سیاست‌‌های مهاجرتی مبهم و گیج کننده برای هدف قرار دادن افرادی که به دنبال امنیت در ایالات متحده بودند، به عنوان یکی از میراث‌‌های به جای مانده دولت ترامپ در دوران ریاست جمهوری وی محسوب می‌‌شود.

در طول چهار سال گذشته، دونالد ترامپ صدها دستور اجرایی صادر کرده است تا سیستم مهاجرتی ایالات متحده را محدودتر کرده و نارضایتی بیشتری را در میان مهاجران، به ویژه پناهجویان و مهاجران فاقد مدرک ایجاد کند.

با اتخاذ چنین سیاستی، دولت ترامپ تعداد زیادی از پناهندگان را به اجبار بازگردانده، جان پناهجویان را به خطر انداخته و جایگاه جهانی آمریکا را به عنوان پناهگاه افرادی که به دنبال امنیت در این کشور بوده‌‌اند، تنزل داده است. این در حالی است که وعده‌‌های رئیس جمهور منتخب، جو بایدن، برای بازگشایی ایالات متحده به روی افراد فقیر و درمانده جهان، چیزی به مانند تلاقی کامل دوره ریاست جمهوری وی با سیاست‌‌های چهار سال گذشته دونالد ترامپ است.

بایدن متعهد شده است طیف گسترده ای از اقدامات را در زمینه مهاجران در 100 روز نخست ریاست جمهوری خود اتخاذ کند، از جمله پایان دادن به ساخت دیوار مرزی با مکزیک، توقف موقت دیپورت مهاجران  فاقد مدرک و پایان دادن به جدایی والدین و فرزندان مهاجر در مرز ایالات متحده و مکزیک. وی در یکی از سخنرانی‌‌های خود، قول داده تا به عنوان رئیس جمهور، نقش تاریخی آمریکا را در حمایت از اقشار آسیب پذیر و دفاع از حقوق پناهندگان احیا کند.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان(UNHCR)، همواره پناهندگان به ویژه افراد آسیب پذیر را شناسایی کرده و آنها را برای اسکان مجدد در کشورهای امن توصیه می‌‌کند. به طور سنتی، ایالات متحده همه ساله تعداد زیادی از پناهندگان را برای اسکان مجدد می‌‌پذیرد. با این حال، ترامپ به طور مداوم تعداد افراد پذیرفته شده برای اسکان مجدد را در ایالات متحده کاهش داده و اخیراً این رقم را برای سال 2021 در حدود 15 هزار پناهنده تعیین کرده است (کمترین میزان از زمان استقرار برنامه اسکان مجدد پناهندگان در سال 1980). این در حالی است که در سال 2016، باراک اوباما به عنوان رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا، قصد پذیرش 110 هزار پناهنده را داشت.

اما در دوران ریاست جمهوری ترامپ هر ساله از تعداد پذیرش پناهندگان در آمریکا کاسته می‌‌شد. اما بایدن قول داده که رویکرد کاملاً متفاوتی در این خصوص داشته باشد و سقف آن را افزایش دهد. جو بایدن در وعده‌های انتخاباتی خود مدعی شده است که اسکان مجدد پناهندگان را در کشور آمریکا به 125 هزار نفر خواهد رساند. وی همچنین وعده داده است که 666 کودکی را که در جریان پناهجویی در مرز مکزیک- آمریکا از خانواده‌‌های خود جدا افتاده‌‌اند را به هم پیوند خواهد داد و سیاست‌‌هایی را که طی سالیان اخیر، به ضرر پناهجویان بوده را به صورت معکوس و به نفع پناهجویان تغییر خواهد داد.

 برای دهه‌ها، ایالات متحده یکی از کشورهای مقصد پناهجویان مطرح بوده است. کارشناسان سیاست‌گذاری پناهندگی مدعی هستند که دوران ریاست جمهوری بایدن، به مثابه بازگشت به اجماع سیاسی است که ایالات متحده باید به این کار ادامه دهد.

هر چند به گفته بکا هلر، مدیر اجرایی پروژه بین المللی حمایت از پناهندگان، بازسازی برنامه پناهندگان ایالات متحده ممکن است زمان‌بر باشد، اما این امر برای هزاران پناهجویی که منتظر اعلام وضعیت پناهندگی خود هستند، اهمیت بسیاری دارد. این برنامه، توصیه‌‌هایی را برای دولت جدید بایدن جهت رسیدگی به وضعیت پذیرش پناهجویان و پناهندگان در این کشور منتشر کرده است. این طرح، به شش زمینه اصلی که به اقدامات آمریکا در زمینه پناهندگان مرتبط می‌‌شود اشاره دارد، از جمله الحاق به خانواده، حمایت مالی خصوصی و فراهم کردن فرصت‌‌های شغلی برای پناهندگان.

 با توجه به پیچیدگی برنامه‌‌های پناهندگی و اسکان مجدد پناهندگان در ایالات متحده، که طیف گسترده‌‌ای از همکاری سازمان‌‌ها، از کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR)  گرفته تا دولت‌‌های محلی را در برمی‌‌گیرد، بسیاری از آژانس‌‌های محلی فعال در برنامه‌‌های اسکان مجدد پناهندگان، بودجه‌‌ای متناسب با تعداد پناهندگانی که در ایالات متحده اسکان مجدد می‌‌یابند را دریافت می‌‌کنند. این بدان معناست که پذیرش کمتر اسکان مجدد پناهندگان در زمان دولت ترامپ، از نظر اقتصادی بسیاری از این گروه‌‌ها را دچار تنش کرده و باعث تعطیلی برخی از آنها شده است که این امر می‌‌تواند اسکان مجدد را در مناطق خاص دشوارتر کند. اما بنا به گفته هلر، IRAP از وعده‌‌های اولیه بایدن استقبال كرده و تأكید كرد كه “دولت جدید باید در نخستین روزهای آغاز دوران ریاست جمهوری‌‌اش، تلاش خواهد کرد تا برنامه‌‌هایی برای محافظت از افراد در معرض خطر ایجاد كند”.

بایدن هم‌چنین در تلاش است برای بازگرداندن برنامه DACA، (برنامه دوران ریاست جمهوری اوباما که از اخراج مهاجران فاقد مدرکی که در دوران کودکی به ایالات متحده وارد شده بودند، جلوگیری می‌‌کرد)، و پایان دادن به “ممنوعیت ورود مسلمانان به خاک آمریکا” که ایران هم جزء 13 کشور ممنوع الورود به این کشور است، اقدام کند.

با این حال، عواملی مانند اکثریت جمهوری‌خواهان در مجلس سنا و انرژی و منابع مورد نیاز برای پاسخ‌گویی به بیماری همه گیر Covid-19، ممکن است به این معنی باشد که مانیفست اصلاحات مهاجرتی دولت بایدن- هریس بیش از آنکه در کوتاه مدت عملی شود، بیشتر یک رویکرد آرمان‌گرایانه خواهد تا یک رویکرد واقع بینانه‌‌ای که در کوتاه مدت تا میان مدت عملی شود. از سوی دیگر نتایج انتخابات آمریکا و نزدیکی آرای دو نامزد در برخی از ایالت‌ها نشان می‌دهد که اگرچه ترامپ مجبور به ترک کاخ سفید است، اما رای بالای 70 میلیونی ترامپ نشانگر این است که ترامپیسم هنوز زنده است و هر لحظه ممکن است در انتخابات 2024 ترامپ یا شخصی با عقاید او دوباره به قدرت بازگردند.

از این‌رو جو بایدن در اتخاذ سیاست‌های عجولانه برای بازگشت سیاست‌ها به دوره قبل از ترامپ با احتیاط عمل خواهد کرد؛ در غیر این صورت در برابر سیاست‌های مهاجرتی او از طرف طرفداران ترامپ و یا مجلس سنا مقاومت شکل خواهد گرفت. از طرف دیگر، با آسیب دیدن اقتصاد آمریکا و بیکاری چند میلیون نفر در دوره کرونا، جو بایدن در اتخاذ سیاست‌های پذیرش پناهندگان و ارائه فرصت‌های شغلی به آنها با محدودیت مواجه خواهد شد، به ویژه از نظر همسو نمودن افکار عمومی و بخصوص جمهوری‌خواهان؛ هر چند تعداد پناهندگان پذیرفته شده بسیار ناچیز باشد.

*پژوهشگر رصدخانه مهاجرت ایران