مغز انسان از 10 هزار سال قبل ارتقا نیافته است. درحالیکه در عصر دیجیتال هستیم و فناوری اطلاعات با سرعت بی سابقه‌ای در حال رشد است، مغز بشر به سختی در حال تلاش برای رساندن خود است و همزمانی با عصر ویروس کرونا و افزایش نگرانی‌ها، عدم اطمینان، پیچیدگی و ابهام رفتارها و مدیریت شرایط دچار بحران می‌شود.

هوش سیال و کارکردهایش

در این شرایط چه‌گونه می‌توان تصمیم‌های با کیفیتی گرفت؟ پاسخ این است که اکنون زمان ارتقای سخت افزار قابلیت مدیریت اجرایی مغز فرارسیده است. مدیران امروز باید ماهیچه‌های مغز خود را در این دوران پویا و پرتحرک، منعطف کنند.

این‌جا است که پای هوش سیال به میدان می‌آید. وقتی به هوش فکر می‌کنید، چه چیزهایی به ذهنتان می رسد؟ هوش چیزی بیش از جمع آوری حقایق نیست. همچنین توانایی یادگیری چیزهای جدید را در بر می گیرد. روان‌شناسان تعاریف متفاوتی دارند که از آن‌ها برای شناسایی راه‌های مختلف بدست آوردن و استفاده از اطلاعات استفاده می کنند.

تفکر یا هوش سیال چیزی است که وقتی نمی‌دانیم چه کنیم، از آن استفاده می‌کنیم و زیربنای توانایی رهبر در تفکر و عمل سریع، حل مسائل جدید و بدیع و عبور از راه‌های ناشناخته است.

این توانایی از دانش تخصصی و آموزش علمی جداست. تفکر سیال تمام توانایی‌های یادگیری و توانایی مدیر در انطباق، انعطاف و چابکی را در خود دارد و شامل تفکر تحلیلی، مفهومی، نوآورانه، راهبردی و متمرکز است.

مهارت‌های شناختی و توانمندی در هوش سیال

نمونه‌هایی از استفاده از هوش سیال شامل حل معماها و ارائه  استراتژی‌های حل مسئله است. این جنبه از هوش شامل توانایی حل مشکلات و استدلال درباره چیزهایی مستقل از دانش قبلی است. هنگامی که با مشکلی کاملاً جدید روبرو می شوید که با دانش موجود حل نمی‌شود، برای حل آن باید به هوش سیال متکی باشید.

هوش سیال در اواخر بزرگسالی تمایل به کاهش دارد. برخی از مهارتهای شناختی مرتبط با هوش سیال با رسیدن افراد به بزرگسالی دیرتر کاهش می یابد. هوش سیال اساس تفکر سیال و دانش متبلور است که بر مبنای مهارت‌های شناختی انسان بنا شده است. قبلاً اینگونه برداشت می‌شد که هوش سیال یک توانایی غریزی است و بنابراین قابل تغییر و رشد نیست. اما با کمک ارتقای مهارت‌های شناختی، این هوش قابل ارتقا است.

هوش سیال را می‌توان از طریق یادگیری بهبود بخشید. هرچه دانش انباشته شده بیشتری داشته باشید، هوش سیال‌تر و متبلورتری خواهید داشت.

توسعه مهارت‌های شناختی

در حال حاضر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی و فناوری با حمایت از توسعه و ترویج مفاهیم علوم شناختی و مغز، شناخت و اعصاب زمینه را برای بهبود هوش سیال و دیگر ضرورت‌ها برای زندگی بهتر در جامعه اطلاعاتی و پویا این حوزه فراهم می‌کند.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24