بیش از نیم قرن است که ماهواره‌ها در فضا هستند، امروزه دنیای ماهواره‌ها را می‌توان به دو بخش گسترده ماهواره‌های علمی و ماهواره‌های کاربردی تقسیم کرد.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ماهواره های علمی با کاوش در جهان هستی به انسان ها در کسب اطلاعات در مورد دنیای اطراف، منظومه شمسی، کهکشان ما و کیهان کمک می کنند. 

این ماهواره ها به کاوش در تابش کمربندهای ون آلن تا تابش های کیهانی پرداخته و با نقشه برداری از زمین، حرکات تکنونیکی آن را مورد بررسی قرار می دهند و فعالیت های خورشید و مشخصات منظومه شمسی ما از جمله سیارات، قمرهایشان و خرده سیاره ها را مطالعه می کنند. ماهواره های مشاهده گر نجومی با کاوش در ستاره ها، کهکشان ها و سیارات خارج از منظومه شمسی تصویری از منشا پیدایش دنیا به ما ارائه می کنند.

ماهواره های کاربردی، خدمات سودمندی به کاربران زمینی ارائه می کنند و شامل ماهواره های مخابراتی، سنجش از دور، موقعیت یابی و ناوبری و هواشناسی می شوند. در طی نیم قرن اخیر هزاران ماهواره کاربردی به فضا پرتاب شده است. این ماهواره ها اکنون یک صنعت عظیم جهانی را ایجاد کرده و جزئی از زندگی روزمره ما هستند، اگرچه از این موضوع آگاه نباشیم. 

هر بار که به گزارش هواشناسی گوش می دهید یا از دستگاه GPS برای یافتن مسیر خود استفاده می کنید در واقع از خدمات ماهواره ها استفاده کرده اید. خدماتی مانند اخبار، کانال های تلویزیونی، تماس با کشتی های روی آب یا هواپیماهای در حال پرواز و خیلی از خدمات دیگر، در اکثر موارد به ماهواره ها وابسته هستند. کشاورزان امروزه برای آبیاری محصولات، تعیین مقدار مناسب کود یا تشخیص بیماری ها در گیاهان به ماهواره ها نیاز دارند. 

کشتی های ماهیگیری به کمک ماهواره ها مناطق مناسب برای صید را پیدا می کنند. شرکت های فعال در زمینه انرژی با به کار گیری تصاویر ماهواره ای مکان های مناسب برای حفاری را تعیین می کنند. تلاش ها برای مبارزه با پدیده گرمایش زمین، حفظ لایه اوزون که برای ادامه حیات ضروریست و فعالیت های دیگر در جهت حفظ تنوع گونه های مختلف گیاهی و جانوری روی زمین به ماهواره های کاربردی وابسته است. واکنش به بحران های بزرگ نیازمند تحلیل تصاویر ماهواره ای و ارتباطات ماهواره ای موبایل است.

گسترده‌تر شدن بازار چند میلیارد دلاری کاربردها و خدمات تجاری ماهواره‌ها

بازار چند میلیارد دلاری کاربردها و خدمات تجاری ماهواره ها هر سال گسترده تر می شود. با پیشرفت فناوری و افزایش قابلیت اطمینان، کاربردهای این ماهواره ها دائما افزایش می یابد و کارامدتر می شود. امروزه ارزش بازار ماهواره های کاربردی در مقیاس صدها میلیارد دلار ارزیابی می شود. همه کشورهای دنیا به خدمات ماهواره ای نیاز دارند. 

تنوع بازارهای مرتبط با ماهواره های کاربردی در حال گسترش و پیچیده تر شدن است. با توجه به این افزایش وابستگی به خدمات فضایی و افزایش تعداد ماهواره های موجود در مدارهای مختلف، جامعه بین المللی از طریق سازمان ملل و سازمان های بین المللی دیگر برای تضمین پایداری این خدمات تلاش می‌کند.

امروزه کاربردهای ماهواره ای شامل ارتباطات ماهواره ای، پخش رادیو تلویزیونی، موقعیت یابی و ناوبری، هواشناسی ماهواره های زمین آهنگ، سنجش از دور و مشاهده زمین و سامانه های اطلاعاتی فضاپایه است و این تازه شروع کار است. کاربردهای فوق، فعالیت ها و صنایع عمده ای را در مقیاس بزرگ در زمینه های مرتبط با فضا فعال می کنند. 

به عنوان نمونه موضوع کاربردهای تجاری ماهواره ها، بازارهای بزرگ چند میلیارد دلاری پرتابگرها، آنتن های ایستگاه های زمینی و دستگاه های قابل حمل فرستنده و گیرنده ماهواره ای را به وجود می آورد. بازارهای فرعی مرتبط با کاربردهای ماهواره ای نیز شامل صنایع بیمه و مدیریت ریسک مرتبط با فعالیت های فضا، فعالیت های مهندسی، طراحی، تست قابلیت اطمینان و رگولاتوری، موسسات مالی، بانک های سرمایه گذار و سازمان های فعال در زمینه بازاریابی و فروش خدمات ماهواره ای می شود.

بدون وجود کاربردهای گسترده هواشناسی، ارتباطات، ناوبری، سنجش از دور و سامانه های اطلاعاتی فضاپایه دنیا شکل دیگری خواهد داشت. به عنوان مثال تلفات ناشی از طوفان، گردباد، سونامی، زمین لرزه، آتشفشان و بلایای طبیعی دیگر افزایش خواهد یافت. سیستم های مخابراتی بین المللی کارآمدی کمتری خواهند داشت. چرا که ماهواره های مخابراتی خدمات تلفنی، اینترنتی و خدمات اطلاعاتی دیگر را تحت پوشش قرار داده و امکان ارتباط با کشتی ها و قطبین شمال و جنوب را فراهم می کند.

نقش پررنگ ماهواره‌ها در عملیات نجات هواپیماها

ماهواره های کاربردی نقش مهمی در عملیات های نجات برای هواپیماهای سقوط کرده، کشتی های غرق شده و... دارند. خدمات ناوبری و مساحی سیستم های ماهواره ای اطلاعات همزمانی را از نقاط مختلف دنیا‌ (زمین، دریا و آسمان) فراهم می کنند که شامل ردیابی کالاها در شبکه بین المللی حمل و نقل است. این سامانه های فضایی می توانند موقعیت افراد، خودروها، ساختمان ها و اشیای دیگر را با دقت بالا رصد کنند. بدون وجود ماهواره ها شبکه های تلویزیونی و رادیویی در نقاط مختلف جهان محدود خواهند شد. 

بیش از یک میلیارد نفر در دنیا از خدمات تلویزیون، رادیو و مخابرات ماهواره ای استفاده می کنند. خدمات ماهواره ای همانند موتورهای الکتریکی و باتری ها آنقدر همه گیر شده اند که از دید اکثر مردم پنهان هستند. در مدت زمانی حدود نیم قرن استفاده از فضا به امری پیش پا افتاده تبدیل شده است.

رشد بازار کاربردهای ماهواره ها برای سالیان طولانی همچنان سریع و گسترده خواهد بود. نمودار زیر طبیعت تکاملی این بازار را در طی دهه گذشته نمایش می دهد. حتی در آن زمان هم صنعت مخابرات ماهواره ای، ساخت ایستگاه های زمینی و خدمات پرتاب، در مجموع درآمد سالانه ای بالغ بر ۹۰ میلیارد دلار را شامل می شدند. با ترکیب گیرنده های GPS و خدمات مرتبط با GPS، کاربرد ناوبری ماهواره ای پدیدار شد و به عنوان یک بازار کلیدی مورد توجه قرار گرفت. حمل و نقل تجاری فضایی هم بازار مهمی بود ولی بازار ناوبری و سنجش از دور به نسبت کوچک بود.

مجموع درآمدهای خدمات کاربردهای تجاری ماهواره ای در سال ۲۰۰۹ در دنیا حدود ۱۰۵ میلیارد دلار بود که اگر هزینه های ساخت و پرتاب ماهواره، ساخت ایستگاه های زمینی و تجهیزات مختلف، مشاوره فنی، هزینه های مجوزها و بیمه را هم در نظر بگیریم، این درآمد بالغ بر ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد شد.

در نتیجه می توان گفت کاربردهای تجاری ماهواره ها بازار بین المللی بزرگی را ایجاد کرده است. همچنین این صنعت در طول چندین دهه و حتی در زمان رکود اقتصادی، رشد قابل توجهی داشته است .

پایان پیام / 23