محمدرضا خیرابی*

 اهمیت تجاری سازی تحقیقات و فناوری به حدی است که در حال حاضر بسیاری از مؤسسات تحقیقاتی با بهره گیری از خدمات مشاوره‌ای و انجام پروژه‌های تحقیقاتی به صورت همکاری مشترک به تجاری سازی فناوری خود رسمیت داده‌اند و تعداد این گونه مراکز خدمات مشاوره‌ای در کشورهای پیشرفته صنعتی روز به روز در حال افزایش است. نکته حائز اهمیت این که تجاری سازی بخش مهمی از فرایند نوآوری است و هیچ فناوری و محصولی بدون آن با موفقیت وارد بازار نمی‌شود.
 
ورود یک محصول به بازار می‌تواند تضمین کننده موفقیت و بقای سازمان‌ها باشد، تجاری سازی فناوری به عنوان یک عامل حیاتی مطرح شده است. در سازمان‌های تحقیقاتی نیز بدون تجاری سازی یک محصول، تحقیقات معنایی ندارد؛ زیرا بدون دستیابی به مشتریان خاص یک محصول، تولید و یا انجام آزمایش، در مورد یک ایده بی فایده به نظر می‌رسد.
 
اصرار صنعت نفت بر ارائه تأییدیه کیفیت محصول و گواهی کالیبراسیون (خصوصاً در ادوات سنجش) دو معضل اساسی بر سر راه تجاری سازی و ورود به بازار خصوصاً در مواردی است که آزمایشگاه‌های مجهز و تأیید صلاحیت شده در کشور برای آزمون و صدور تأییدیه وجود ندارند. به‌عنوان مثال کنتورهای التراسونیک برای سنجش فلو گاز و مایعات در سطح جهان بعد از سال 2000 میلادی وارد بازار جهانی شده‌اند از این رو  توسعه امکانات مرجع  آزمایشگاهی با تأخیر نسبت به این توسعه در جریان است.
 
ایجاد زیرساختهای ارزیابی کیفی و کالیبراسیون این کنتورها خود پیش نیاز فعالیتهای بهره برداری (به دلیل نیاز به کایبراسیونهای ادواری) و صحه گذاری نمونه‌های حاصل از فعالیت تحقیقاتی است روند تجاری سازی و تولید انبوه این محصول بایستی در ارسال به آزمایشگاه مرجع  تعقیب شود که در دسترس نبودن چنین آزمایشگاهی در کشور یک مانع جدی در توسعه تکنولوژی، تولید و بهره برداری از این تکنولوژی ایجاد می‌کند.
 
سرمایه گذاری برای ایجاد این زیرساختها، اقدامی زیربنایی است که لزوماً بدون حمایت دولتی ونبود قراردادهای خدماتی که برگشت سرمایه را توجیه کند، جذابیت اقتصادی برای ایجاد نخواهد داشت.
 
 
نقش کار ساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در به انجام رساندن طرحهای کلان ملی
 
معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری با رسالت تحقق فعالیتهای دانش بنیان نقش اساسی را در تعریف پروژه‌هایی که می‌توانند به‌عنوان فعالیت‌های کلان، حتی در مقیاس طرحهای کلان ملی محسوب شوند را دارد در غیر این صورت نمی‌توان انتظار چندانی از دستگاههای بهره بردار که مواجه با معضلات جدی در حوزه‌های خود هستند و از نظر قانونی نمی‌توانند در حوزه صحه گذاری و کالیبراسیون (به‌عنوان یک طرف ذینفع) نیز وارد شوند داشت.

بررسی نیازهای راهبردی در فناوری‌های جدید در گرو ایجاد شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی
 شبکه مذکور تنها بر ارزیابی و فعال ساختن آزمایشگاههای موجود دانشگاهها  و مراکزتحقیقاتی متمرکز است و مأموریت ایجاد مراکز و آزمایشگاههای جدید در شرح وظایف آن دیده نشده است از این رو این شبکه فاقد مجوز ورود به این موضوع و بالطبع تخصیص بودجه‌ای در این محل است.
 مسلماً با توجه به بنیه کارشناسی و مأموریت بررسی نیازهای راهبردی در فناوری‌های جدید، این مجموعه می‌تواند در قدم اول نیازسنجی و اریابی از توان اجرای هر متقاضی سرمایه گذاری در ایجاد این زیرساختها را انجام دهد و به‌عنوان مشاوری برای تعریف حمایتهای تسهیلاتی سرمایه گذاری رهنمودهای حرفه‌ای را ارائه دهد.
قدم‌های بعدی می‌تواند نظارت بر حسن اجرای طرح و همکاری با مراجع ذیصلاح خارجی جهت  صحه گذاری آزمایشگاه ایجاد شده در چهارچوب نیازهای فناورانه باشد.

حرکت در مسیر پروژه‌های دانش بنیان ضروری است
برخورداری از مزایا و تسهیلات قانونی شرکتهای دانش بنیان، در ذات خود حرکت در مسیر پروژه‌های دانش بنیان را طلب می‌کند و در شرایط رکود فعالیت هر شرکت عملاً بهره برداری خاصی از این مزایا نمی‌تواند محقق شود از این رو خوداظهاری مدیران  تا مرحله ورود به فاز تخصیص تسهیلات ویژه (که عملاً با ارجاع طرح تحت ممبزی  کارگزاران متخصص قرار می‌گیرد) می‌تواند ملاک عمل عمومی قرار گیرد.
تعریف موضوعات دانش بنیان اعم از محصول و خدمات نیز می‌تواند در برخورداری از معافیتهای مالیاتی در دوائر دارایی به‌راحتی ملاک عمل قرارگیرد زیرا با برقراری شفافیتهای مبادلات کالا و اظهار مداوم اسناد فروش کالا و خدمات به دارایی می‌توان با ستاره دار کردن کدهای محصول دانش بنیان می‌توان به‌صورت خودکار این موارد را از شمول مالیات بر درامد و عوارض خارج کرد. این امر خصوصاً این کالاها و خدمات دانش بنیان  را در مواجهه و رقابت نامعقول با واردات با تعرفه‌های پایین یا غیرقانونی نیز حمایت می‌کند.

آخرین قطعه موردنیاز برای سوخت‌گیری گاز طبیعی CNG
زمانی که در کشور بحث تحریم‌ها مطرح بود یکی از اهداف تحریم،  بحث سوخت،  بنزین ماشین‌ها و ناوگان حمل و نقل بود که در آن زمان یکی از راه کارهای ارائه شده جهت مقابله با این مشکلات شیف کردن به سوی سوخت جایگزین CNG بود.
پیش از این تولید قطعه موردنیاز برای سوخت‌گیری گاز طبیعی CNG در اختیار دو کمپانی آمریکایی و دو شرکت اروپایی بوده است و به واسطه تحریم‌های اعمال شده شرکت دانش بنیان سوده کوه پردیس  توانسته انحصار تولید این محصول را از بین ببریم. و آخرین قطعه مورد نیاز را برای سوخت‌گیری گاز طبیعی تولید کند.
از آنجا که این محصول با چند برند معتبر در کشور به رقابت می‌پردازد،  رسیدن به سهم بازار داخلی تا حدودی مشکل است و برای رسیدن به سهم تعیین شده در بازار نیازمند اقداماتی هستیم تا بتوانیم به رقابت با برندهای معتبر در دنیا بپردازیم.
تولید این محصولات بومی میزان ارزبری را تا یک سوم کاهش داده است و  به واسطه استانداردهای اخذ شده قابلیت فروش در کشورهای اروپایی و آسیایی را دارد .
ایران یکی از هدف‌های صادراتی دنیا برای تولید این محصول به شمار می­رود و خود به عنوان بازار هدف می‌تواند وارد کننده محصول باشد و این امر مبین حضور تیم فعالR@D  است که با تلاش و پشتکار خود هر ساله یک محصول به محصولات تولیدی خود اضافه کرده است.
*رییس هیئت مدیره شرکت سوده کوه پردیس
منبع: ISTI.IR
پایان پیام/32