به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چه موضوعی باعث می شود ما، "ما" باشیم؟ یک کامپیوتر سیستمی پیچیده است. اما مغز ما از پیشرفته ترین کامپیوترها نیز شگفت انگیز و پیچیده تر است. میلیاردها سلول عصبی کنار هم قرار می گیرند تا پیام و فرمانی عملی شود. زمانی که شما تصمیم به انجام کاری می گیرید پیام از این سلول ها عبور می کند و در نهایت فرمان اجرا به شما داده می شود. همچنین ارتباط میان این سلول ها عملکردهای شناختی همچون توجه، حافظه و تصمیم گیری را ایجاد می کند. همان عملکردهایی که باعث می شود ما، "ما "باشیم.

زمانی که مغز دچار آسیب می شود این عملکردها افت پیدا می کند. اما با توان بخشی شناختی می توان آنها را در مسیر بهبود قرار داد. ضربه به سر از آسیب هایی است که منجر به اختلال عملکرد شناختی در افراد می شود. هر سال 69 میلیون نفر در جهان دچار آسیب تروماتیک مغزی می شوند. برخی از این افراد دچار ناتوانی طولانی مدت می شوند و بازگرداندن آنها به زندگی عادی همواره چالش بزرگی برای درمانگران است. اما بخش اعظم این آسیب ها ناشی از سوانح جاده ای است و متاسفانه کشور ما در میان کشورهای با بیشترین میزان تصادفات جاده ای قرار دارد. اختلال عملکرد شناختی ناشی از آسیب سر در کشور ما خسارت های زیادی به بار آورده است. آسیب هایی که شاید علامت مهمی را در همان ابتدا بروز ندهند اما در طول زمان هزینه زیادی را به جامعه تحمیل می کنند.

اما شاید مهمترین سوال این باشد که آیا بالاخره توان بخشی شناختی می تواند تغییراتی قابل توجه و همچنین اندازه گیری را در طول زمان در افراد ایجاد کند؟ سوالی که هنوز ذهن بسیاری از محققان را به خود مشغول کرده است و مقالات زیادی در این راستا به چاپ رسیده اند و در نهایت سوال مهم دیگر این خواهد بود که آینده توان بخشی شناختی چیست؟ عوامل زیادی در پاسخ به این سوال نسبتا سخت نقش دارند. در طی سالیان اخیر با پیشرفت آگاهی از این فاکتورها دیدگاه محققان نیز نسبت به آینده توان بخشی تغییر کرده است. انعطاف پذیری عصبی، فناوری، تفکر بین رشته ای برخی از این عوامل هستند. مغز ما هر روز و هر لحظه در حال تغییر است. زمانی تصور می شد که مغز پس از شکل گیری دیگر تغییر نمی کند اما مغز ما با مغز چند ثانیه پیش متفاوت است. هم اکنون چالش اصلی نحوه استفاده از این پتانسیل مغز یعنی قدرت تغییر آن در راستای بازگرداندن عملکردهای قبلی آن است.

درباره فناوری نیز باید گفت پیشرفت چشمگیر آن توانایی برای یادگیری و کنترل محیط بیش از پیش کرده است. یکی از مهمترین اهداف توان بخشی شناختی بازگشت افراد به زندگی و بهبود عملکردهای اجرایی آن ها است. فناوری در این میان نقش مهمی را ایفا می کند. به تراشه های کامپیوتری فکر کنید که به وسیله مغز ما کنترل می شود. به سلول هایی فکر کنید که در مغز افراد مبتلا به پارکینسون کاشته می شوند. پیشرفت فناوری عاملی است که هر چند سال یک بار نتایج حاصل از پژوهش هایی که میزان تاثیرگذاری توان بخشی شناختی را گزارش می دهند را بی اعتبار می کند. از طرفی استفاده از نرم افزار های کامپیوتری و ارائه تکالیف شناختی به افراد می تواند نقش تعیین کننده ای داشته باشد.

پایان پیام/25