برای کاهش اثرات مخرب کودهای شیمایی؛
کودهای زیستی را دریابیم
در دهههای گذشته بدلیل مصرف کودهای شیمیایی اثرات زیست محیطی متعددی از جمله انواع آلودگیهای آب و خاک و مشکلاتی در خصوص سلامتی انسان و دیگر موجودات زنده به وجود آمد. سیاست کشاورزی پایدار و توسعه پایدار کشاورزی، متخصصین را بر آن داشت که هر چه بیشتر از موجودات زنده در خاک در جهت تأمین نیازهای غذایی گیاه کمک بگیرد و بدین سان بود که تولید کودهای زیستی آغاز شد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نخستین کود زیستی در اواخر قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت و از آن تاریخ به بعد سایر کودهای بیولوژیک ساخته شدند. اندامگان (ارگانیزمهایی) که در تولید کودهای بیولوژیک مورد استفاده قرار میگیرند عمدتاً از محیط زیست جداسازی میشوند. در شرایط آزمایشگاه در محیطهای کشت مخصوص تکثیر و پرورش پیدا میکنند، آماده و مصرف میشوند. البته مصرف کودهای زیستی دیرینگی زیادی دارد. تولیدکنندگان محصولات برای تقویت زمینهای کشاورزی، گیاه تیرهای به نام لگومینوز را کشت میکردند و بر این باور بودند که با کشت آن باروری خاک افزایش پیدا میکند.
در واقع کودهای زیستی (کود بیولوژیک) به مواد حاصلخیزکنندهای گفته میشود که دارای تعداد کافی از یک یا چند گونه از میکروارگانیسمهای سودمند خاکزی هستند. کودهای زیستی، ریزاندامگانهایی (میکروارگانیسمهایی) هستند که قادرند عناصر غذایی خاک را در یک فرایند زیستی تبدیل به مواد مغذی همچون ویتامینها و دیگر مواد معدنی کرده و به ریشه خاک برساند. مصرف کودهای زیستی کم هزینه تر هستند و در اکوسیستم آلودگی به وجود نمیآورد. کودهای زیستی مواد نگهدارندهٔ میکروارگانیزمهای سودمند خاک هستند.
چرا از فرآوردههای زیستی استفاده کنیم؟
امروزه با افزایش تولید کشاورزی به جهت رفع نیازمندیهای رو به رشد جمعیت در حال گسترش، نگرانی در مورد آینده تأمین غذا برای مردم مطرح گردیده است. آلودگیهای آب، خاک، هوا و فرسایش خاک، مقاومت آفات به سموم و گسترش کود شیمیایی سبب گردید تا به جهت حفظ منابع به گذشته و کشتهای صنعتی برگردیم. پس برای تولید محصولات سالم و پاک و در نتیجه انسانهایی سالم و با نشاط، هیچ راهی جز کشاورزی زیستی نداریم، کشاورزی زیستی و دامی. استفاده از فراوردههای گیاهی زیستی رابطه تنگاتنگ با تندرستی افراد جامعه دارد.
با توجه به تقاضای روزافزون برای مصرف فرآوردههای کشاورزی زیستی، که بنمایه آن بر مدیریت درست خاک و محیط رشد گیاه و درخت بنیان است، به گونهای عمل میشود که در تغذیه گیاهان و درختان، تعادل بین عناصر مورد نیاز در خاک به هم نخورد و در هنگام رشد نیز، نیازی به استفاده از سموم و آفتکشها نباشد. و در تغذیه خاک کشاورزی، به جای استفاده از کود شیمیایی ار کودهای طبیعی نظیر خاک برگ، جلبک و کودهای حیوانی و بیولوژیکی استفاده شود. در صورت نیاز به مبارزه با آفتها نیز به جای کاربرد سموم و آفتکشهای شیمیایی، از شیوههای زیستی همچون ریزاندامگان کارآ، کفشدوزک، زنبورها و باکتریها و یا از ارقام مقاوم به آفتها در کشت و زرع، بهرهبرداری میشود و در این نوع کشاورزی از دانههای اصلاح شده ژنتیکی و در معرض تابش پرتو قرار گرفته استفاده نمیشود.
از اینسو، محصول نهایی که به دست مصرف کننده میرسد بدور از باقیماندههای سمی و شیمیایی و ماده نگهدارنده خواهد بود. از سوی دیگر، فراوردههای خوراکی با کیفیت، که محصول کودهای زیستی است نه تنها باعث رضایت مصرف کنندگان میشود بلکه تأمین و تضمین سلامت جسمی آنان را نیز در پی دارد.
مزایای استفاده از کودهای زیستی
مزایای استفاده از کودهای زیستی شامل افزایش میزان مواد غذایی و مواد آلی خاک، کاهش نیاز به مصرف کود های شیمیایی، افزایش قدرت جذب مواد غذایی توسط گیاهان،جلوگیری از فرسایش خاک و اصلاح شوری خاک توسط گوگرد موجود در کود می شود.
بر اساس نتایج به دست آمده در ایران سرانه مصرف سم در محصولات کشاورزی به ازای هر نفر ۴۰۰ گرم و همچنین میزان مصرف کود شیمیایی از ۵/۲ به ۵/۳ میلیون تن در ۱۰ سال گذشته افزایش داشتهاست. در کشاورزی رایج از بیش از ۳۰۰ نوع ترکیب شیمیایی خطرناک نظیر آفتکشها، علفکشها و کودهای شیمیایی به منظور کنترل آفات و حشرات و بارورسازی خاک استفاده میگردد که بازماندههای این مواد علاوه بر آلوده کردن آبهای زیرزمینی و هوا، جذب گیاهان و درختان شده و بخشی از آن در محصولات کشاورزی به عنوان نمونه میوهها و سبزیها رسوب کرده و در طی مصرف به بدن انسان منتقل خواهد کرد.
طبق اطلاعات کمیته محصولات زیستی، کل سطح کشت محصولاتی که در ایران بدون استفاده از سموم و کودهای شیمیایی تولید شدهاند، حدود ۲۳۹ هزار و ۳۶۴ هکتار که شامل ۱۲۵ هزار و ۸۰۲ هکتار محصولات باغی و ۱۱۳ هزار و ۶۵۹ هکتار محصولات زراعی است و به طورکلی میزان سطح کشت محصولات کشاورزی و باغی که تولید آنها بدون استفاده از کود و سم انجام میگیرد، به ترتیب یک و ۲/۷ درصد از کل سطوح زیر کشت محصولات زراعی و باغی ایران را تشکیل میدهد.
با توجه به اینکه ۲/۱ درصد اراضی کشاورزی جهان در ایران قرار دارد و فقط ۳/۰ درصد سموم مصرفی جهان در ایران مصرف میشود در وضعیت بهتری نسبت به میانگین جهان قرار دارد، بنابراین توصیه میشود برای پایهگذاری سیستم کشاورزی زیستی در ایران همزمان با توسعه تولید این محصولات در مورد ایجاد زمینههای عرضه مطمئن در شبکه توزیع نیز برنامهریزی لازم صورت گیرد زیرا اقتصادی کردن کشاورزی زیستی برای توسعه و گسترش آن ضروری است.
معاونت علمی از شرکت های تولید کننده کودهای زیستی حمایت میکند
محمدعلي ملبوبي دبیر کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره طرح های ویژه این ستاد در حوزه کشاورزی، اظهار کرد: با هدف دریافت حمایت براي طرحهاي مهم و اساسی مصوب ستاد توسعه زیستفناوري، کارگروه کشاورزي با توجه به مشکلات موجود در این حوزه و در راستاي اجرای قانون پنجم توسعه مبنی بر استفاده از کودهاي زیستی و جایگزینی کودهاي شیمیایی، طی جلسات متعددي در کمیته، 3 طرح کلان پیشنهادي ارائه شد.
وی افزود: شرکت های زیادی در این زمینه فعال هستند و کودهای بیولوژک تولید می کنند که باید مورد حمایت معاونت علمی قرار گیرند.
به گفته ملبوبی، با توجه به اینکه استفاده از کودهای زیستی در دنیا مورد توجه قرار گرفته است و ما نیز تلاش می کنیم استفاده از این کودها را در کشور افزایش دهیم تا از این طریق عوارض استفاده از کودهای شیمایی را به حداقل برسانیم.
پایان پیام/23
Send to friends