معاونت امور بین‌الملل و تبادل فناوری معاونت علمی با هدف زمینه‌سازی برای افزایش ارتباط علمی، فناوری و نوآوری با دیگر کشورها و همچنین دستیابی به جایگاه مشخص و قابل توجهی از تجارت منطقه‌ای و جهانی محصولات دانش‌بنیان شکل گرفته است، این معاونت با توجه به جايگاه فرابخشي خود، مدیریت هماهنگي كلان فعاليت‌هاي فناوري، نوآوري در دستگاه‌ها و نهاد‌هاي مرتبط با معاونت با خارج از كشور، صادرات  كالا‌ها و خدمات دانش‌بنيان، عرضه و تقاضاي فناوري (انتقال فناوري)، بسترسازي و توسعه ديپلماسي فناوري و غیره را به‌عهده دارد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، معاونت امور بین‌الملل و تبادل فناوری معاونت علمی اهدافی چون برنامه‌‌ریزی برای  بسط و گسترش روابط علمي و فناوري با ديگر كشورها و سازمان‌هاي بين‌المللي، بررسي موانع و مشكلات توسعه روابط علمي و فناوري با ديگر كشورها و سازمان‌هاي بين‌المللي و ارائه راه‌كارها و فراهم نمودن شرايط مناسب جهت تسهيل و گسترش اين روابط، تدوين و اجراي سياست‌هاي تقويت و توسعه مبادلات فناوري با ساير كشورها از طريق همكاري‌هاي بين‌المللي و ساير طرق مقتضي، تبيين و پیگیری تصويب سياست‌ها و برنامه‌هاي حمايتي و تشويقي با هدف توسعه صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنيان و برنامه‌ريزي و تسهيل اقدامات اجرايي در حوزه ديپلماسي فناوري را در سه دفتر توسعه کسب و کار بین‌الملل، تبادل فناوری و دیپلماسی فناوری پیگیری می کند.
برای بررسی میزان و چگونگی اجرایی شدن اهداف تعیین شده و مرور عملکرد یک سال گذشته این معاونت با سکاندار معاونت امور بین الملل و تبادل فناوری معاونت علمی به گفت و گو نشستیم.    

•    آقای مهندس با توجه به اینکه یکی از نقایص تعاملات دیپلماتیک در کشور، نبود تعاملات سازنده در حوزه فناوری بوده، آیا معاونت امور بین‌الملل و تبادل فناوری برای رفع این نقیصه اقدامی داشته است؟

    از دی ماه سال 92 که کار خود را در امور بین الملل و تبادل فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان آغاز کردم تلاش داشتم زیر ساخت هایی که برای تعاملات بین المللی نیاز است را فراهم کنم که این زیرساخت ها با رویکرد توسعه کسب و کار بین المللی شرکت های دانش بنیان و تبادل فناوری مدنظر بوده است. برای این کار نیاز داشتیم که سیستم نوینی راه اندازی کنیم و به جای اینکه پروژه محور عمل کنیم به دنبال ایجاد و ترمیم زیرساخت برای تبادلات بین المللی بودیم.
زیرا در سیستم های پروژه محور با تغییر افراد احتمال تعطیلی طرح و پروژه زیاد است به همین دلیل ایجاد زیرساخت های مورد نیاز را در سه دفتر توسعه کسب و کار بین الملل، تبادل فناوری و دیپلماسی فناوری پیگیری کردیم.

ارائه 20 خدمت متنوع به شرکت‌های دانش‌بنیان ذیل کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری
به طور مثال در دفتر توسعه کسب و کار از دو سال پیش به این نتیجه رسیدیم که شرکت های دانش بنیان برای ورود به بازارهای بین المللی نواقص و ضعف هایی دارند که باید رفع شود به همین دلیل باید فعالیت های توانمندسازی برای آنها تعریف کنیم.
با همین هدف و برای ارائه خدمات مشاوره ای و اجرایی، کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری را با جمع کردن بهترین و تخصصی ترین شرکت های خصوصی موجود در حوزه خدمات بین المللی زیر یک سقف راه اندازی کردیم و به شرکت های دانش بنیانی که قصد صادرات محصولات خود را داشتند خدمات ارائه کردیم.
در حال حاضر بیش از 40 شرکت خصوصی در کریدور حضور دارند و خدمات تخصصی مانند نحوه گرفتن استانداردها و گواهینامه ها و مجوزهای بین المللی، مطالعه بازار، طراحی محصول و غیره را به شرکت های دانش بنیان ارائه می کنند. در واقع این 40 شرکت بیش از 20 خدمت متنوع به شرکت های دانش بنیان ارائه کرده و در مرحله اول چکاپ کاملی از توانایی شرکت های دانش بنیان و محصولات تولیدی آنها صورت می گیرد و بر اساس نتیجه ارزیابی آمادگی صادراتی شرکت، خدمات تخصصی به شرکت ها برای صادرات محصولات دانش بنیان ارائه می شود.
در قالب همین کریدور در دو سال گذشته بیش از یک هزار خدمت به بیش از 300 شرکت ارائه شده که دریافت خدمات از این مجموعه روند صعودی داشته و درخواست های زیادی از شرکت هایی که پتانسیل خوبی برای صادرات داشته یا در حال حاضر صادرات به دیگر کشورها دارند به کریدور ارائه شده است..

برون سپاری صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان به کمک معاونت علمی
از دیگر اقدامات معاونت امور بین الملل و تبادل فناوری معاونت علمی، راه اندازی 5 شرکت مدیریت صادرات بود در این طرح به جای اینکه هر شرکتی برای خود یک دپارتمان صادرات داشته باشد، بخش صادرات شرکت خود را برون سپاری می کند و این کار را به یک مجموعه تخصصی می سپرد؛ که با این کار، امکان حضور شرکت ها در نمایشگاه های تخصصی افزایش می یابد.
ایجاد پایگاه های صادراتی در دیگر کشورها برای حمایت و ارائه خدمات به شرکت های دانش بنیان یکی دیگر از نیازهایی بود که معاونت امور بین الملل و تبادل فناوری در این حوزه نیز ورود کرد و در حال حاضر 5 پایگاه صادراتی در دیگر کشورها راه اندازی شده است تا با استفاده از تجربیات و توانمندی این پایگاه ها، خدماتی چون حضور شرکت های دانش بنیان در مناقصات کشور هدف، بررسی بازار محصول تولیدی شرکت، نیازهای تولیدی کشور هدف و اعلام به شرکت ها و غیره را به شرکت های متقاضی ارائه می کنند، همچنین 8 کارگزار برون مرزی با مدل دیگری خدمات تخصصی به شرکت های دانش بنیان جهت ورود به بازار کشورهای هدف را ارائه می دهند.
 
تشکیل صندوق توسعه صادرات و تبادل فناوری
تاسیس صندوق توسعه صادرات و تبادل فناوری اقدام دیگر معاونت امور بین الملل و تبادل فناوری معاونت علمی در حوزه ایجاد زیرساخت های تبادلات بین المللی است که این صندوق یک صندوق خصوصی و تخصصی است و خدماتی در حوزه مالی به شرکت های دانش بنیان برای توسعه صادرات و تبادل فناوری ارائه می کند.
در راستای ارائه خدمات مالی به شرکت های دانش بنیان، سال گذشته بسته مالی تخصصی صادراتی نیز با صندوق نوآوری و شکوفایی تدوین شد تا با همکاری مشترک معاونت علمی و صندوق، با مدل های مختلف خدماتی تخصصی مالی با رویکرد صادرات به شرکت ها ارائه شود.
همراهی شرکت های دانش بنیان با وزیر امور خارجه و معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در سفرهای خارجی از جمله همراهی 15 شرکت های‌تک در حوزه نانو و بیو با وزیر امور خارجه کشورمان در سفر به چین، هند و ژاپن 40 شرکت حوزه نانو و بیو تجهیزات پزشکی تحهیزات ازمایشگاهی و انرزی های نو همراه ستاری هستند.

•    در حوزه همکاری‌های فناوری چه اقداماتی انجام شده است؟
    در این بخش نیز نگاه ما توسعه زیرساخت بود، به عنوان مثال در سفری که به کشور روسیه داشتیم متوجه شدیم که در همکاری با این کشور، ساختاری برای پیگیری تعاملات در حوزه فناوری وجود ندارد به همین دلیل از سال گذشته کمیسیون عالی همکاری فناوری با روسیه تشکیل دادیم که ساختاری در چنین سطحی برای همکاری های فناوری برای نخستین بار در کشور ایجاد شد.
البته پیش از این کارگروه همکاری یا کمیته همکاری با دیگر کشورها داشتیم؛ ولی کمیسیون عالی همکاری مشترک با روسیه از سطح وزیر هم بالاتر است و از طرف روسیه معاون نخست وزیر و از سمت ایران معاون علمی ریاست آن را بر عهده دارد.
در ذیل این کمیسیون 10 کارگروه تشکیل شده که خروجی برخی از این کارگروه ها بسیار قابل قبول و خوب بوده و در این دو سال، در کمیسیون مذکور همکاری های خوبی فراتر از خواست های سازمانی پیگیری شده است به عنوان مثال با توجه به ظرفیت هایی که این کمیسیون داشته کارگروه همکاری های دانشگاهی تشکیل شده و سال گذشته و در چهارچوب این کارگروه، نشست روسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه در مسکو و مهر امسال در ایران برگزار شد که 35 نفر از 13 دانشگاه برتر روسیه از معاونین و روسای دانشگاه ها حضور داشتند که 29 سند همکاری نیز در این نشست با حضور ستاری امضا شد.

راه‌اندازی صندوق علمی راه ابریشم راهی برای توسعه همکاری‌های فناوری
از دیگر اقدامات مفید و موثری که در معاونت امور بین الملل و تبادل فناوری صورت گرفت می توان به راه اندازی صندوق علمی راه ابریشم اشاره کرد، سند تشکیل این صندوق مشترک بین آکادمی علوم چین و معاونت علمی در سفری که سال گذشته رییس جمهوری چین به ایران داشت در حضور روسای جمهور دو کشور به امضا رسید.
امسال نیز فراخوان پروژه های مشترک این صندوق را اعلام کردیم که ذیل این صندوق، 10 پروژه در حوزه نانوتکنولوژی، انرژی‌های نو و علوم شناختی تعریف شده و منابع مالی آن به صورت مشترک توسط دو کشور تامین می شود و قرار است برای سال 2017 همکاری دو طرف و سقف حمایتی دو کشور از طرح ها افزایش ویژه ای یابد.
در سال گذشته مناسبات فناوری کشور را با اتریش ارتقا دادیم که برای این کار، یک کارگروه مشترک همکاری های فناوری ذیل نقشه راه 5 ساله همکاری های ایران و اتریش تدوین شده و سفر پایان سال معاون علمی و فناوری رییس جمهوری به اتریش نیز با همین هدف بوده است.
ارتقای مناسبات فناوری با کشور مجارستان نیز در قالب صندوق مشترکی بین دو کشور تعریف شد و سندی  نیز با کره جنوبی در زمینه فناوری فرهنگی و صنایع خلاق در حضور دو رییس جمهور در زمان سفر رییس جمهوری کره به ایران امضا شد.
اقدام بعدی ایجاد ظرفیت همکاری با پروژه‌های مگا ساینس بود که تعامل و همکاری با آنها باعث ارتقای توانمندی دانشمندان داخلی می شود، به عنوان مثال دسترسی دانشمندان ایرانی به تشکیلات  و تجهیزات یکی از شتابدهنده های نسل جدید دنیا در اسپانیا تحت عنوان آلبا از دستاوردهای همین طرح است.

ارائه تصویر علم و فناوری کشور با انتشار گزارش آنکتاد
پروژه دیگری که در حوزه بین الملل داشتیم با همکاری معاونت سیاستگذاری معاونت علمی انجام شد پیگیری به روزآوری گزارش آنکتاد با هدف رصد رشد و توسعه علم و فناوری در کشور بود که سال گذشته در ژنو با مسوولین کمیسیون علم و فناوری سازمان ملل مذاکراتی برای اجرای آن داشتیم و خوشبختانه پذیرفتند گزارش سال 2005 را بروز رسانی کنند.
گزارش جدید قرار است در اردیبهشت سال 96 در بیستمین نشست سالانه کمیسیون علم و فناوری برای توسعه در مقر سازمان بین الملل در ژنو با حضور نمایندگان کشورهای عضو این کمیسیون رونمایی شود.

•    آقای مهندس از اقدامات معاونت امور بین‌الملل و تبادل فناوری در حوزه دیپلماسی فناوری بگویید.
    دو سال پیش سند مهمی در حوزه دیپلماسی فناوری تحت عنوان برنامه اقدام مشترک با هدف توسعه دیپلماسی فناوری در وزارت امور خارجه بین معاونت علمی و وزارت امور خارجه امضا شد که این سند بندهای اجرایی زیادی داشت و درصد بالایی از این بندها اجرایی شد.
به عنوان مثال در این سند مقرر شد با توجه به اینکه دیپلمات های ایرانی باید برای ارتقا باید دوره‌ای بگذرانند، سرفصل دیپلماسی فناوری نیز به این دوره ها آنها افزوده شود که با همین هدف، دوره های یک روزه ای در پارک فناوری پردیس برگزار می شود و دیپلمات ها و برخی سفرای کشور با شرکت در این دوره ها با وضعیت علم و فناوری کشور و ظرفیت ها و مشکلات شرکت های دانش بنیان آشنا می شوند تا در حین خدمت خود به موضوع فناوری نیز توجه داشته و برای توسعه روابط و تعاملات فناوری با دیگر کشورها اهتمام بیشتری داشته باشند که از دو سال پیش تاکنون حدود 400 نفر از کارشناسان و مدیران وزارت امور خارجه در این دوره ها شرکت کرده اند.
حضور معاون علمی در سمینار سالانه سفرا در سه سال گذشته یکی دیگر از اتفاقات مهمی بوده که با هدف توسعه گفتمان و رویکرد دیپلماسی فناوری بین سفرا اجرایی شده و اخیرا در هیات همراه وزیر امور خارجه یک تیم فناوری نیز به دیگر کشورها اعزام می شوند تا در زمینه تبادلات فناوری با سایر کشورها مذاکراتی صورت گیرد.
ارتقای توانمندی ستادها در حوزه بین‌الملل یکی از مهم ترین اقدامات ما در دو سال گذشته بوده تا از این طریق به ستادهای توسعه فناوری در معاونت علمی کمک کنیم که روابط و تعاملات بین المللی خود را به صورت حرفه ای توسعه داده و توانمندی و دسترسی های بین المللی بیشتری داشته باشند
همچنین طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم را با بنیاد ملی نخبگان را آغاز کردیم که در این مدت بیش از 500 نفر از متخصصان و دانشمندان برجسته ایرانی مقیم دیگر کشورها به ایران بازگشته و در بخش های مختلف مشغول به فعالیت شده اند به عنوان مثال در حال حاضر 40 شرکت دانش بنیان توسط متخصصان ایرانی مقیم خارج از کشور که به ایران بازگشته اند ایجاد شده است.

•    و در پایان در خصوص برنامه های سال آینده این معاونت توضیحی ارائه کنید.
    در واقع برای سال آینده قصد داریم برنامه های سال گذشته را به صورت جدی تری ادامه دهیم شاید دو سال پیش که ابتدای مسیر بودیم نیاز داشتیم که هر سال برنامه های جدیدی ارائه کنیم؛ ولی برای سال جدید تمرکز معاونت امور بین الملل بر روی برنامه های سال های گذشته است و در حوزه حمایت از دانشمندان و متخصصان ایرانی غیر مقیم، توسعه کسب و کار بین المللی، توسعه دیپلماسی فناوری و تبادل فناوری متمرکز خواهیم بود.
پایان پیام/23