*بهنام سور

مغز ما چقدر قابلیت تغییر دارد؟ این همواره پرسشی است است که در طول تاریخ پاسخ های متفاوتی به آن داده شده است. اما در چند سال اخیر و به خصوص با پیشرفت های مطالعات تصویربرداری و همچنین تحقیقات در سطح مولکولی، نگاه ما به مغز به عنوان یک بخش غیر قابل تغییر عوض شده است. اما همواره باور اینکه مغز قابلیت تغییر دارد. و اصطلاحا انعطاف پذیر است برای خیلی سخت است. انعطاف پذیر بودن مغز را صرفا مختص نوشتن در مقالات علمی و کشفیات محققان در لابه لای صفحات کتاب های حجیم می دانند. اما انعطاف پذییری مغز اتفاقی است که در زندگی روزمره ما جاری است. هر روز مغز ما نسبت به دیروز تغییر می کند. اما باز هم برای اینکه انعطاف پذیری مغز برایمان باور پذیرتر شود به دیدن نمونه های واقعی روزمره نیاز داریم.

نورومن دویج نویسنده و استاد روانپزشکی دانشگاه تورنتو با نوشتن کتاب «مغزی که خود را تغییر می دهد» توانسته است این نیاز ما را تا حدودی بر طرف کند. در این اثر با نمونه هایی واقعی از انسان ها آشنا می شویم که انعطاف پذیری مغز توانسته است زندگی آن ها را دگرگون سازد. فردی که سکته کرده بود و نمی توانست حرف بزند دوباره این توانایی را به دست آورد. کسی که به دلیل اضطراب و افسردگی زندگیش را پر از بحران می دید بهتر شد. کودکی که فلج مغزی داشت توانایی راه رفتن مثل افراد عادی را به دست آورد. شگفت انگیز تر از همه زنی بود که با یک نیمکره مغزش مثل دیگران زندگی عادی و آرامی برای خود ساخت. دویج با سفر به نقاط مختلف دنیا و بحث با دانشمندان و همچنین نمونه های واقعی کسانی که به راز انعطاف پذیری مغزشان پی برده بودند مطالب خواندنی را جمع آوری کرد. 

تمرین مغز می تواند به اندازه دارو برای بیماری هایی به شدت اسکیزوفرنی موثر باشد و پیشرفت های چشمگیری در عملکردهای شناختی، چگونگی یاد گرفتن، درک کردن، فکر کردن و به خاطر آوردن حتی در افراد مستپن وجود دارد. می توان ساختار مغز را تغییر داد و ظرفیت آن را برای یادگیری افزایش داد. 

*عضو ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری