اورهال هواپیما در حقیقت چک اساسی هواپیماست بدین معنی که هواپیما به مدت یک سال در آشیانه می‌خوابد و چک‌های گوناگونی بر روی آن انجام می‌شود، بدین معنی که بسیاری از قسمت‌های هواپیما برای بازرسی خوردگی آن بازشده و بسیاری از قطعات آن تعویض می‌شود.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، طبق برآوردهايی که صورت گرفته است هزينه تعمير و نگهداري يك هواپيما در دوران عمرش چندين برابر (2 تا 3 برابر) قيمت اوليه هواپيما است. اهميت و ارزش تعمير نگهداري به‌گونه‌ای است كه از پارامترهاي مهم و كليدي در انتخاب و بهره‌برداري هواپيماها در خطوط هوايي دنيا محسوب می‌شود. اهمیت تعمیر و نگهداری در برخی از صنایع به حدی است که در صورت عدم رعایت آن جان افراد به خطر خواهد افتاد، لذا در این‌گونه موارد تمهیدات بسیاری در جهت انجام عملیات تعمیر و نگهداری صورت می‌گیرد.

انواع بازرسی هواپیما

مطابق استاندارد FAA هر اپراتور، یک برنامه تعمیر و نگهداری پیوسته مطابق با مشخصه‌های عملکردی خود تهیه می¬کند. این برنامه شامل بازرسی‌های معمولی و جزئی می‌باشد. بازرسی‌هایی که در این برنامه تعمیر و نگهداری صورت می‌گیرند، عموماً به چهار شکل انجام می‌شود؛ بازرسی نوع A که معمولاً به‌صورت شبانه و در ورودی فرودگاه‌ها انجام می‌شود، این نوع بازرسی تقریباً بعد از هر 500 تا 800 ساعت پرواز صورت می‌گیرد و مدت‌زمان واقعی انجام این نوع بازرسی مطابق عوامل زیر متفاوت است: نوع هواپیما، تعداد سیکل‌های پروازی (یک پرواز و یک فرود برابر است با یک سیکل پروازی) یا مدت‌زمانی که هواپیما از بازرسی گذشته تاکنون پرواز داشته و ممکن است بنا به صلاحدید مدیریت خط هوایی و تحت شرایط مشخصی به تعویق بیفتد.

بازرسی نوع B، در این نوع بازرسی بعد از هر 3 تا 6 ماه و در مدت 1 الی 3 روز در آشیانه هواپیما صورت می‌گیرد، شرایط مشابه بازرسی نوع A ازنظر زمان‌بندی انجام برای این نوع بازرسی هم وجود دارد و ممکن است در قالب بخش‌های مختلف بازرسی نوع A شامل A-1 تا A-10 انجام شود.

بازرسی نوع C، این نوع بازرسی تقریباً بعد از هر 15 الی 21 ماه یا یک مدت‌زمان پرواز مشخص که توسط تولیدکننده تعیین می‌شود صورت گرفته و وسیع‌تر و جامع‌تر از بازرسی نوع B است چراکه در آن هواپیما به‌طور کامل مورد بازرسی قرار می‌گیرد، این بازرسی هواپیما را خارج از سرویس قرار داده و تا قبل از تکمیل سرویس، هواپیما نمی‌تواند محل تعمیر و نگهداری را ترک کند این نوع بازرسی نیازمند فضای بیشتری نسبت به بازرسی نوع A و B است و معمولاً در یک آشیانه مخصوص تعمیر و نگهداری انجام می‌شود و مدت‌زمان انجام این بازرسی عموماً بین 1 تا 2 هفته است.

بازرسی نوع D، این نوع بازرسی وسیع‌ترین و سخت‌ترین نوع بازرسی هواپیما است و به نام بازرسی سنگین (Heavy Maintenance / HM) معروف است، هواپیما را برای مدت‌زمان بیشتری از بازرسی و اورهال دور نگه می‌دارد و مدت‌زمان انجام آن بین 3 هفته تا 2 ماه مطابق با شرایط هواپیما، محیط کار، تعداد کارگران و سایر عوامل مربوطه متغیر است.

جایگاه ایران در صنعت تعمیر، نگهداری و اورهال هواپیما

صنعت هوايي كشور در طول سال‌هاي دفاع مقدس تجربيات ارزنده‌اي در اين زمينه كسب کرده و سرمايه‌گذاري‌هاي صنعتي گسترده‌اي توسط ارگان‌هاي مختلف در زمينة طراحي، ساخت، مونتاژ، تعمير و نگهداري هواپيماهاي مختلف صورت گرفته است.

صنعت تعمیر و نگهداری یکی از صنایع مهم و زیرساختی بخش حمل‌ونقل هوایی محسوب می‌شود این صنعت با بهره‌گیری از روش‌های استاندارد و دستورالعمل‌های فنی موجود که از سوی شرکت‌های سازنده وسیله هوایی و برنامه ریزان نگهداری و تعمیر ارائه می‌شود، هواپیما را همیشه آماده خدمت‌رسانی کرده و قابلیت اطمینان کارکرد هواپیما را تضمین می‌کند، منابع موردنیاز این صنعت شامل منابع سرمایه‌ای، انسانی و کارفرمایی است و درست همین منابع نیز در حال حاضر جزء چالش‌های این صنعت در کشور محسوب می‌شود.

با ورود هواپیما به کشور ایران که از دهه اول سال 1300 شروع شد، به‌تبع آن مراکز نگهداری و تعمیر احداث و با ورود هواپیماهای بزرگ‌تر و سنگین‌تر دارای ساختار و تشکیلات سازمانی نیز شد، در حال حاضر تعداد قابل‌توجهی از مراکز تعمیر و نگهداری هواپیما در کشور وجود دارد که این مراکز با داشتن نیروی انسانی متخصص و تسهیلات موردنیاز تجربیات خوبی در این زمینه‌ دارند.

این مراکز چک‌های نوع A،B  و C و در برخی موارد نوع D ناوگان هوایی کشور را انجام می‌دهند و پاسخگوی نیاز داخلی و حتی خارجی کشور بوده ولی با این وجود، سهم ایران در بازار صنعت نگهداری و تعمیر دنیا و بازارهای منطقه‌ای در سطح بین‌المللی با توجه به پتانسیل‌های بالا مناسب نیست.

چالش‌های موجود در این صنعت در ایران شامل منابع انسانی و سرمایه‌ای، منابع انسانی کارفرمایی و سن ناوگان هوایی می‌شود که درزمینه منابع انسانی و سرمایه‌ای می‌توان گفت، ازآنجایی‌که منابع انسانی به‌کارگیرنده سایر عوامل این صنعت هستند اهمیت بسیار زیادی دارد، اگر نیروی انسانی آموزش ببیند به‌گونه‌ای که آموزش مذکور موجب افزایش سهم کار در اقتصاد این صنعت شود در آن صورت سرمایه انسانی به وجود می‌آید.

منابع سرمایه‌ای شامل ابزار، ماشین‌آلات، ساختمان، مواد اولیه، موجودی کالا و قطعات در انبار و غیره می‌شود که با عامل انسانی ترکیب‌شده تا خدمات نگهداری و تعمیر به مشتریان ارائه شود.

منابع انسانی کارفرمایی نیز در این صنعت اهمیت بالایی دارد و در صورت نبودن این منابع، صنعت مذکور به نتیجه نرسیده و لنگ خواهد زد و بالا رفتن سن میانگین ناوگان هوایی کشور به بالای بیست سال درصد ازکارافتادگی و خرابی‌های پیش‌بینی‌نشده را بالابرده و ایرلاین ها را با چالش مواجه کرده است.

گردش مالی بازار صنعت نگهداری و تعمیر هواپیما

بر اساس آمار ارائه‌شده در سال 2013، گردش مالی صنعت نگهداری و تعمیر در مراکز MRO رقمی معادل 2/56 میلیارد دلار بوده و این رقم در سال 2023 به 76 میلیارد دلار خواهد رسید و بیشترین سهم بازار نگهداری و تعمیر از آن کشورهای آمریکا، اروپا و آسیایی از قبیل کشورهای حاشیه اقیانوس آرام، هند و چین خواهد بود.

پایان پیام/23