زهرا رنجبر*
در جای جای صنعت، مشکلات عدیده ای وجود دارد که راه‌کار آن در دل پژوهش و تحقیقات کاربردی نهفته است. اما عدم اعتماد صنعت به پژوهش و نبودن دیدگاه مثبت به توانمندی دانشگاه در حل مشکلات، تا کنون به عنوان یک ضعف عمده و اساسی، در ایجاد ارتباط مطلوب میان صنعت و پژوهش مطرح است. حضور بخش تحقیق و پژوهش در دل صنعت و ارتباط با نیازهای این حوزه یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای تحقق مسیر کاربردی شدن پژوهش و تجاری سازی است. باید پذیرفت ارتباط صنعت و پژوهش، نیازمند شناخت دوجانبه و متقابل این دو حوزه از یکدیگر، حضور پژوهشگر و اعضای هیئت علمی در دل صنعت برای حصول شناخت از آن و اعتماد حوزه صنعت به توانمندی بخش علمی در حل مشکلات و ضعف‌هایش است
در حقیقت، حلقه مفقوده اصلی ارتباط میان دانشگاه و صنعت را می توان در عدم شناخت کافی و مناسب میان این دوبخش نسبت به یکدیگر جست وجو کرد. این حلقه مفقوده در ارتباط میان صنعت با دانشگاه، در حقیقت در بسیاری موارد، به شناخت ناکافی دو طرف موضوع، یعنی عدم شناخت عضو هیات علمی، محقق و یا پژوهشگر از نیازها و چند و چون کار صنعتی، و عدم اعتماد و شناخت توانمندی های کار علمی و فناورانه از سوی صاحبان صنعت است. این شناخت هنوز به وجود نیامده و خوشبختانه در چند سال اخیر و با تاکید اسناد بالادستی و تلاش دولت، بر ایجاد این شناخت تاکید شده است.
گذراندن دوره های تخصصی و عمومی دانشگاهیان و پژوهشگران در صنایع گوناگون، یکی از راه‌کارهای مطلوب ارتباط بهتر پژوهش با صنعت و شناخت مشکلات آن است. از سوی دیگر، سرفصل ها و معیارهای عملکردی از تولید صرفاً مقاله به انجام کار تجاری و ارتباط با صنعت و دیگر شاخص ها از راهکارهای دیگر توجه جدی به پژوهش کاربردی است. باید پذیرفت گذرانده شدن بخشی از کار علمی دانشگاهیان و پژوهشگران در صنعت امری حیاتی است؛ چرا که یک عضو هیات علمی باید نگاه صنعتی داشته باشد و در حال حاضر به دلیل عدم این ارتباط، آن نگاه وجود ندارد.
معیارهای ارزیابی عضو هیات علمی، محقق و پژوهشگر و اصلاح آن‌ معیارها به سمت و سوی ارزش تلقی شدن کار پژوهشی و تجاری، یک امر ضروری دیگر است. تا پیش از این، معیار ارزیابی یک عضو هیات علمی، تولید مقاله بود و فرد چاره ای جز حرکت در این مسیر نداشت. اما اکنون با اصلاح معیارها به سمت ارتباط با صنعت و تجاری سازی فناوری، زمینه بهتری برای نزدیک شدن کار علمی به کار صنعتی و تجاری فراهم شده است.

هم‌خوان بودن برون‌دادهای پژوهش با نیازهای صنعتی
یکی دیگر از این چالش ها، عدم همخوانی برون‌دادهای پژوهش و تحقیقات علمی، با نیازهای صنعتی است. بدین ترتیب که، تحقیقات در سطح گسترده و توسط بخش قابل توجهی از اعضای هیات علمی انجام می شود، این تحقیقات عمدتاً با هدف چاپ مقاله که یکی از مهمترین عوامل ارزیابی در فرایند ارتقاء اعضای هیات علمی است(که یکی از راهکارهای اساسی جهت اصلاح روند تجاری سازی اصلاح آیین نامه ارتقاء است)، صورت می¬پذیرد. اما چنین فعالیتی عموماً نتیجه ی درخور توجهی برای صنعت ندارد. چرا که این برون داد که در قالب مقاله ارائه شده، با بدنه و مشکلات صنعت و کشور همخوان نبوده و از طرقی، مقاله ی صرف هیچ گاه نمی تواند مشکلی از صنعت را بهبود ببخشد. در فعالیت های تجاری سازی در سطح جهان چاپ مقالات علمی بهیچ وجه هدف نبوده و تنها بعنوان محصولات جانبی تجاری سازی که چندان هم از ارزش تجاری برخوردار نیست، مطرح است.
اگر بپذیریم که نیاز پژوهش و صنعت نیازی دوجانبه و متقابل است، می‌بایست به ارتباط محقق و پژوهشگر از مراحل پایه دانشگاهی به عنوان یک اصل ضروری توجه و دقت کرد. در حال حاضر یکی از مشکلات آموزش عالی این است که بحث آموزش بدون توجه جدی به شرایط و نیازهای صنایع کشور محور اصلی قرار داده شده و حرف اول و آخر را می‌زند و در تمامی مقاطع، نسبت به کار کاربردی، برجسته‌تر است. در صورتی که دانشگاهی باید از پایه با صنعت، فناوری و فضای واقعی ارتباط داشته باشد تا بتواند تحقیقات و مطالعات خود را مبتنی بر رفع نیازی از صنعت یا رفع نیاز فناوری انجام دهد. موسسات پژوهشی اصولا آن حلقه مفقوده ارتباط دانش و صنعت را باید پر ‌کنند و موسسه پژوهشی رنگ و پوشش، با توجه به این که دربرگیرنده حوزه خاصی است و به کاربرد بسیار نزدیک است، توانسته است گامهایی را در این مسیر بردارد و تلاش می‌کند در آینده با سیاست‌هایی که وزیر محترم علوم، ریاست جمهوری و معاونت علمی و فناوری مبنی بر کاربردی ساختن داشته های علمی و فناوری این روند را ادامه دهد. در موسسات پژوهشی در واقع از نیروی دانشجویی برای انجام طرح پزوهشی استفاده می شود و در واقع دانشجو در عین گذراندن دوره تحصیلات تکمیلی خود پژوهشی هدفمندی را انجام میدهد.

وجود سازو کار تعریف تحقیقات و پژوهش ها بر اساس نیازهای صنعت
در بخش تحقیقات و پژوهش نیازهای ملی وجود دارد که این نیازها را میتوان از سوی بخشهای دولتی، در قالب پروژه‌های مشارکتی و کنسرسیومی تعریف کرده و بر حسب موضوع بعنوان بخشی از ماموریت موسسات پژوهشی به آنها سپرده شود. اما بحث مهم دیگر در نقش آفرینی صنایع خصوصی است. ما ضمن آن که در حوزه دولتی مثل صنایع نفت و گاز و دفاعی-نظامی باید به تحقیق و پژوهش توجه کنیم، صنایع خصوصی نیز باید با جذب و به کارگیری پژوهش، از طریق کار گروهی مشکلات خود را مرتفع و تحقیق و توسعه را در دستور کار قرار داده و بتواند بر اشناخت از روند پیشرفت فناوری خود را بروز نگه دارد.
موسسه پژوهشی رنگ و پوشش، با 35 نفر عضو هیات علمی در زمینه های مختلف حوزه رنگ مشغول فعالیت است. این پژوهشگران و محققان عضو هیات علمی، در سه پژوهشکده‌ی فعال این موسسه پژوهشی، در حوزه‌های مختلف مرتبط با رنگ فعالیت می‌کنند.
بیش از 14 شرکت، در مراحل پیش‌رشد، رشد و واحدهای تحقیق و توسعه‌‌ی دیگر شرکت‌ها، در مرکز رشد و واحدهای فناور این موسسه مشغول به‌کار هستند، 3 شرکت فعال در این مجموعه پژوهشی، توسط امور موسسات و شرکت‌های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری، دانش بنیان شناخته شده‌اند که نقطه مشترک این شرکت‌های دانش بنیان، فعالیت آن ها غالبا در حوزه های مرتبط با فناوری‌های رنگ و پوشش های صنعتی است.
در این موسسه که قطب علمی رنگ کشورنیز در آن مستقر است، اساتیدی می تواننددانشجو بگیرند که پروژه‌های صنعتی و تقاضا محور داشته باشند؛ بر خلاف دانشگاه، که دانشجو جذب می شود تا صرفا آموزش ببیند، ما این جا دانشجو را جهت انجام کار پژوهشی و بعنوان تکمیل کننده ی تیم پژوهشی جذب می‌کنیم.
قطب علمی رنگ، در حقیقت بالاترین مرجعیت علمی در حوزه رنگ و پوشش محسوب میشود که با فعالیت ها و مطالعات مستمر و تلاش‌های جدی به این موسسه اعطا شده است.
* سرپرست موسسه پژوهشي علوم و فناوري رنگ و دارای درجه استادی در رشته مهندسی رنگ
منبع: isti.ir
پایان پیام/24