به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، در نشست هم‌اندیشی و رونمایی از الگوهای نوین و پایدار تامین مالی با حضور فعالان و شرکت‌های منتخب زیست‌بوم فناوری و نوآوری، تازه‌ترین راه‌کارها و روش‌های تأمین مالی پایدار فناوری و نوآوری مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

این نشست با حضور حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور، مهدی الیاسی معاون سیاستگذاری و توسعه، سعید سرکار معاون توسعه فناوری، تورج امرایی معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، کاشفی معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه و حامد رفیعی رئیس مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های فعال و اعضای هیأت مدیره انجمن ملی شرکت‌های صنایع پیشرفته و دانش‌بنیان صنعت و معدن و همچنین انجمن تجارت الکترونیک، 27 اسفندماه در محل معاونت علمی، برگزار شد.

حامد رفیعی رئیس مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، در این نشست به تبیین و تشریح راه‌کارهای نوآورانه و پایدار تأمین مالی و سرمایه مورد نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخت و گفت: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، همواره با استفاده از ابزارهای قانونی، تعامل با نهاهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی تلاش می‌کند تا مسیر تأمین سرمایه زیست‌بوم فناوری و نوآوری را نیز از مسیرهای خلاقانه، نوآورانه و پایدار هموار کند.

رفیعی، در ادامه به انواع روش‌های مورد توجه معاونت علمی برای تأمین مالی نوآورانه کسب و کارهای دانش‌بنیان پرداخت و گفت: طی نشست‌هایی که با فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان، بویژه شرکت‌های صنایع پیشرفته و دانش‌بنیان صنعت و معدن و همچنین شرکت‌های فعال در انجمن تجارت الکترونیک داشتیم، به جمع‌بندی‌های خوبی رسیدیم و خوشبختانه این فضا فراهم است که با اتخاذ سازوکارهای همکاری و تعامل، روش‌های نو به یاری تأمین مالی پایدار این کسب‌وکارها بیایند.

انتشار اوراق گواهی سپرده توسعه فناوری

رفیعی، با اشاره به روش اوراق گواهی سپرده توسعه فناوری، به عنوان یکی از این روش‌ها گفت: کارکرد اوراق گواهی سپرده خاص در یکسال اخیر در حال توسعه است و با همین رویکرد، طراحی "اوراق گواهی سپرده توسعه فناوری" به عنوان ابزار تأمین مالی خاص زیست بوم دانش بنیان معرفی می‌شود و خوشبختانه در بررسی‌های عملیاتی، تعداد قابل توجهی از بانک‌ها، از این روش تامین مالی استقبال کرده‌اند.

رفیعی، با بیان این‌که اوراق گواهی سپرده خاص، که آن را در زیست‌بوم، اوراق گواهی توسعه فناوری می‌نامیم، می‌تواند در توسعه کسب و کارهای دانش‌بنیانی که حائز شرایط مشخصی باشند، ادامه داد: این روش تامین مالی با اولویت تامین مالی کسب و کارهای دانش‌بنیان موثر در افزیش سهم زیست‌بوم در GDP کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان سبز، دانش‌بنیان‌های دارای طرح‌ها و اولویت‌های مرتبط با توسعه انرژی تجدیدپذیر یا اوراق گواهی سپرده سبز حائز اولویت تخصیص خواهند بود. البته شرکت‌های دیگر نیز با داشتن شاخصه‌هایی، امکان بهره‌مندی از این اوراق را خواهند داشت. نرخ سود علی‌الحساب این نوع اوراق برای سرمایه‌گذاران 25 درصد بوده که برای شرکت‌های دانش‌بنیان، هزینه تأمین مالی با هزینه‌های مختلف دیگر به حدود 30 تا 32 درصد خواهد رسید.

رئیس مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، با بیان این‌که در گام نخست مبلغ 10 الی 20 همت برای شروع این اوراق پیشنهاد شده است، ادامه داد: از آن‌جایی‌که به دنبال یک شیوه تأمین مالی پایدار و اجرایی برای شرکت‌های دانش‌بنیان هستیم، انتشار اولیه ۱۰ الی 20 همتی پیشنهاد می‌شود. بدین ترتیب، از طرفی نیاز و توانمندی واقعی در دو سوی عرضه و تقاضا محک زده می شود ضمن این‌که برای نوبت بعدی، ظرفیت‌سنجی بهتری برای انتشار اوراق گواهی سپرده توسعه فناوری صورت گرفته است و ابعاد دقیق‌تری از نیاز این حوزه به دست خواهد آمد. این رقم در واقع سنگ محکی است تا این مسیر را آغاز کنیم.

رفیعی در ادامه افزود: از مهم‌ترین ویژگی‌های این روش می‌توان به دستیابی به منابع جهت سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و کاهش نیاز به تسهیلات، ارزان‌تر بودن تأمین منابع نسبت به روش تأمین مالی جمعی و سایر روش‌های بازار سرمایه اشاره کرد. انتشار این اوراق می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به شرکت‌های دانش‌بنیان را افزایش دهد.

ایجاد صندوق تضمین دارایی نامشهود

رفیعی با تأکید بر این‌که شرکت‌های تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال علی رغم سهم بالای دارایی نامشهود در آنها، کمتر به سراغ ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهودشان رفته‌اند که این مورد را باید پیگیری کنند، ادامه داد: برای حل مشکل توثیق در شرکت‌های تجارت الکترونیک که عمده دارایی آن‌ها نامشهود است، علاوه بر استفاده از ظرفیت ماده 7 قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت و همچنین بند چ ماده 66 قانون برنامه هفتم پیشرفت، ایجاد صندوق ضمانت دارایی نامشهود می‌تواند گامی اثرگذار در جهت کمک به رفع تعهدات ضمانتی و تایید شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی بانک‌ها و تسهیل فرآیند دریافت تسهیلات باشد.

به گفته رئیس مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، با توجه به نکول پایین شرکت‌های دانش‌بنیان در اخذ تسهیلات بانکی و درصد پایین دریافت غرامت فرایندهای بیمه‌ای می‌توان به رونق این صندوق به عنوان یک کسب و کار موفق امید بست. ضمن اینکه در کنار این صندوق یک فرایند اعتبارسنجی شرکت جهت توثیق دارایی نامشهود نیز وجود خواهد داشت.

فاکتورینگ

رئیس مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، «فاکتورینگ» را یکی دیگر از روش‌های تامین مالی در زیست‌بوم دانش‌بنیان عنوان کرد و گفت: این موضوع در قانون دیده شده اما از ظرفیت آن استفاده‌ مشخصی نشده است. الگوی پیشنهادی معاونت در این خصوص جهت استقبال دو طرف قرارداد و همچنین استقبال نهادهای مالی بسیار جذاب است.

در این الگو، خریدار قرارداد خود با فروشنده را در نهاد مالی فاکتور خواهد کرد با این شرط که 50 درصد مبلغ قرارداد را به حساب فروشنده در نهاد مالی واریز کند. مابقی مبلغ قرارداد تا زمان سر رسید به صورت اقساطی در مقابل تسلیم تضامین مکفی و پرداخت کارمزد به نهاد مالی به حساب فروشنده در نهاد مالی واریز خواهد شد. نهاد مالی نیز متعهد خواهد بود که به میزان اصل مبلغ قرارداد  (به تضمین مبلغ بلوکه شده در نهاد مالی به ذینفعی فروشنده)، به فروشنده تسهیلات ارائه کند. در زمان سر رسید قرارداد نیز، نهاد مالی متعهد به بازگرداندن اصل مبلغ قرارداد در زمان سررسید پس از تنزیل و کسر کارمزد نهاد مالی به فروشنده (با شرط تسویه تسهیلات) خواهد بود. چنانچه سررسید تسهیلات با سررسید قرارداد متفاوت باشد، معادل مبلغ لازم جهت تضمین باقیمانده تسهیلات، همچنان در حساب فروشنده نزد نهاد مالی بلوکه خواهد بود و در زمان سررسید تسهیلات، به فروشنده باز گردانیده خواهد شد. در این الگو هر سه طرف، منتفع خواهند شد.

رفیعی ادامه داد: همچنین پیشنهاد روشی توسعه‌یافته از فاکتورینگ را داریم که این اعتبار به صورت کوپن، در زنجیره فناوری و نوآوری گردش داشته و قابل انتقال باشد. به طوری که آخرین حلقه‌ای که این اوراق را در دست داشته باشد، به تناسب زمان باقی مانده از سررسید قرارداد، بتواند تسهیلات و در نهایت اصل پول دریافت کند.

الگوی مدل انجمن‌محور تأمین مالی جمعی

وی به مدل انجمن محور تامین مالی جمعی، به عنوان یکی دیگر از روش‌های تامین مالی زیست‌بوم فناوری و نوآوری اشاره کرد و افزود: با توجه به این که نرخ تامین مالی جمعی، بالا است اگر انجمن‌ها بتوانند، صندوقی داشته باشند که این مدل برای سکوهای تأمین مالی جمعی (کراد) نیز جذاب است و وقتی این سرمایه در کراد می‌چرخد و بلوکه نیست، به اعتبار این پول، هزینه‌های ضمانت و غیره‌ای که شرکت‌های معرفی شده از سوی انجمن(بصورت انفرادی) باید جهت تأمین مالی تحویل بدهند کاهش یافته و می‌تواند نقش بسیار خوبی در کاهش هزینه تأمین مالی و رونق بازار تأمین مالی جمعی داشته باشد.

در این الگو، جدا از مشارکت انجمن‌ها، معاونت علمی نیز می‌تواند نقش آفرین باشد. 

در توسعه الگوی پیشنهادی قبل نیز باید گفت که چنانچه نیاز تأمین مالی شرکت‌ها بیش از ظرفیت مجاز سکوها باشد، شرکت‌ها نیازمند ورود به دیگر سکوها خواهند بود چنانچه در آن سکوها، انجمن سرمایه گذاری نکرده باشد لازم است همکاری بین سکوهای تأمین مالی وجود داشته باشد، به نوعی که سکویی که شرکت جهت تأمین مالی به آن مراجعه کرده، بتواند همان امتیازهای شرکت در سکویی که انجمن در آن سرمایه‌گذاری کرده است را بپذیرد. برای این منظور یکی از راه‌های پیشنهادی می‌تواند استقرار الگوی صندوق تضمین پروژه‌های خاص فناورانه در سکوهای تامین مالی جمعی باشد که سوابقی از الگوهای مشابه این مورد را می‌تواند در دنیا هم مشاهده کرد.

ایجاد صندوق‌های تامین مالی مشترک

رئیس مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، صندوق تامین مالی مشترک Joint Funding Pool  را یکی دیگر از روش‌های تأمین مالی پایدار دانست و گفت: این صندوق در قالب پلتفرم همکاری مالی نوآورانه (هما) فعالیت می‌کند، این روش بر مبنای همکاری بین بانکی استوار بوده و در قالب مجوز بانک مرکزی، می‌تواند صندوقی جهت همکاری بین بانکی جهت مشارکت در تأمین مالی و ارائه تسهیلات به هر طرح دانش‌بنیان راه‌اندازی شود. در این حالت بانک‌ها بر اساس اطلاعات پروژه‌ها و ارزیابی‌ها تصمیم می‌گیرند که کدام پروژه‌ها را تامین مالی کنند. دقت شود که در این مرحله بانک‌های تجاری متعهد به یک صندوق مشترک بوده و هر یک درصدی از پروژه را تأمین مالی می‌کنند. به طور مثال اگر سه بانک تجاری در این صندوق حضور داشته باشند، بانک‌های تجاری A، B  و C هرکدام 30%، 40% و 30% از تامین مالی پروژه را تعهد می‌دهند. به این ترتیب یک وثیقه از طرف شرکت درخواست کننده می‌تواند در هر سه بانک تجاری پذیرفته شده باشد. در بسیاری موارد وثیقه از نوع دارایی، چون قابل تقسیم نیست، شرکت مجبور است آن دارایی را برای اخذ وام در یک بانک وثیقه کند. در این روش یک وثیقه (در صورت کفایت) می‌تواند همزمان نیاز وثیقه‌ای در سه بانک را رفع کند. ضمن اینکه ریسک بانک‌ها نیز تسهیم شده و یک نوع مدیریت ریسک در اینجا اتفاق خواهد افتاد.

 وی با اشاره به پلتفرم دیجیتال هوشمند تامین مالی مشترک گفت: این پلتفرم آنلاین، به شرکت‌های دانش‌بنیان اجازه می‌دهد درخواست‌های تامین مالی خود را ثبت کنند تا بانک‌ها و موسسات مالی بتوانند به این درخواست‌ها پاسخ دهند. این روش سریع‌تر، شفاف‌تر و کار آمدتر از روش‌های سنتی است و در این روش، استفاده از فناوری بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند برای ثبت و مدیریت درخواست‌ها، تاییدیه‌ها و پرداخت‌ها مورد تأکید است که کاهش ریسک خطا و افزایش شفافیت را به همراه خواهد داشت.

تخصیص وام‌های مبتنی بر درآمدهای آینده شرکت‌ها

رفیعی، به وام مبتنی بر درآمدهای آینده شرکت‌های دانش‌بنیان، به عنوان یکی دیگر از روش‌های تأمین مالی اشاره کرد و گفت: برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان، با نگاه به آینده، برای فعالیت‌های آینده‌محور خود نیازمند تسهیلات هستند. در واقع زیست‌بوم نواوری و فناوری معمولاً به نوآوری و تحقیق و توسعه (R&D) متمرکز هستند و محصولات یا خدمات جدیدی را به بازار معرفی می‌کنند که اغلب درآمدهای قابل توجهی را در آینده به همراه داشته باشد. تسهیلات مبتنی بر درآمدهای آینده، روشی مناسب برای این شرکت‌ها است و در قالب آن، متعهد می‌شوند که درصدی از درآمد آینده کارشان را به عنوان اقساط تسهیلات اعلام کنند. این اظهار درآمد که بر اساس موفقیت در بازپرداخت، اعتبار برای تسهیلات بعدی را دریافت می‌کند، بسیار مهم است و در ارزیابی‌ها نهاد تأمین کننده مالی، برای اعتباردهی و تخصیص تسهیلات بعدی، تأثیرگذار خواهد بود. همواره این نگرانی در وام‌های مبتنی بر درآمد وجود دارد که اظهار دقیق درآمد از طرف شرکت‌ها تحقق نیابد. در الگوی اعتباردهی براساس اعلام درآمد (اباد) که توسط معاونت معرفی می‌شود، شرکت‌ها ابتدا یک وام اولیه دریافت می‌کنند و براساس درآمدهای اعلام شده و اهداف محقق شده، می‌توانند اعتبار برای وام بعدی را دریافت کنند. شرکت‌هایی که درآمدهای خود را دقیق اعلام کنند و به اهداف مالی تعیین شده برسند، با توجه به کاهش ریسک نهاد وام دهنده، محتمل است که با وثایق کمتر و بطور کلی نرخ‌های سود واقعی کمتری برای وام‌های بعدی مواجه شوند و یا حتی بانک‌ها با شخصی‌سازی مشتریان، شرایط وام‌دهی بهینه‌تری را به این گروه پیشنهاد دهند.

وی در ادامه بیان کرد: مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، به روش‌های دیگری همچون الگوی بیمه اعتباری در زیست بوم دانش‌بنیان، بیمه دارایی نامشهود، توسعه فرانچایز در زیست‌بوم دانش‌بنیان، الگوی توکنایز کردن دارایی در شرکت‌های دانش‌بنیان، توسعه انتشار اوراق سبز در بازار سرمایه، توسعه اوراق صکوک و انواع مرابحه در زیست بوم، الگوی توسعه گواهی صرفه‌جویی ناشی از توسعه فناوری در بازار سرمایه، ارائه برنامه توسعه بازار نوآفرین درفرابورس و الگوهای دیگری توجه دارد که توسعه این روش‌ها را با تعامل و هماهنگی با نهادهای مختلف دنبال می‌کند

وی در ادامه افزود: همچنین، امکان‌سنجی ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری با اثرات اجتماعی به ویژه در حوزه پروژه‌های آب انرژی و محیط زیست و با نگاه محرومیت‌زدایی از دیگر موضوعاتی است که در دستور کار مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی قرار دارد.

رفیعی در پایان از همراهی  دکتر حسین افشین به عنوان مقام عالی معاونت قدردانی کرد و یادآور شد: این الگوها در ارتباط مستمر با شخص معاون علمی، در حال پیگیری است و امید است بتوانیم مسیرهای نوآورانه‌ای برای تأمین مالی پایدار در زیست‌بوم دانش‌بنیان فراهم کنیم چراکه در نهایت، توسعه‌ سرمایه‌گذاری در این زیست بوم، سهم بسزایی در شکوفایی اقتصادی کشور خواهد داشت. 

پایان پیام/

#24