در اوایل سال جاری بارندگی ها در کشور تقریبا چند برابر شد و تا حدی کمبود آب در کشور جبران شد و موجب تامین اب چشمه ها و قنوات شداما نمی توان گفت که ما وارد دوره ترسالی شده ایم .

بروز عوامل متعدد محلی و فرامحلی در ایجاد شرایط جوی تأثیرگذار هستند و نتیجه بر هم کنش مسائل «اقیانوس خشکی» این اتفاقات را ایجاد می‌کند که بارندگی زیاد می‌شود. اقیانوس روی خشکی و خشکی روی اقیانوس‌ها بر هم کنش غیر خطی جوی ایجاد می‌کنند که این شرایط قابل تشخیص و قابل احصا نیست.

در سال جاری بارندگی در حوزه زراعی بسیار خوب بود واین نکته مثبتی است اما این بارندگی پرشدت و جاری شدن سیل همراه با خساراتی بود و هموطنانمان را با مشکلات بسیاری مواجه کرد .

در ابتدای سال بررسی‌ها و گزارش‌های واصله نشان می‌دهد که بارش‌های ما «حدی» بوده و این بدان معنا است که بیشتر از بارش‌های نرمال بوده هم از جهت مدت و هم از جهت شدت. این شرایط در خیلی از استان‌های کشور به وجود آمده است.

در مورد بارش این چند روزه اخیر می‌توان گفت جریان جت استریم‌ها یا "رودبادها"است که در یک ارتفاعی از سطح زمین جریان دارند؛ رودبادها، بالای یازده هزارمتر نسبت به زمین جریان دارند و یک تونل باد پر سرعت در ارتفاعات بالا هستند که بی تأثیر در بارندگی‌های ما نبودند.

در واقع تغییرات دمایی آب سطحی و عمقی اقیانوس‌های اطلس و آرام با آب شدن یخ‌ها در تولید بخار در جو و نهایتاً بارندگی‌ها تأثیر گذاشته است. تغییرات دمایی در اقیانوس‌های اطلس شمالی و آرام و شرایط غیر متعادلی که رودبادها ایجاد کرده‌اند، منجر به بارندگی‌های حدی و غیر طبیعی شد.

و اما باید در این راستا نقش فناوری های جدیدرا بسیار جدی در نظر گرفت و هم در زمینه پیش بینی سیل و هم در زمینه کاهش خسارت های ناشی از آن کاربرد داشته باشد .

مدل‌های پیش بینی که با استفاده از فناوری است، برای جلوگیری از سیلاب‌ها می¬تواند استفاده شود. پیش بینی خطرپذیری سیل که به واسطه «پهنه بندی سیل مناطق سیل زده» است می‌تواند در دشت‌های سیلابی برای مدیریت سیل مورد استفاده قرار گیرد.

بحث مهم ما استفاده از فناوری‌هایی است که در مدیریت ریسک خشکسالی و سیل نقاط بحرانی آسیب پذیر به ما کمک کند و به واسطه آن احتمال رخدادهای سالیانه را پیش بینی و بزرگی سیلاب‌ها را تعیین کنیم.

با توجه به آن که شرایط کشور ایجاب می‌کند که ذخیره آب مناسب زیرزمینی نیز داشته باشیم، یعنی حجم آب‌های زیرسطحی، آب‌های زیرزمینی و ژرف، منابع در اختیار باید به گونه‌ای باشد که بتوان برای روزهای بحرانی روی آن حساب کرد. به بیانی برای ما و نسل‌های آینده سفره‌های آبی موجود باید مدیریت و پایدار شوند.

هر منطقه‌ای که عملیات آبخوان‌داری و آبخیزداری اجرایی شده سیل در آن مناطق کمترین ضایعات را به بار آورده است. بدین واسطه آب به صورت طبیعی از طریق مراتع جنگل‌ها و تعدیل جریان در آبراهه‌ها وارد پروفیل خاک و آب‌های زیرزمینی شده است و سفره‌های زیر زمینی تغذیه شده و سیلاب تخریبی به بار نمی آورد.

کاربرد فناوری‌های مربوط به حفظ خاک، تعدیل روان آب‌ها، مدیریت حوزه آبخیر، کاهش روان آب، نفوذ روان آب‌ها، آبخوان داری با روش بسیار ساده و با هزینه حداقلی می‌تواند از هزینه‌های هنگفت جلوگیری کنند.همه این علائم، اطلاعات و فناوری‌ها موجود هستند و در حوزه‌های آبخیز کشور در سطوح پایلوت و یا حتی گسترده اجرا شده و قابل توسعه هستند.

نادرقلی ابراهیمی

دبیر ستاد توسعه فناوری های آب ،خشکسالی ، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی