حمیدرضا طهوری*

اسناد بالا دستی علم و فناوری هدف بلندی را برای حوزه زیست فناوری نشانه رفته اند که عبارت از برخورداری ایران از 3% بازار جهانی در سال 1404است که حدودا معادل 25 میلیارد دلار در آن سال خواهد بود.

طبیعتا یکی از الزامات تحقق چنین هدفی تامین منابع مالی وانجام سرمایه گذاریهای لازمبرای توسعه محصولات با فناوری بالاست. لکن هم اکنون که زمان اجرای برنامه های مرتبط با این موضوع است، دست دولت آنچنان خالیست که در نگاه اول نیل به اهداف تعیین شده را غیر ممکن می نمایاند.

این در حالی است که در مراحل اولیه توسعه تکنولوژیهای پیشرفته، علاوه بر سیاستگذاریهای مناسب و اعمال مشوقهای لازم، نیاز به انجام سرمایه گذاریهای دولتی نیز هست تا پس از اثبات برگشت پذیری سرمایه ها و پذیرش عمومی در این زمینه، سرمایه های بخش خصوصی هم به سمت توسعه این فناوریها و محصولات حاصل از آنها هدایت شوند.

از سوی دیگر وجود حدود 1200 هزار میلیارد تومان (1200 تریلیون تومان) نقدینگی در کشور که در اختیار افراد و نهادهایی غیر از دولت است، نوید آن را می دهد که در صورت ایجاد شرایط مناسب و متقاعد شدن برخی از صاحبان این منابع برای سرمایه گذاری در زیست فناوری، می توان انتظار تحقق اهداف بلند تعیین شده را داشت.

سوالی که باید بتوانیم پاسخ دهیم و به آن عمل کنیم این است که چگونه می توان بخش کوچکی از منابع عظیم غیر دولتی را جذب توسعه زیست فناوری و رشد تولید محصولات آن نمود و نظیر آنچه در سایر کشورهای پیشرفته رخ داده، از تاثیرات بسیار مثبت آن بر اقتصاد، امنیت و رفاه جامعه ایرانی برخوردار شد؟ به عبارت دیگر چگونه می توان در حالیکه زیست فناوری هنوز سهم قابل اعتنایی در اقتصاد کشور ندارد، سرمایه داران را متقاعد نمود تا به رغم برخورداری از سود بالا و بدون خطر و بدون مالیات در بانکها، منابع خود را در عرصه تولید محصولات با فناوریهای بالا به کار ببرند؟

در پاسخ به این سوال از جمله می توان به دو راهکار اشاره کرد. یکی ترویج و آشنا کرددن مردم و از جمله صاحبان سرمایه با زیست فناوری، اقتصاد حاصل از آن در جهان و تاثیرات آن بر وجوه مختلف زندگی افراد و جامعه و بیان میزان موفقیت سرمایه گذاریهای این حوزه و نیز شرح بسته های سیاستی (مشوقها و اقدامات دولت برای بازار سازی این محصولات) برای سرمایه گذاران است. این موضوع در برنامه های سایر کشورهای موفق نیز به عنوان اقدامی اساسی مد نظر بوده است. نقش رسانه ها در این ارتباط بی بدیل است که البته محتوای آن باید توسط مراجع علمی متولی این حوزه تهیه شود. همچنین لازم است با تاکید بر جنبه های انسان دوستانه و خداپسندانه ی چنین اقداماتی، حماسه هایی نظیر آنچه در مورد خیرین مدرسه ساز یا خیرین سلامت در کشور اتفاق افتاده را  شاهد باشیم.

راهکاردیگر تضمین سرمایه گذاری ها است.لازم است صاحبان سرمایه اطمینان یابند که خطر عدم موفقیت احتمالی ایشان در سرمایه گذاری انجام شده توسط دولت پذیرفته می شود. واقعیت آن است که در سایه سیاستهای مناسب توسعه بازار و محصولات دانش بنیان، احتمال سوخت سرمایه، خصوصا وقتی سرمایه گذاری در سبدی از پروژه ها انجام شود اندک است.

ولی تا زمان اثبات این مدعا نیاز به تضمین سرمایه گذاریها توسط دولت و بانکهای منتخب وجود دارد. صندوق توسعه زیست فناوری که اخیرا به موجب قانون و ذیل ستاد توسعه زیست فناوری تاسیس شده چنین رویکردی را اتخاذ نموده، لکن سرمایه اندک آن کفاف شکل دهی به حرکتی گسترده در این زمینه را نمی دهد و نیاز دارد تا سایر بانکها یا موسسات مالی و اعتباری به کمک بیایند.

متعاقب تحقق چنین راه حل هایی، اقدامات گسترده ای در زمینه تعریف یا انتخاب طرحهای سرمایه گذاری مناسب و معرفی آنها به سرمایه گذاران، شکل دهی و به کار گیری بروکرها، تضمین بازار محصولات، تسهیل وتسریع مراحل تایید محصول توسط سازمانهای دولتی مربوطه، حمایتهای تعرفه ای و محدودسازی واردات، بهره مندی این شرکتها و محصولات از مزایای مندرج در قوانین مربوطه از جمله قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان و ... مورد نیاز خواهد بود که البته گامهای مثبت و امیدوار کننده ولی ناکافی در این زمینه ها نیز برداشته شده است.

جا دارد باتوجه به اهمیت زیاد و تاثیر گذاری "استفاده از منابع مالی فراوان غیر دولتی کشور برای کمک به شکل دهی اقتصاد دانش بنیان" این موضوع توسط دست اندرکاران و با هدایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مورد مباحثه، همفکری و اقدام قرار گیرد.

*مدیر گروه تولید، تجاری‌سازی و بازار ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی

منبع: isti.ir

پایان پیام/