پالایشگاه به تاسیسات صنعتی گفته می شود که در آن نفت خام تحت فرآوری قرار می گیرد و به محصولات مفیدتر و پرکاربردتری تبدیل می شود. اما این مفهوم قدیمی و آشنا، سالها است که در کنار مفهومی جدید به نام پالایشگاه های زیستی، تن به نوعی تغییرات اساسی داده است.

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، همیشه نام پالایشگاه در ذهن، تصویری از یک فضای لبالب از دود، نفت، روغن و کارگرانی را به تصویر می کشد که تنها محصول تولیدی آن نفت و مشتقات این طلای سیاه است.

اما این تصویر چند سالی است که با رقیبی جدی دست و پنجه نرم می کند. رقیبی که حال و هوایی کاملا متفاوت از پالایشگاه های نفتی دارد و نوید دنیایی سبز و آینده ای روشن می دهد. این روزها  پالایشگاه های زیستی قدم به قدم با پالایشگاه های نفتی حرکت می کنند و جای خود را در بازار جهانی باز کرده اند.

پالایشگاه های معمولی، نفت خام را دریافت می کنند و آن را به محصولاتی مانند سوخت مورد نیاز حمل و نقل، برق و مواد شیمیایی با ارزش تبدیل می کنند. مزیت فناوری پالایشگاه های نفتی این است که بسیار قابل پیش بینی هستند و تولید محصولات به فصول مختلف سال مربوط نمی شود. 

با گذشت زمان پالایشگاه های نفتی به میزان کافی بهینه شده اند و در واقع از فناوری های بالغ استفاده می کنند. با این حال، نوسانات قیمت، امنیت تولید، رقابت در بازارهای نوظهور برای منابع محدود، ایجاد آلاینده های هوا و گازهای گلخانه ای از جمله معایب این نوع پالایشگاه ها محسوب می شود.

اما پالایشگاه های زیستی، پالایشگاه هایی هستند که محصولاتی زیستی تولید می کنند. محصولاتی که کاربردی مانند انرژی های فسیلی دارد اما ساختار آن کاملا بازیافتی و سازگار با محیط زیست است. در این پالایشگاه ها، سوخت های زیستی اتانول و بیودیزل تولید می شود. سوخت هایی که رفاقتی ابدی با زمین، درختان و موجودات زنده دارند.

تولید پایدار محصولات شیمیایی به کمک پالایش‌زیستی

اگر چه سوخت های زیستی و بازار محصولات مرتبط با آن هنوز به طور کامل توسعه نیافته اند، اما بازار این نوع پالایشگاه های زیستی در دنیا رونق گرفته است. از منابع اولیه پالایشگاه های زیستی می توان به ضایعات چوبی، تفاله های محصولات کشاورزی، نیشکر، غلات، روغن گیاهان و سبزیجات اشاره کرد. فرآیندهای جدید حوزه‎ زیست‌فناوری، باعث تولید پایدار و پربازده‌ محصولات شیمیایی از طریق پالایش‌زیستی می‌شود. پالایش‌زیستی به معنای تولید مواد با ارزش افزوده از زیست‌توده است. 

در همین راستا پالایشگاه های زیستی پیشرفته که دارای مزیت های مشخصی نسبت به پالایشگاه های نفتی دارند، ایجاد شده اند. برای مثال در این پالایشگاه ها، روغن های گیاهی یا روغن کلزا به بیودیزل تبدیل می شود و در عین حال انواع مختلفی از مواد خام برای تولید طیف وسیعی از محصولات با ارزش افزوده بالا استفاده می شود. پالایشگاه های زیستی پیشرفته یا نسل دوم بر پایه زیست توده های پایدارتر و فناوری های تبدیل ترموشیمیایی و بیولوژیکی به منظور تولید و کارآمد ساختن طیف وسیعی از محصولات جانبی، استوار هستند. این طراحی جدید با هدف به حداکثر رساندن مزایای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بر اساس چرخه حیات، صورت گرفته است.

ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز برای استفاده از تولیدات پالایشگاه های زیستی در کشور اقدام به تولید بیودیزل کرده است. این ستاد با تلاش محققان دخلی برای حفظ محیط زیست و منابع فسیلی، برنامه هایی برای توسعه مصرف این سوخت ها دارد.

میثم طباطبایی رئیس کمیته سوختهای زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی درباره فعالیت‌های انجام شده دراین زمینه در ستاد، می گوید: محققان کشور موفق به طراحی و ساخت راکتورهای تولید بیودیزل همگام با کشورهای صاحب این تکنولوژی شدند.   

وی ادامه می دهد: اتانول به عنوان مهمترین سوخت زیستی عموما در راکتورها یا فرمانتورهای استیل و استوانه‌ای شکل به عمل می‌آید که البته بسته به شرایط از راکتورهای دیگری نیز استفاده می‌شود. بیوگاز اغلب در مخازن بتنی تولید می‌شود؛ ولی تحقیقات گسترده‌ای برای راحت‌تر شدن و کم هزینه‌تر کردن ساخت راکتور آن، انجام شده و اخیرا نتایج مطلوبی به دست آمده است.

این فعال حوزه محیط زیست، همچنین تصریح می کند: برای نهادینه کردن استفاده از بیودیزل در کشور طرحی برای اتوبوس های اتوبان امام علی اجرا کردیم که نتایج خوبی داشت و تا سال آینده نتایج این طرح اطلاع رسانی می شود.

پایان پیام/23