محصولات مبتنی بر نانوفناوری، نقش راهبردی و اثربخش خود را در صنعت، توسعه فناوری‌ها و زندگی جامعه ایفا کرده است. کشورمان نیز به لطف توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان و با برنامه‌ریزی بلندمدت کشور در توسعه فناوری نانو، به دستارودهای قابل توجهی در این حوزه دست یافته و توانسته جایگاه مطلوبی را در باشگاه نانویی‌های جهان به خود اختصاص دهد.

تعداد محصولات ایران‌ساخت نانویی که توانسته‌اند گواهی نانومقیاس را دریافت کنند، روندی رو به رشد داشته و تا پایان آبان‌ماه سال جاری، در مجموع ۱۳۷۶ گواهی‌ نانومقیاس به محصولات و تجهیزات ساخت داخل اعطا شده است. «حمل و نقل» با ۲۷ درصد، بیشترین سهم را در میان حوزه‌های صنعتی محصولات دارای گواهی نانومقیاس دارد. پس از آن مواد اولیه با ۲۴ درصد قرار دارد.

همچنین حوزه‌های «عمران و ساختمان» با ۱۱ درصد، «دارو بهداشت و سلامت» با ۹ درصد و  «انرژی، نفت و صنایع وابسته» با ۷ درصد، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در تولید محصولات نانومقیاس

۳۳۵ شرکت در حوزه فناوری‌ نانو فعالیت داشته‌اند که این شرکت‌ها ۱۱۴۰ محصول نانو و ۲۳۶ تجهیز نانو را تولید و به بازار عرضه کرده‌اند. در مجموع فناوری‌ نانو در بیش از ۱۵ حوزه صنعتی وارد شده که محصولات این صنایع تاکنون به ۴۵ کشور جهان صادر شده است. آمار کل محصولات دارای گواهی نانومقیاس از سال ۱۳۸۷ تاکنون روند رو به افزایش داشته است و در این میان محصولات نانومقیاس سهم بیشتری نسبت به تجهیزات نانومقیاس دارد. تا پیش از سال ۱۳۹۴، تعداد تجهیزات نانومقیاس بیش‌تر از محصولات نانومقیاس در کشور بود که از این سال، محصولات نانویی گوی سبقت را از تجهیزات نانومقیاس ربوده و با شیب قابل توجهی پیشی گرفت.

فرآیند دریافت گواهی نانومقیاس

ستاد توسعه فناوری‌ نانو معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در راستای ایجاد شفافیت بازار محصولات نانو و به‌ تبع آن ارتقای کیفی این محصولات و افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و نهایتا توسعه بازار مواد و محصولات نانو به محصولات حوزه‌ فناوری‌ نانو تاییدیه نانومقیاس اعطا می‌کند. این فرآیند از طریق واحد ارزیابی موسسه خدمات فناوری تا بازار (کریدور) انجام می‌شود.

این واحد با بررسی مدارک و مستندات متقاضی، نسبت به تدوین دستورالعمل بازرسی و طراحی آزمون‌ها جهت بررسی محصول اقدام می‌کند. پس از بازدید و نمونه‌برداری از محل تولید و انجام آزمایش‌ها طبق طرح آزمون، گزارش فنی واحد بازرسی مبنی بر تایید/عدم تایید نانومقیاس محصول اعلام می‌شود. گواهینامه نانومقیاس به محصولاتی اعطا می‌شود که تولیدکننده آن علاوه بر رعایت الزامات فنی اشاره شده، سایر الزامات تولیدی و تجاری مندرج در آیین‌نامه‌های موسسه (از جمله پروانه ساخت و یا بهره‌برداری، واحد کنترل کیفیت فعال، حضور کارشناس نانو در شرکت وغیره) را رعایت کرده و قرارداد اعطای گواهینامه نانومقیاس را امضا نماید. به محصولاتی که تولیدکننده آن صرفاً الزامات فنی محصول را برآورده است، گواهینامه آزمایشی نانومقیاس اعطا می‌شود.

مواد و محصولاتی در حوزه فناوری نانو قرار می‌گیرند و به آن‌ها تأییدیه نانومقیاس اعطا می‌شود که مطابق با استاندارد ملی ۱۲۰۹۸ و استانداردهای بین‌المللی (ISO/TS) ۲۷۶۸۷ در فرایند بازرسی باید مقیاس بین ۱ تا ۱۰۰ نانومتر، مهندسی بودن فرآیند تولید، بهبود خواص نسبت به محصول مشابه را احصا کنند.

گواهینامه نانومقیاس با اعتبار یک‌ساله صادر شده و قابل تمدید است. همچنین در طول مدت اعتبار جهت اطمینان از ثبات مقیاس و خواص محصول تولیدکننده، بازرسی‌های دوره‌ای از شرکت انجام می‌شود.

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری

24#