باتوجه به شدت خسارات ناشی از زمین‌لرزه که از مخربترین و ناشناخته‌ترین پدیده‌های طبیعی است، آگاهی از وقوع زمین‌لرزه، حتی درحد چند ثانیه نیز می‌تواند در کاهش خسارات جانی و مالی تاثیر بسزایی داشته باشد. سامانه هشدار سریع زلزله توسط یک شرکت دانش بنیان با همین کاربرد در کشور بومی سازی شد. 

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ایده اصلی هشدار زلزله بر پایه دو اصل مهم فیزیک استوار است. اولین اصل تفاوت سرعت موج غیرمخرب زلزله (امواج P) با امواج مخرب زلزله (موج S یا امواج سطحی) است. بر این اساس همیشه یک تاخیر زمانی برای رسیدن امواج مخرب زلزله نسبت به امواج اولیه وجود دارد و در این بازه زمانی می توان از وقوع زلزله در یک منطقه مشخص مطلع شد. در چنین شرایطی هر چه سایت مورد نظر فاصله بیشتری نسبت به مرکز زلزله داشته باشد، زمان هشدار بیشتری فراهم خواهد شد.

یک شرکت دانش بنیان داخلی برای کاهش اثرات مخرب زلزله در کشور، اقدام به بومی سازی سامانه هشدار سریع زلزله کرد. محمد حسین حکیمی مدیر عامل این شرکت دانش بنیان درباره طراحی و ساخت این سامانه در کشور، گفت: ساخت سنسورهای شتابنگاری برای استفاده جامعه مهندسی، لرزه شناسی و بخش صنعت کشور یک نیاز حیاتی است که از مدتها پیش مورد توجه پژوهشگاه بین المللی زلزله قرار گرفته است. وی افزود: بر این اساس پژوهشگاه بین المللی زلزله با تکیه بر دانش بومی و همکاری بخش خصوصی قدم به عرصه ساخت سنسورهای شتابنگاری و تجهیزات مورد نیاز گذاشته است.

به گفته حکیمی، ساخت سنسورهای شتابنگاری IIEES-HAT به عنوان نخستین محصول در این زمینه است که طی یک دوره چهار ساله طراحی شده است. در دو سال اخیر این سنسورها تحت آزمایش های صحت سنجی سخت گیرانه بسیاری قرار گرفته است. 

وی ادامه داد: انجام بیش از دو سال آزمونهای مختلف بر روی سنسورهای IIEES-HAT باعث ایجاد دانش فنی بسیاری در این زمینه شده است. تدوین استاندارد سنسورهای شتابنگاری قطع گاز برای شرکت ملی گاز ایران و تصویب این استاندارد بعنوان یکی از استانداردهای مرجع IGS نیز ثمره این دانش فنی در کشور است.

این فعال دانش بنیانی در کشور درباره نحوه عملکرد این سامانه، تصریح کرد: امواج رادیویی با سرعتی بیشتر نسبت به امواج زلزله منتقل می شود، بنابراین می توان قبل از رسیدن امواج زلزله به منطقه هدف، به کمک امواج رادیویی هشدار زلزله را به مناطق دورتر اعلام کرد.

وی افزود: البته زمان هشدار، به الگوریتم مورد استفاده در سامانه هشدار سریع نیز وابسته است. بطور کلی در سامانه های هشدار سریع از دو الگوریتم برجا (تک ایستگاهی) و ناحیه ای (شبکه لرزه ای)  استفاده می شود.

به گفته حکیمی، این سامانه در کشور ایران که یک کشور زلزله خیز و در معرض خطر است کمک بزرگی است تا با  کمک هشدارهای لازم، اثرات مخرب این حادثه را کاهش دهیم.

وی همچنین تصریح کرد: سامانه پاسخ سریع زلزله دیگر سامانه طراحی شده در شرکت ما است. سیستم‌های قطع خودکار گاز به سیستم‌هایی اطلاق می‌شود که به‌صورت خودکار نسبت به شرایط خطر واکنش نشا می دهد و جریان گاز را قطع می‌کنند. در این سیستم‌ها تصمیم گیری قطع گاز با پردازش برخط داده‌های شتاب زمین انجام می‌شود. 

این فعال دانش بنیانی ادامه داد: سنسورهای دریافت‌کننده شتاب حرکت زمین، سیستم پردازش مرکزی برای محاسبه و تشخیص سطح خطر برای انجام تصمیم گیری و سیستم‌ قطع خودکار که به فرمان از طرف سیستم پردازش واکنش داده و جریان گاز را قطع می‌کند از جمله سیستم های موجود در این سامانه است.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان فن آوران لرزه زمین پایش، با اشاره به سامانه طراحی شده دیگر در این شرکت، بیان کرد: سامانه پایش سلامت سازه ها از دیگر سامانه های طراحی شده در شرکت ما است. به طور کلی موضوع پایش رفتار لرزه‌ای سازه‌ها به سه صورت انجام می شود. پایش رفتار سازه‌ها با استفاده از ارتعاشات محیطی، پایش رفتار سازه‌ها با استفاده از ارتعاشات اجباری و پایش رفتار سازه‌ها در زمان وقوع زمین لرزه بزرگ در نزدیکی آنها.

وی افزود: شرکت ما در پروژه های مربوط به سامانه پاسخ سریع زلزله با شرکت گاز استان تهران همکاری می کند. در پروژه های مربوط به سامانه پایش سلامت سازه نیز با پل راه آهن رودشور، پل راه آهن میانه، سد هیروی و نیروگاه اتمی بوشهر همکاری داریم.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان، همچنین گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نقش موثری در پیشبرد اهداف شرکت های دانش بنیان دارد و اگر به شرکت ما کمک کنند، می توانیم این سامانه پرکاربرد را در کشور توسعه دهیم.

پایان پیام/23