تبلور این فناوری‌ها را می‌توانیم در سطوحی که با آن‌ها سر و کار داریم، تجهیزاتی که هر روزه از آن‌ها استفاده می‌کنیم و حتی خوراکی‌ و پوشیدنی‌هایمان ببینیم. در میان رقابت تنگاتنگ فناوری‌ها برای دربرگرفتن دنیای پیرامون ما، فناوری نانو توانسته است با قابلیت‌ها و کارایی بالایی که از خود نشان داده، سهم قابل توجهی در بهبود کیفیت زندگی ایفا کند.

یکی از بخش‌هایی که نانوفناوری به حضور خود و همچنین تولیدات استحکام و کیفیت بخشیده، حوزه پوشش‌ها است. استفاده از مواد رایج در پوشش دستگاه‌ها، لوازم خانگی و ساختمان‌ها، ضمن پایداری و کیفتی که ممکن است چندان مطلوب نباشند، آسیب‌هایی را برای سلامت محیط زیست و انسان به همراه دارد.

مستحکم و سازگار با محیط زیست

شرکت شیلر فرآیند پارس با عرضه نانوپوشش تبدیلی به بازار تجاری، نیاز کشور را با تولید محولی ایران‌ساخت و دوست‌دار محیط‌زیست تامین کرده است. این نانوپوشش جایگزین پوشش‌های رایج در شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات و لوازمر خانگی شده و میزان استفاده از مواد شیمیایی خطرناک را در تولید محصولات این صنایع به پایین‌ترین میزان، کاهش داده است.

پوشش‌های محافظتی که معمولا روی سطح فلزات استفاده می‌شود نیازمند ترکیباتی است که برای محیط‌زیست خطرناک بوده و می‌تواند آسیب‌های زیادی به افراد در محیط کار و همچنین محیط‌زیست وارد کند.

پوشش‌دهی تبدیلی کرومات یا کروماته‌کردن، نوعی از پوشش‌دهی است که با عملیات شیمیایی می‌توان ترکیبات فلزی مانند اسید کرومیک، کرومات یا دی‌کرومات روی سطح قرار داد. نتیجه چنین عملیاتی ایجاد پوشش محافظ تبدیلی، شامل ترکیبات کروم بر روی سطح فلز بوده که این روش برای چسبندگی رنگ و مقاومت خوردگی آلومینیوم انجام می‌شود.

یکی از مشکلات رایج در این فرآیند، آلودگی‌های زیست‌محیطی در اثر استفاده از عناصر آلاینده و آسیب‌زا است؛  اما یک شرکت دانش‌بنیان توانسته است با تولید نمونه نانویی پوشش‌های سطحی، ضمن افزایش کارآمدی و کیفیت محصولات، سلامت را برای جامعه و محیط زیست به ارمغان بیاورد.

افزایش کارآمدی پوشش‌های سطحی

پوشش‌های تبدیلی نانوسرامیکی مبتنی بر عنصر زیرکونیوم به بازار عرضه شده است که برای چسبندگی رنگ و افزایش مقاومت فلز پایه، کارایی بسیار بالایی را از خود نشان داده است.

یکی از مزیت‌های این فناوری آن است که میزان پوشش نهایی مورد نیاز روی سطح فلز به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. برای مثال اگر روی قطعه‌ای نیاز به ۱۰ هزار نانومتر پوشش بوده، با استفاده از این نانوپوشش تبدیلی، پوشش نهایی مورد نیاز به زیر ۱۰۰ نانومتر کاهش می‌یابد.

پوشش‌های رایج در صنعت نظیر روی، نیکل، منگنز و فسفات، آسیب‌هایی را برای سلامت انسان و محیط زیست به همراه می‌آورند اما این نانوپوشش‌ها، ضمن حفظ سلامت جامعه به محیط زیست آسیبی نمی‌رسانند. از سوی دیگر برای پوشش‌های رایج آب زیادی مصرف می‌شود در حالی که این نانوپوشش ها به آب اندکی نیاز دارد.

بنابراین، استفاده از نانوپوشش‌های ایران‌ساخت به ویژه برای بخش‌هایی که با مشکل کم‌آبی روبرو هستند، می‌تواند راه‌گشا باشد است. در روش‌های پیشین رسوب و لجن‌ زیادی تولید می‌شد و در نتیجه لازم بود تا تجهیزات زیادی برای جداسازی رسوب‌ها از محلول استفاده شود، اما این نانوپوشش عاری از لجن و رسوب هستند.

از سوی دیگر، این نانوپوشش برای کاربران نیز مناسب‌تر است چرا که با مواد سالم‌تری در تماس هستند و اثرات جانبی کمتری برای سلامت به همراه دارند.

ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با حمایت از ایده‌های نواورانه، طرح‌های فناور و محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان، زمینه را برای رونق تولید محصولات ایران‌ساخت نانو و توسعه این فناوری فراهم می‌کند.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24