*زهره توفیقی

وقتی از فناوری‌های نرم در مقابل فناوری‌های سخت صحبت می‌کنیم، مشخصه‌هایی مطرح می‌شود که برخی از آن‌ها انحصاری هستند. در این متن به چنین مشخصه‌هایی می‌پردازیم.


به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، فناوری نرم در مقایسه با فناوری سخت دارای برخی مشخصه‏های انحصاری است.
فناوری نرم رابطه‏ی عمیق‏‌تر و نزدیک‏تری با انسان و فرهنگ دارد و رفتار، کنش، واکنش و برهمکنش‏های انسان را به مثابه موضوع عملیاتی خود مورد توجه قرار می‌‏دهد.
عوامل انسانی و محیط اجتماعی عوامل اساسی شکل‏گیری، ارایه، قالب‏ریزی و نوآوری فناوری نرم هستند. برهمین اساس، فناوری نرم از افکار، دیدگاه‏‌ها و فردیت بشر قوام گرفته و مسیر فناوری‏ ‎های سخت را کنترل می‌‏کند.
 فناوری نرم در عوالم روحی و معنوی ریشه دارد و سامانه‏ی کنشی هماهنگ درونی و سامانه‏ی رفتاری را مورد توجه قرار می‌‏دهد.
فناوری نرم خنثی نیست و رویکردی دو گرایشی دارد. گرایش‏های دوگانه‏ی فناوری نرم ازعملکرد‏های دوگانه‏ محور آن سرچشمه می‌‏گیرد که در آن نیروهای بهره‏ور و روابط تولیدی را به طور هم‏زمان آشکار می‌‏سازد.
فناوری نرم در برابر چارچوب‏های رایج و استانداردسازی مقاومت می‌‏کند. ساختار فناوری نرم و تشکیل آن اجزایی مانند عوامل روان‏‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی موانع جدی در مسیر استانداردسازی آن هستند. به عبارت روشن‏‌تر، فناوری نرم دارای جنبه‏های آشکار و ضمنی است.
فناوری نرم دارای مرزهای مبهم و نامشخص است و از آنجا که با عوامل انسانی ارتباط تنگاتنگ دارد، مرزهای میان علم و فناوری با پیچیدگی و ابهام فراوان روبرو است.
 برخی از فناوری‏های نرم به محصولات و خدمات تبدیل نمی‌‏شوند، بلکه مانند برخی از فناوری‏های سخت اساس و پایه‏ی صنایع را شکل بخشیده و برای تامین خدمات و محصولات دیگر به کار گرفته می‌‏شوند.
نوآوری در فناوری‏های نرم با تغییر در شیوه‏ی نگرش، زندگی، ارزش‏‌ها، سطح تقاضا و الگوهای فکری تازه ایجاد می‌‏شود.
فناوری‏های نرم ناچار هستند در عمل با یکدیگر ترکیب شده و یا یکپارچه شوند، زیرا اجرا و موفقیت‏ فناوری نرم نیازمند رویکردی جامع و تمامیت نگر به کاربرد آن است.
رابطه‏ی میان فناوری نرم و قوانین بسیار تنگاتنگ است. این فناوری در سرشت خود با قوانین و مقررات عجین شده است. فناوری نرم پایه و درونمایه‏ی نوآوری در قوانین، مقررات، سامانه‏‌ها، نظام‏‌ها و سیاست‏های مربوطه را شکل می‌‏دهد.

*کار‌شناس ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت ساز معاونت علمی