محصولات دانش‌بنیان سلول‌های بنیادی و کاربردهای بالینی آن در سال های اخیر به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته، به ویژه با توسعه پژوهش‌ها و روش‌های نوآورانه، توجه به این فناوری و کاربردهایش در سلامت بیش از گذشته شده است.

در چند دهه اخیر، پیشرفت‌های بزرگی در سلول‌های بنیادی به دست آمده است. زیست‌فناوری و پیوند آن با حوزه سلول‌های بنیادی نشان داد که این سلول‌ها در روند ترمیم پوست نقش دارند. سلول‌های بنیادی به طور کلی از این ویژگی برخوردارند که به سلول‌های تخصصی یا تمایز یافته بدل شوند و قادرند خود را برای مدت طولانی تجدید کنند.

سلول های بنیادی جنینی و سلول های بنیادی سوماتیک دو نوع از این سلول‌ها هستند. سلول‌های بنیادی جنینی از توده سلولی داخلی بلاستوسیست در جنین پستانداران بدست می آیند. سلول‌های بنیادی جنینی پرتوان هستند. بنابراین می‌توانند سلول‌های تمایزیافته را ایجاد کنند.

برخلاف سلول های بنیادی جنینی، سلول های بنیادی سوماتیک معمولاً در اندام‌ها یا بافت های بالغ یافت می شوند. برخی از سلول های بنیادی پیکری یا سوماتیک، ممکن است چندتوانی باشند. اما اکثر آنها دارای محدودیت تمایز هستند، یعنی سلول های بنیادی خون‌ساز فقط می توانند باعث ایجاد سلول‌های خونی بالغ شوند،در حالی که سلول‌های بنیادی عصبی فقط به سلول های عصبی تقسیم می‌شوند.

سلول‌های بنیادی پوست نیز به عنوان سلول های بنیادی سوماتیک طبقه بندی می شوند، اما به دلیل ناهمگونی سلولی پوست، انواع مختلفی از سلول‌های بنیادی پوست در دهه های گذشته یافت شده است.

توسعه درمان با سلول‌های بنیادی پوست

به تازگی پیشرفت های چشمگیری در شناسایی انواع مختلف سلول های بنیادی پوست با کمک ابزارهای مولکولی صورت گرفته است. سلول‌های بنیادی اپیدرمال، سلول‌های بنیادی فولیکولی، سلول‌های بنیادی ملانوسیت، سلول‌های بنیادی غدد چربی، سلول‌های شبه سلول های بنیادی مزانشیمی، سلول های بنیادی خون ساز انواع این سلول‌ها را شکل می‌دهد که از میان آن‌ها، سلول های بنیادی اپیدرم بیشترین ارتباط را با ترمیم بافت و بازسازی پوست دارند.

هم‌گام با پیشرفت‌های عمده زیست‌شناسی مولکولی و سلولی در جهان، شرکت‌های دانش‌بنیان و پژوهشگران کشورمان نیز در توسعه فناوری ترمیم پوست به کمک این سلول‌ها فعالیت دارند. سازوکار ترمیم پوست به کمک سلول‌های بنیادی همچنان در حال مطالعه است و با توسعه فناوری این حوزه به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و همچنین پژوهش‌های فعال، راه ایران به بازارهای جهانی در حوزه سلول‌های بنیادی پزشکی بازساختی هموار می‌شود.

ستاد توسعه علوم و فناوری سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری با حمایت از مراکز جامع سلول‌های بنیادی، مراکز نوآوری و پژوهشگاه‌های فعال در این حوزه مرزهای دانش را توسعه می‌دهند. به طوری که اکنون نیز تعدادی از این پژوهش‌ها در حال طی کردن مراحل پیش بالینی و بالینی است.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24