«احیای باغات با استفاده از پایه‌های رویشی کشت بافتی ارقام گلابی، گیلاس، آلبالو، هلو، شلیل، زردآلو، آلو و بادام در قالب یک هزار هکتار مساحت باغ نهایی»، برنامه‌ای ملی است که با حمایت ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حال اجرا است.

در شرایط فعلی تولید و عرضه نهال در بیشتر نهالستان‌های کشور بدون رعایت  استانداردهای لازم انجام می شود. چرخه تولید تا بازار در حوزه نهال‌های سالم و اصیل حاصل از ارقام و ژنوتیپ‌های خارجی و منابع ژنتیکـی بومی با مشکلات زیادی مواجه است که این موضوع منجر به عدم توسعه و بهره‌برداری درست از ظرفیت زیست‌فناوری در گیاهان باغی شده است.

همچنین استفاده از برندهای معتبر در تولید نهال کشور، جایگاه شایسته ای ندارد و رعایـت مسائل کیفـی در عرضه نهال نیز بسیار اندک است. از طرفـی به دلیل نبودن سیاسـت های روشن و عدم برنامه ریزی مناسب در این زمینه، تعداد زیادی پایه رویشی توسط شرکت های کشت بافتی تولید شده کـه بازاریابی مناسبی برای آنها صورت نمی‌گیرد.

شرکت دانش بنیان رویش پایدار البرز مجموعه‌ای است که با ورود به این حوزه تلاش کرده است با بومی‌سازی دانش فنی تکثیر انواع پایه‌ها و درختان میوه از کشورهای دیگر، ایران را به سمت خودکفایی در این حوزه سوق دهد.

بر همین اساس برنامه احیای باغات با استفاده از پایه‌های رویشی کشت بافتی را اجرایی کرده است تا راهی مطمین و تضمینی برای توسعه تولید و عرضه نهال‌های گواهی شده و ایجاد برندهای تجاری و شناسنامه دار در این حوزه بیابد. این کار نقشی موثر در ارتقای کیفیت و کمیت تولیدات حوزه باغداری در کشور دارد و می‌تواند ایران را در این کار توانمند و خودکفا کند.

بر اساس گزارشات موجود، ایران در تولید 13 محصول باغی در رتبه نخست تا دهم جهان قرار دارد و مجموع صادرات این بخش در دهه اخیر به طور میانگین معادل 40 درصد کل صادرات بخش کشاورزی و 6 درصد صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. به همین دلیل توسعه صادرات یکی از مسایل مهم در این حوزه و نهال اصلی ترین نهاده برای ایجاد باغ های تجاری و اقتصادی اسـت.

اما در این میان برخی بیماری‌ها منجر به کاهش تولید محصولات باغی در کشور می شود. اتفاقی که نابودی باغ‌ها، به خطر افتادن امنیت غذایی و بحران سلامتی می شود. اما استفاده از فناوری کشت بافتی می تواند برخی از این چالش‌ها را کاهش دهد و ارزش آفرینی محصولات باغی را ارتقا دهد.

با تلاش این شرکت دانش بنیان، این طرح با استفاده از ارقام گلابی، گیلاس، آلبالو، هلو، شلیل، زردآلو، آلو و بادام در یک هزار هکتار اجرایی شده است تا در صورت فراهم شدن امکانات و شرایط، نتایج آن در اختیار دیگر باغداران کشور نیز قرار گیرد.

در این پروژه و طرح از ظرفیت‌های بخش تحقیقاتی و دانشگاهی کشـور استفاده شده است. همچنین چندین پروژه تحقیقاتی مشترک با پژوهشکده‌های داخلی و خارجی در دست اجرا است. به طور مثال می توان به تولید انواع نهال آلبالو و گیلاس در داخل گلخانه و کاهش زمان تولید و برنامه‌ریزی برای اجرای پروژه هیبریداسیون گونه‌های مختلف درختان میوه هسته‌دار با یک شرکت اسپانیایی اشاره کرد.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#23