سلول‌های بنیادی به بدن انسان این امکان را می‌دهد تا از طریق بازسازی خاص خود را بهبود بخشد. هنگامی که یک عضو بدن رشد می‌کند، سلول‌های بنیادی، تخصصی می‌شوند و هریک، عمکردهای خاصی را بر عهده می‌گیرند. از آن‌جا که سلول‌های بنیادی هنوز تمایز نیافته اند، می توانند تبدیل به نوعی سلول تخصصی شوند.سلول‌های بنیادی در واقع دلیل بهبودی بازوهای زخم و زانوهای خراشیده شده ما با گذشت زمان هستند.

تازه‌ترین پژوهش‌های محققان و دستاورد شرکت‌های دانش‌بنیان نشان‌ می‌دهد سلول های بنیادی در پزشکی ترمیمی ، از جمله ترمیم زخم های مزمن چه ظرفیت عظیم و نقش کارآمدی دارند.

انواع اصلی سلول های بنیادی که در روند ترمیم زخم نقش دارند سلول های بنیادی اپیدرمی و پوستی ، سلول های بنیادی مزانشیمی، سلول های پیش ساز لایه درون‌رگی (اندوتلیال) و سلول های بنیادی خون‌ساز هستند.

برای درمان زخم های مزمن، می توان سلول‌های بنیادی را به صورت موضعی یا با استفاده از روش‌های مختلف مانند هیدروژل، داربست، جایگزین های پوستی و دیگر روش‌ها استفاده کرد.

نقش اثربخش سلول‌های بنیادی در ترمیم زخم‌ها

ثابت شده است که سلول‌های بنیادی با سازوکارهای مختلف مستقیم و غیرمستقیم، از جمله تحریک سلول‌های ساکن، انتشار مولکول‌های زیستی، کنترل التهاب و بازسازی پوست بر بهبود زخم تأثیر می‌گذارد.

سلول‌های بنیادی مزانشیمی به طور ویژه در این حوزه کارآمد است زیرا به راحتی از مغز استخوان یا بافت چربی حاصل می‌شوند. جدا از رویکرد مرسوم در استفاده از سلول‌های بنیادی زنده برای درمان زخم‌ها ، در سال های اخیر روندهای جدیدی نیز به کمک پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیان پدید آمده است. روش‌هایی که  نتایج بسیار خوب بهبودی را با استفاده از سلول‌های بنیادی ترشحی، به ارمغان آورده‌اند

همچنین تلاش می شود تا پتانسیل بهبودی سلول های بنیادی از طریق کشت همزمان آنها با انواع دیگر سلول ها و همچنین تغییرات ژنتیکی یا پیش درمانی آنها با استفاده از مواد شیمیایی یا محیط های مختلف سلول بهبود یابد. علاوه بر این، سلول های بنیادی برای اهداف درمانی جدید مانند سوختگی‌های حاد آزمایش شده‌اند و در آزمایشات روی مدل های حیوانی بزرگ نتایج قابل قبولی را ارائه داده است.

حضور دانش‌بنیان‌ها در فناوری ترمیم زخم به کمک سلول‌های بنیادی

حرکت کشورمان در مسیر توسعه فناوری‌ سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در سال‌های اخیر زمینه را برای پیشرفت‌هایی درخور توجه به ویژه در کارآمدسازی این سلول‌ها در ترمیم زخم‌ها و بهبود آسیب‌های جسمی فراهم کرده است. شرکت‌های دانش‌بنیان فعال این حوزه، مبتنی بر تازه‌ترین یافته‌های پژوهشی و توسعه‌ای، توانسته‌اند درهای تازه‌ای را به روی بیمارانی باز کنند که تا پیش از این، امید اندکی به بهبود بیماری آن‌ها بود.

در این مسیر ستاد توسعه فناوری‌ سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، فعالان خلاق و پژوهشگران این حوزه مسیر را برای توسعه این حوزه و حرکت در مسیر پیشرفت و تولید محصولات ایران‌ساخت هموار می‌کند.

یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال  در حوزه مهندسی بافت و پزشکی بازساختی، توانسته است برای کمک به بهبود زخک‌ها و سوختگی‌های پیشرفته، داربست هایی را طراحی کند که در ناحیه ضایعه دیده قرار گرفته و به ترمیم و ساخت دوباره بافت آسیب دیده کمک کند. این داربست‌ها با فراهم آوردن محیطی درهم آمیخته با رطوبت و چسبندگی بالا به محل زخم، رفتار ساختار طبیعی پوست را تقلید می‌کنند و زمینه‌ساز بهبود زخم‌ها می‌شوند.

از آن‌جاکه فناوری این نوع داربست ها بسیار پیشرفته است و کشورهای بیش از پیش جلوه می کند. در حال حاضر داربست های پوستی موجود در کشور برای این نوع زخم ها وارداتی بوده و قیمت بسیار بالایی دارند لذا بومی سازی ساخت این نوع داربست ها در داخل کشور نه تنها باعث افزایش توان کلینیکی کشور خواهد شد، بلکه سبب فراهم آوردن محصولی با قیمت مناسب برای تمامی اقشار کشور خواهد شد.

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24