها را نداشتیم. امروزه شناورهای باکیفیتی در کشور ساخته می‌شود. در زمینه لوله‌گذاری و .... نیز اقدامات مؤثری انجام‌ شده است. من فکر می‌کنم ما می‌توانیم توانمندی‌ها را تا حدی گسترش دهیم که امکان انتقال فنّاوری حتی به خارج از مرزهای کشور را داشته باشیم. 

به صورت کلی در این زمینه نیز مانند سایر حوزه‌ها، پیشرفت‌های خوبی حاصل‌شده است. زمانی بود که ما حتی آزمایشگاهی برای تست نمونه و مدل نداشتیم. امروزه آزمایشگاه‌های خوبی در این رابطه  احداث ‌شده است. 

توجه به این نکته نیز بسیار حائز اهمیت است که دانشجو و نیروی انسانی کارآمد در پیشرفت یک حوزه بسیار مؤثر است. تا پیش‌ازاین به دلیل عدم وجود این رشته به طبع این ویژگی مهم در صنعت دریا وجود نداشت. امروزه در زمینه نیروی انسانی نیز توانمند هستیم. البته همچنان نیاز است که پیشرفت‌ها را سرعت ببخشیم و زمینه‌های توسعه  را نیز گسترده‌تر کنیم. چراکه یک‌سوم کره‌ی زمین از آب است و دریاها هنوز بسیار ناشناخته. لذا زمینه‌های فعالیت بسیار زیادی در این حوزه وجود دارد. 

حوزه‌ محیط‌زیست دریا، حوزه‌ای بسیار گسترده است و بخش‌های بسیار زیادی دارد. آلودگی‌های دریایی و پدیده‌های خطرناک، علوم مرتبط مانند فیزیک دریا، شیمی دریا، بیولوژی دریا، گیاه‌شناسی دریا و .....همگی به نحوی مرتبط با محیط‌زیست دریا هستند. علاوه بر این، دانش مهندسی در حوزه‌ی محیط‌زیست دریا نقش مهمی را ایفا می‌کند. شاید بیولوژیست ها قادر به تشخیص بسیاری از پدیده ها باشند اما علت وقوع و یا جریان‌های دریایی تأثیرگذار ، مدل‌سازی‌های مربوطه و بسیاری از مسائل از  این قبیل نیاز به دانش مهندسی دارد.  

با توجه به گستردگی حوزه دریا به نظر من این شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند زمینه‌های فعالیت گسترده‌ای داشته باشند. برای مثال در زمینه مانورینگ و کنترل شناور، در زمینه‌های نرم‌افزاری، بحث‌های انرژی و .... و به‌این‌ترتیب گام مؤثری در توسعه و پیشرفت داشته باشند.

*عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف

منبع: isti.ir

پایان پیام/23