«آیا برای صادرات آماده‌ایم؟» قبل از هر پیمایش و بررسی و شناسایی بازارهای هدف برای صادرات محصولات و خدمات باید به صورت واقع‌بینانه میزان آمادگی صادراتی بررسی شود. این مهم صرفا به تصمیم برای صادرات محصولات و خدمات نبوده و باید محصولات و خدمات ویژگی‌های اولیه صادراتی را دارا باشند.

بنابراین هر کسب‌وکاری پیش از تصمیم به صادرات محصول یا خدمات خود به دیگر کشورها باید از جنبه نیاز و کاربرد این موضوع را بررسی کنند.

در تحلیل و بررسی بازارهای بین‌ المللی به منظور صادرات، بهتر است مواردی از قبیل اندازه بازار حجم و ارزش، بازارهای نوظهور در مقابل بازارهای قدیمی‌تر، در دسترس بودن محصولات جایگزین، قیمت و کیفیت خدمات خریداران بالقوه و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی بازار و غیره در نظر گرفته شود.

همچنین مواردی مانند نزدیکی به بازار، هزینه‌های حمل‌ونقل و انتقال محصولات به بازار هدف، توافق‌نامه‌های قانونی، سیستم‌های حقوقی و الزامات قراردادی، قوانین حمایت معنوی در بازار، اسناد و مدارک مورد نیاز، ثبات سیاسی بازار و منطقه، زیرساخت‌های قانونی و صنعتی، ویژگی‌های فرهنگی و زبانی بازار هدف و ویژگی‌های منحصربه‌فرد تقاضای خریداران هم از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

یکی از مهم‌ترین موارد در بررسی بازارهای بین‌المللی برای صادرات کالا و خدمات توجه به «طبقه صادراتی» است. باید به این نکته توجه داشت که اگرچه ارزش صادرات کالا همواره بیشتر از میزان خدمات بوده اما روند رشد صادرات خدمات به مراتب بیشتر از صادرات کالا است. البته لازم به ذکر است که روند میزان صادرات چه در بحث کالا و چه در بحث خدمات در سال‌های اخیر با توجه به شرایط اقتصادی در سطح بین‌المللی روند نزولی داشته است.

بخش خدمات در کشورهای پیشرفته بیشترین درصد رشد اقتصادی را به خود اختصاص داده است. کشورهای پیشرفته در بخش خدمات مزیت رقابتی داشته و در این زمینه بیشترین میزان سرمایه‌گذاری را دارند.

این موضوع بیان‌گر این مهم بوده که در تجارت بین‌المللی صادرات خدمات از کشورهای پیشرفته به سمت کشورهای کمتر توسعه یافته جریان دارد در این راستا در بین کشورهای همسایه کشورهای پاکستان، عربستان، ترکیه و عراق روند واردات خدمات روبه افزایش بوده که این روند در ایران هم قابل مشاهده است.

در عصر حاضر کشورها نمی‌توانند اقتصاد خود را محصور به مرزهای کشور خود دانسته و با اقتصادی بسته به سمت رشد و شکوفایی اقتصادی پیش روند. جهانی شدن علاوه بر اثرگذاری بر امور بین‌الملل و داخلی کشورها، به شدت اقتصاد کشورها را به هم وابسته کرده و تجارت جهانی را شکل داده است. بهره‌گیری از تجارت جهانی توانایی تبدیل کشوری مانند کره جنوبی را از سطح فقیرترین کشورهای آفریقایی در سال 1960 به کشوری اقتصادی و قدرتمند را دارد.

ایران نیز مانند سایر کشورها جز پیوستن به اقتصاد بین‌المللی و جهانی راهکار دیگری ندارد؛ همان‌طور که در سیاست‌گذاری کلان کشور این موضوع به وضوح دیده شده است. در اقتصاد مقاومتی به بحث صادرات و زیرساخت‌های حمایتی تجارت بین‌الملل اشاره شده است. در این میان نقطه ضعف اصلی کشور وابستگی به صادرات نفت و گاز، مواد معدنی و غیره است که سرمایه‌های تجدیدناپذیر کشور هستند؛ این موضوع به وضوح در بند 12 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دیده شده و تاکید بر صادرات غیرنفتی دارد.

از طرف دیگر باید به این مهم توجه کرد که با گسترش روابط بین‌الملل و از بین رفتن محدودیت‌های ارتباطی با سایر کشورها، فرصت مناسبی برای ارتقای توان صادراتی کشور فراهم شده است. هم‌راستا با افزایش ارتباطات بین‌المللی، خرید نفت و گاز ایران توسط کشورهای دارای تکنولوژی، نیاز کشور به ارتقای سطح دانش و تکنولوژی و ایجاد تسهیلات لازم برای انجام معامله‌های تهاتری باید بر استراتژی‌هایی از قبیل تبدیل ارز حاصل از فروش حامل‌های انرژی به دانش فنی، تکنولوژی، ماشین‌آلات پیشرفته مورد نیاز تاکید کرد.

به اعتقاد بیشتر کارشناسان در آسیب شناسی اقتصاد ایران در درجه اول باید به وابستگی اقتصاد ایران به فروش مواد خام و با ارزش افزوده پایین، اشاره کرد. با شناسایی این نوع آسیب ها می‌توان به نقش بی بدیل دانش در حل معضلات کشور پی برد و بر این اساس توسعه‌ی شرکت های دانش بنیان، یکی از راهبردها و رویکردهای استراتژیک مهم و اثرگذار در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی است.

مشاهده روند صادرات و واردات در سطح بین‌ المللی با تاکید بر صادرات خدمات بیانگر افزایش سهم صادرات خدمات بوده از کشورهای توسعه یافته به سمت کشورهای کمتر توسعه یافته است. البته گفت که همچنان صادارت کالا درصد بالایی از سهم مبادلات بین‌ المللی را به خود اختصاص داده و اگرچه دارای شیب کاهشی شده اما نباید به فرصت‌های صادراتی محصولات بی‌توجه بود؛ چرا که ورود به اقتصاد هر کشوری زمینه را برای سایر فعالیت‌های اقتصادی هموارتر می‌کند.

با توجه به مطالب بیان شده پاشنه آشیل کسب مزیت رقابتی در مبادلات بین‌المللی حرکت به سوی صادرات خدمات و واردات تکنولوژی با هدف بومی‌سازی تکنولوژی بوده که مهترین عامل اثرگذار در تسریع مسیر رسیدن به اهداف مدیریت قوی و کارآمد و شناخت نیازهای بازارهای بین‌ المللی است.

*مدیر کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع: isti.ir

پایان پیام/23