کشاورزی سنتی که با افزایش جمعیت، به ناچار به سمت استفاده از کودهای شیمیایی روی آورد باعث وارد کردن خسارات سنگینی به سلامت مصرف کنندگان و محیط زیست شد. آسیب های جبران ناپذیری که اثرات نامطلوب آن به زمین رحم نکرده است. اما دانشمندان تمام تلاش خود را می کنند تا به داد زمین برسند و با کشف روش های درست، جانی تازه به کالبد زمین بدمند.

در دنیا روش‌های مختلفی برای سالم سازی محصولات کشاورزی متولد شده است؛ «کشاورزی زیستی» در صدر فهرست این روش‌های جای دارد. نوعی از کشاورزی که با کمک فناوری های زیستی تلاش می‌کند بیشترین بهره‌وری را با کمترین میزان آسیب های زیست محیطی و سلامتی نهادینه کند. این روش‌ها به برخی نگرش‌ها و قوانین جدید نیاز دارد که هنوز در ایران و بسیاری از کشورها چندان پا نگرفته‌اند.

اما این نوع از کشت و تولید محصولات کشاورزی در دنیا به دلیل ایجاد خواص بیشتر در محصولات، مزه بهتر و دوست داشتنی تر آنها مورد استقبال قرار گرفته است. محصولاتی که آسیب های کمتری به سلامت مصرف کنندگان می زنند. آسیب هایی که گاها منجر به بروز بیماری های سنگین و جبران ناپذیری در بدن انسان می شوند.

مطالعات دانشمندان نشان می دهد که ارزش غذایی محصولات تولید شده با روش های زیستی بسیار بیشتر از محصولات تولیدی با روشهای سنتی و رایج است. به این معنی که کشاورزی زیستی که در تولید و فرآوری محصولات از کودهای شیمیایی، سموم، هورمون‌ها و دگرگونی‌ها و دستکاری‌های ژنتیکی استفاده نمی کند و همه مراحل تقویت زمین، کاشت و برداشت با استفاده از نهاده‌های طبیعی مانند کود زیستی، کمپوست‌ها و حشرات سودمند صورت می گیرد بسیار قابل اعتمادتر از انواع دیگر کشاورزی های رایج است.

البته که دلائل دیگری نیز برای پذیرش و میل جهانی برای استفاده از کشاورزی زیستی وجود دارد. از آن جمله می توان به دوستی عمیق این نوع از کشاورزی با محیط زیست اشاره کرد. در این نوع کشاورزی همه مراحل از تولید تا انتقال محصولات به مصرف کننده در یک سیستم زیستی و دوستدار محیط زیست اتفاق می افتد. با توجه به اینکه در آموزه های دینی همه کشورها بر حفظ محیط زیست تاکید شده است و این حیات حیاتی که زندگی آینده انسان و نسل بعدی به آن گره خورده است با این نوع اقدامات، عمری طولانی تر خواهد داشت.

توسعه تولید کودهای زیستی به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان

ایران نیز یکی از کشورهایی است که در سالهای اخیر به برخی روشهای نوین در کشاورزی روی آورده است. از آن جمله می توان به استفاده از کودهای زیستی اشاره کرد. کودهای رفیق با محیط زیست و سلامتی انسان که با تلاش محققان و متخصصان به تولید رسیده است.

این اقدامات با تلاش نهادهای تاثیرگذاری چون وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روند رو به رشدی یافته است و در آینده ای نزدیک شاید بتوانیم مدعی شویم که ایران نیز به جرگه کشورهای دارای کشاورزی سالم پیوسته است. البته در این میان نباید نقش تاثیرگذار شرکت های دانش بنیان و استارتاپ های فعال در حوزه تولید کودها و محصولات زیستی کشاورزی را فراموش کنیم. شرکت هایی که با حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری چند سالی است رشدی قابل قبول و شتابان دارد.

ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز که در کنار دیگر نهادهای مسوول دغدغه نهادینه شدن کشاورزی سالم را دارد با اجرای برنامه «شبکه محصول سالم»به این روند سرعت بخشیده است. شبکه محصول سالم (طرح شمس) با هدف توانمندسازی، حمایت، ترویج و رتبه‌بندی محصولات سالم کشاورزی و بازارسازی، بازاریابی و فروش این محصولات برای ارتقای سلامت و حفظ ایمنی غذایی راه اندازی شده است.

«تولید کودزیستی آغاز شده است و در برخی موارد موفق به صادرات این محصولات نیز شده ایم. با تحقیقاتی که در40  نقطه کشور انجام داده ایم استفاده از کود زیستی بهرهوری و سلامت محصول را در بخش کشاورزی افزایش داده است.»

قانعی با بیان این مطلب می گوید: از زمانی که این کودهای زیستی در کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته،  هزینه های کشاورزی کاهش چشمگیری یافته است.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با تاکید بر لزوم استفاده از نهال سالم در کشور، بیان می کند: زمانی که تولیدکنندگان از نهال سالم استفاده می کنند درآمد آنها بین ۳۵ تا ۶۵ درصد افزایش می یابد.

«حمایت های دولتی مهم ترین نیاز برای توسعه محصولات کشاورزی سالم است. اگر دولت به این حوزه ورود کند و بخش خصوصی به این کار ترغیب شود با وجود توانمندی بالای شرکت های دانش بنیان به زودی شاهد رشد کشاورزی زیستی در کشور خواهیم بود».

آمارهای جهانی نشان می دهد که کشورهای استرالیا، برزیل و قاره اقیانوسیه بالاترین میزان کشت محصولات زیستی را دارند و کشورهای آفریقایی در پایین ترین سطح تولید این نوع محصولات قرار دارند. ایران نیز با وجود تلاش های صورت گرفته هنوز تا رسیدن به نقطه آرمانی فاصله زیادی دارد. برداشتن گام ها بلند در این مسیر شاید بهترین راه برای توسعه کشاورزی سالم در ایران باشد. گام هایی کاملا ایرانی و متکی بر تلاش جوانان ایران زمین. جوانانی که ثابت کرده اند «ما می توانیم» فقط یک شعار نیست.

گزارش از: مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری

پایان پیام/23